Родители во Авганистан ги продаваат децата здробени од очај и сиромаштија

КАМП ШЕДАИ, Авганистан – Во распространета населба од колиби од калливи тули во западен Авганистан, каде се сместени луѓе раселени поради суша и војна, една жена се бори да ја спаси својата ќерка.

Сопругот на Азиз Ѓул го продаде 10-годишното девојче за брак без да ѝ каже на сопругата, земајќи аванс за да може да го прехрани своето семејство од пет деца. Без тие пари, и рекол, сите ќе гладуваат. Мораше да жртвува една за да ги спаси останатите.

Многу од сè поголемиот број сиромашни луѓе во Авганистан донесуваат очајни одлуки како овие, додека нивната нација влегува во вителот на сиромаштијата.

Економијата на земјата зависна од помошта веќе се тетеравеше кога Талибанците ја презедоа власта во средината на август, среде хаотичното повлекување на трупите на САД и НАТО. Меѓународната заедница ги замрзна средствата на Авганистан во странство и го запре целото финансирање, не сакајќи да работи со талибанската влада со оглед на репутацијата за бруталност за време на нејзиното претходно владеење пред 20 години.

Последиците беа поразителни за земјата погодена од четири децении војна, тешка суша и пандемија на корона вирусот. Легии државни службеници, вклучително и лекари, не се платени со месеци. Неухранетоста и сиромаштијата ги следат најранливите, а хуманитарните групи велат дека повеќе од половина од населението се соочува со акутен недостиг на храна.

„Од ден на ден, ситуацијата се влошува во оваа земја, а особено страдаат децата“, рече Асунта Чарлс, национален директор на хуманитарната организација World Vision во Авганистан, која раководи со здравствена клиника за раселените луѓе надвор од западниот град Херат.

„Денес ми се скрши срцето кога видов дека семејствата се подготвени да ги продадат своите деца за да ги прехранат другите членови на семејството“, рече Чарлс. „Значи, вистинско време е хуманитарната заедница да застане и да остане со народот на Авганистан“.

Склучувањето бракови за многу млади девојки е честа практика во целиот регион. Семејството на младоженецот – често далечни роднини – плаќа пари за да го склучи договорот, а детето обично останува со своите родители барем додека не наполни околу 15 или 16 години. Сепак, бидејќи многумина не можат да си дозволат ниту основна храна, некои велат дека би дозволиле потенцијалните младоженци да земат многу млади девојки или дури се обидуваат да ги продадат своите синови.

Но, Ѓул, невообичаено за ова длабоко патријархално општество во кое доминираат мажи, дава отпор. Се омажила за себе на 15 години, таа вели дека би се самоубила доколку насилно ѝ ја одземат ќерката Канди Ѓул.

Ѓул добро се сеќава на моментот кога дознала дека нејзиниот сопруг ја продал Канди. Околу два месеци семејството можело да јаде. На крајот го прашала сопругот од каде се парите, а тој ѝ кажал.

„Моето срце престана да чука. Посакував да умрам во тоа време, но можеби бог не сакаше да умрам“, рече Ѓул. Канди седеше блиску до нејзината мајка, а нејзините лескави очи срамежливо гледаа под нејзината небесно сина шамија. „Секој пат кога се сеќавам на таа ноќ… умирам и се враќам во живот. Беше толку тешко“.

Го прашала сопругот зошто го направил тоа.

„Тој рече дека сака да продаде едно и да ги спаси другите. „Сите ќе умревте на овој начин“, (рече тој.) Му реков: „Да умреш беше многу подобро од она што си го направил“.

Ѓул ја собра својата заедница, велејќи им на нејзиниот брат и селските старешини дека нејзиниот сопруг го продал нејзиното дете зад нејзиниот грб. Тие ја издржувале и со нивна помош обезбедила „развод“ за своето дете, но само под услов да ги врати 100.000 авгани (околу 1.000 долари) што ги добил нејзиниот сопруг.

Тоа се пари што таа ги нема. Нејзиниот сопруг побегнал, веројатно стравувајќи дека Ѓул може да го пријави кај властите. Талибанската влада неодамна објави забрана за принудување на жени на брак или користење на жени и девојчиња како размена на жетони за решавање на споровите.

Семејството на идниот младоженец, маж на околу 21 или 22 години, веќе неколку пати се обидело да ја побара девојката, вели таа. Таа не е сигурна колку долго може да се брани.

„Јас сум толку очајна. Ако не можам да дадам пари за да ги платам овие луѓе и не можам да ја држам ќерка ми покрај себе, реков дека ќе се убијам“, рече Ѓул. „Но, тогаш размислувам за другите деца. Што ќе се случи со нив? Кој ќе ги нахрани?“ Нејзиниот најстар има 12 години, а најмладиот – нејзиниот шести – само два месеци.

Сега сама, Ѓул ги остава децата кај нејзината мајка додека таа оди да работи во домовите на луѓето. Нејзиниот 12-годишен син работи берејќи шафран после училиште. Едвај е доволно да се хранат, а сезоната на шафран е кратка, само неколку недели наесен.

„Немаме ништо“, рече Ѓул.

Во друг дел од истиот камп, таткото на четири деца Хамид Абдула, исто така, ги продавал своите мали ќерки на договорени бракови, очајнички за пари за да ја лекува својата хронично болна сопруга, бремена со нивното петто дете.

Абдула позајмил пари за да плати за третманите на неговата сопруга и не може да ги врати, рече тој. Така, пред три години, тој доби аванс за неговата најстара ќерка Хошран, која сега има 7 години, во договорен брак со 18-годишник во нивната родна провинција Бадгис. Тој сега бара некој да ја купи неговата втора ќерка, 6-годишната Назија.

„Немаме храна за јадење“, објасни Абдула, додавајќи дека морал да купи и лекови за својата сопруга, на која наскоро ќе ѝ треба повеќе третман. „Нејзе ѝ треба уште една операција, јас немам ниту еден авган за да го платам докторот“.

Семејството што ја купи Хошран чека да порасне пред да се подмири целата сума, објасни тој.

Но, сега му требаат пари за храна и третмани, па се обидува да договори брак за Назија за околу 20.000-30.000 авганистански (200-300 долари).

„Што треба да правиме? Мораме да го направиме тоа, немаме друга опција“, рече неговата сопруга Биби Јан. „Кога ја донесовме одлуката, како некој да ми одзеде дел од телото“.

Во соседната провинција Бадгис, друго раселено семејство размислува да го продаде својот син, 8-годишниот Салахудин.

Неговата мајка Гулдаста вели дека по деновите без ништо за јадење, му рекла на сопругот да го однесе момчето во чаршија и да го продаде за да донесе храна за другите.

„Не сакам да го продадам мојот син, но морам“, рече 35-годишниот. „Ниту една мајка не може да му го направи ова на своето дете, но кога немаш друг избор, треба да донесеш одлука против твоја волја“.

Салахудин трепна и тивко гледаше. Опкружен со некои од неговите седум браќа и сестри, неговата усна благо трепереше.

Неговиот татко Шакир, кој е слеп на едното око и има проблеми со бубрезите, вели дека децата плачеле со денови од глад. Двапати, рече тој, решил да го однесе момчето во чаршија и двапати се повлекол, не можејќи да го направи тоа. „Но, сега мислам дека немам друг избор освен да го продадам“.

Се верува дека купувањето момчиња е поретко од девојчињата, а кога тоа се случува, се чини дека се работи за доенчиња купени од семејства кои немаат синови. Во нејзиниот очај, Гулдаста мислеше дека можеби такво семејство би сакало 8-годишно дете.

Очајот на милиони е јасен бидејќи сѐ повеќе луѓе се соочуваат со глад. До крајот на годината, околу 3,2 милиони деца под 5 години се очекува да страдаат од акутна неухранетост, според ОН.

Назија е една од нив. 4-годишното девојче безволно лежи во прегратките на мајка си по посетата на здравствената клиника World Vision.

Пред две години, Назија беше дебеличка, рече нејзината мајка Фатима. Сега, нејзините изнемоштени екстремитети се само кожа што ја покриваат коската. Нејзиното мало срце чука видливо под нејзиниот граден кош.

„Цените се високи. Брашното е скапо, маслото за јадење е скапо, сè е скапо“, рече Фатима. „Цел ден бара да ѝ дадам месо, јогурт и овошје. Немаме ништо и немаме пари да ѝ купиме“. (АП)