Шах: Новата голема ѕвезда, Ханс Ниман, мамел во најмалку 100 меча

Последната бомба во скандалот што го потресе шаховскиот свет до темел падна во вторникот кога истрагата за партиите на Ханс Ниман откри дека американскиот велемајстор мамел многу почесто отколку што претходно беше обелоденето.

Извештајот од 72 страници, спроведен од Chess.com и првично разгледан од „Волстрит џорнал“покажа дека Ниман „најверојатно добил нелегална помош во повеќе од 100 онлајн игри“ дури во 2020 година, вклучително и во настани каде што биле загрозени паричните награди.

Сомнежите околу Ниман, 19-годишник кој направи метеорско искачување во топ 50 во светот во изминатите четири години, првично беа засилени минатиот месец кога светскиот шампион Магнус Карлсен прво сугерираше, а потоа јасно изјави дека Американецот победува преку нелегитимни средства.

Ниман енергично ги негираше обвинувањата, иако призна дека ги прекршил правилата за фер-плеј најмалку два пати во минатото со помош на шаховски машини: прво како 12-годишно дете на онлајн турнир, а потоа како 16-годишник кој игра неоценети игри додека стримува.

Но, извештајот на Chess.com, кој се потпираше на алатките за откривање за мамење, вклучително и споредба на потезите на играчот со оние препорачани од моќните суперкомпјутери, понуди убедливи докази засновани на податоци кои драматично се спротивставуваат на тие изјави. Истрагата не донесе заклучоци во врска со игрите на Ниман преку табла, но ги означи натпреварите од шест негови посилни настани лично, наведувајќи дека тие „заслужуваат дополнителна истрага врз основа на податоците“.

Целосната истрага, која беше објавена во вторникот вечерта, наведе дека Ниман приватно ги признал наводите и дека последователно му бил забранет пристапот на Chess.com, најпопуларната шаховска платформа во светот.

Скандалот избувна во септември кога Ниман го победи Карлсен додека играше со црни фигури на Синкфилд купот во Сент Луис, САД,вреден 500.000 долари, ставајќи крај на серијата на актуелниот светски шампион од 53 натпревари без пораз во класичните игри преку табла. Шокантниот пораз и повлекувањето на Карлсен запалија вир од коментари и наводи дека Ниман мамел, вклучително и од Хикару Накамура, американскиот велемајстор кој некогаш беше бр. 2 во светот.

Незадоволен од објаснувањето на Ниман дека некако погодил какво отворање ќе игра Норвежанецот, Карлсен нагло се повлече од турнирот, практично невидена одлука за актуелен светски шампион, која беше протолкувана како чин на протест. „Ако зборувам, јас сум во голема неволја“, напиша Карлсен на Твитер, правејќи силна алузија на несоодветност од страната на неговиот противник.

Контроверзноста се удвои две недели подоцна кога Карлсен и Ниман повторно се сретнаа во шестото коло на онлајн Купот на генерацијата „Јулиус Баер“ и светскиот број 1 сензационално се повлече по само еден потег. Карлсен конечно ги разјасни своите криптични алузии со официјална изјава една недела подоцна, велејќи дека не е подготвен да „игра против луѓе кои постојано мамеле во минатото“ и дека верува дека Ниман измамил „повеќе отколку што признал“.

„Кога Ниман беше поканет последен момент на Синкфилд купот во 2022 година, силно размислував да се повлечам пред настанот“, рече Карлсен. „На крајот избрав да играм. Верувам дека Ниман изневерувал повеќе – и во поново време – отколку што јавно признал.

Неговиот напредок на табла беше невообичаен и во текот на нашиот натпревар во Купот Синкфилд имав впечаток дека тој не беше напнат, па дури и целосно концентриран на играта на критичните позиции, додека ме надигруваше за што мислам дека можат фа го направат само неколку играчи. Оваа игра придонесе за промена на мојата перспектива“.

Извештајот Chess.com ја поткрепи оценката на Карлсен за невообичаеното брзо искачување на Ниман на светскиот рејтинг на Фиде – добивка од 350 Ело поени за четири години и неверојатен пораст од 2.500 на 2.600 за само три месеци – опишувајќи го неговиот пораст како „статистички екстраординарен“, но не заклучи дека има измами кога се игра лично на табла.

 „Надвор од неговата онлајн игра, Ханс е најбрзо растечки врвен играч во класичниот [над табла] шах во модерната историја“, се вели во извештајот. „Гледајќи чисто на рејтингот, Ханс треба да биде класифициран како член на оваа група на врвни млади играчи. Иако не се сомневаме дека Ханс е талентиран играч, забележуваме дека неговите резултати се статистички извонредни“.

Извештајот дополнително ја објаснува методологијата зад алатките за откривање измами на Chess.com, кои вклучуваат: „аналитика што ги споредува потезите со оние препорачани од шаховските машини; студии за претходните перформанси и профилот на силата на играчот; следење на однесувањето како на пример играчите што отвораат други прелистувачи додека играат; и придонес од велемајсторски аналитичари за фер-плеј“. Се открива дека „десетици“ велемајстори биле фатени како мамат на Chess.com, вклучително и некои од актуелните топ 100 во светот, од кои сите признале.

Ниман категорично негира дека сторил нешто лошо во кој било момент во последните години, изјавувајќи еден ден по неговата победа над Карлсен на Купот Синкфилд дека тој само двапати измамил во минатото.

„Изневерував со случајни игри на Chess.com“, рече Ниман. „Бев соочен. Јас признав. Ова е единствената најголема грешка во мојот живот и целосно се срамам. Му кажувам на светот затоа што не сакам погрешни претстави и не сакам гласини. Никогаш не сум изневерувал во игра преку табла. Освен кога имав 12 години, никогаш не сум изневерувал на турнири со парични награди“.