„Реквием“ на Моцарт го маѓепса Скопје: Овации за стартот на новата сезона на Националната опера и балет

Дотераната публика од сите сфери на живеење, синоќа, на отварањето на новата сезона на Националната опера и балет во Скопје, по седум години, пак ја почувствува магијата на недовршеното хорско ремек-дело, обвиткано со мистерија и легенди на Моцарт. Делото кое е музичка исповед, исполнета со драматични контрасти – од тивките молитвени моменти до експлозивните хорски сцени, со неговата длабока емоционалност и духовност ја водеше публиката од болка и тага кон надеж и вечност. Ова монументално остварување повеќе од два века ја фасцинира и инспирира публиката ширум светот и се смета за едно од најзначајните и најизведувани дела во светската музичка литература. Секоја нота од „Реквием“ го носи печатот на Моцарт и ја потврдува неговата вечна музичка величина.

Под диригентската палка на маестро Џанлука Мартиненги, и солистите Биљана Јосифов (сопран), Николина Јаневска (мецосопран), Јане Дунимаглоски (тенор) и Владимир Саздовски (бас), и впечатливата сценографија како видео-бим и свеќи на сцената, кои уште повеќе и даваа драматична атмосфера на изведбата, македонската публика имаше ретка можност да ужива во свечен и магичен чин кој ја допира душата до патот кон вечноста.

Моцарт не бил во најдобра душевна состојба кога добил анонимна нарачка да компонира Реквиемска миса. Неговото здравје се влошувало и верувал дека бил проколнат да напише реквием како „лебедова песна“ за себе, бидејќи бил сигурен дека ќе умре.

На почетокот на јули 1791 година, еден „непознат, сив странец“ се појавил на вратата на композиторот велејќи дека претставува некого кој сакал Реквием од Моцарт, под услов да не се обидува да го дознае идентитетот на својот патрон.

Исплашен од нарачката, Моцарт се фрлил опсесивно во делото. Но, сè беше премногу. Тој успеал да ги заврши само ставовите Реквием и Кири, и успеал да ги скицира гласовните делови и бас линиите за Dies irae до Hostias.

Моцарт починал на 35-годишна возраст на 5 декември 1791 година, пред да може да го заврши делото. Нарачката веќе беше платена, а вдовицата на Моцарт, Констанца, се плашеше дека ако делото биде предадено нецелосно, мецената ќе ги бара парите назад. Таа го замолила Јозеф Ајблер да ја заврши партитурата, но освен што ја оркестрирал музиката според „Кири“, тој ја префрлил задачата на ученикот на Моцарт, Сусмаер, на кого композиторот му дал детални упатства за нејзино завршување. Сусмаер ја препишал целата завршена партитура на своја рака – што го направило практично невозможно да се утврди кој што напишал – и му ја дал на странецот.

Дали „мистериозниот странец“, бил ривалот на Моцарт, Антонио Салиери, многу клеветениот негативец од филмот „Амадеус“? Речиси сигурно не. Тоа бил Антон Лајтгеб, син на градоначалникот на Виена и слуга на грофот Франц фон Валзег-Штупах, кој веќе стекнал репутација дека ја користи туѓата музика како своја. Грофот се надевал дека ќе го искористи Моцартовиот Реквием за да ја одбележи својата покојна сопруга, Ана. Потребна беше цела деценија пред Констанце да може да го убеди Валсег да го признае Моцарт како вистински композитор на Реквиемот.

Без оглед на тоа кој ги напишал деловите од Реквиемот, сè уште звучи прекрасно за повеќето од нас. И дозволете да му го дадаме последниот збор на Бетовен за ова прашање: „Ако Моцарт не ја напишал музиката, тогаш човекот што ја напишал бил Моцарт.“

Така, ова дело на Моцарт, заедно со Баховото, се смета за еден од најзначајните примери на црковната музика од 18 век.

Л. Сабит