Путин: Прво исполнување на барањата на Русија, па после договор за житото

Рускиот претседател Владимир Путин изјави во понеделникот дека договорот за жито што ѝ овозможи на Украина безбедно да извезува жито преку Црното Море нема да биде обновен додека Западот не ги исполни своите обврски за олеснување на рускиот земјоделски извоз.

Путин ја даде изјавата по разговорите со турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, кој заедно со ОН посредуваше во договорот кој се смета за витален за глобалните резерви на храна, особено во Африка, Блискиот Исток и Азија. Украина и Русија се главни снабдувачи на пченица, јачмен, сончогледово масло и други стоки на кои се потпираат земјите во развој.

Но, Русија одби да го продолжи договорот во јули, жалејќи се дека договорот со кој се ветува дека ќе се отстранат пречките за рускиот извоз на храна и ѓубрива не бил испочитуван. Таа рече дека ограничувањата за превозот и осигурувањето ја попречуваат нејзината трговија со земјоделство, иако испорача рекордни количества пченица од минатата година.

Путин рече дека доколку тие обврски се почитуваат, Русија би можела да се врати на договорот „во најблиските денови“.

Тој исто така рече дека Русија е блиску до финализирање на договорот за обезбедување бесплатно жито на шест африкански земји. Рускиот лидер додаде дека Русија ќе испорача 1 милион метрички тони (1,1 милион тони) евтино жито во Турција за преработка и испорака до сиромашните земји.

Откако Путин се повлече од иницијативата за жито, Ердоган постојано ветуваше дека ќе ги обнови аранжманите што помогнаа да се избегне криза со храна во делови од Африка, Блискиот Исток и Азија.

Податоците од Заедничкиот координативен центар во Истанбул, кој ги организираше пратките на Украина, покажуваат дека 57% од житото од Украина отишло во земјите во развој, а главна дестинација е Кина, која добивала речиси четвртина од храната.

Состанокот се одржа во заднината на неодамнешната контраофанзива на Украина против инвазивните сили на Кремљ.

Турскиот претседател одржува блиски врски со Путин за време на 18-месечната војна во Украина. Турција не се приклучи на западните санкции против Русија по нејзината инвазија, со што стана главен трговски партнер и логистички центар за прекуокеанската трговија на Русија.

Отворајќи ги разговорите, Путин спомена различни области на билатерална соработка, како што се предложениот центар за руски гас во Турција и изградбата на првата нуклеарна централа таму, во која Москва е активно вклучена.

Членката на НАТО, Турција, сепак, ја поддржа Украина, испраќајќи оружје, се сретна со украинскиот претседател Володимир Зеленски и ја поддржа кандидатурата на Киев за влез во НАТО.

Ердоган ја налути Москва во јули кога дозволи пет украински команданти да се вратат дома. Војниците беа заробени од Русија и предадени на Турција под услов да останат таму за време на војната.

Путин и Ердоган – авторитарни лидери кои и двајцата се на власт повеќе од две децении – се вели дека имаат близок однос, поттикнат по неуспешниот пуч против Ердоган во 2016 година, кога Путин беше првиот главен лидер што ја понуди својата поддршка.

Самитот во Сочи следи по разговорите меѓу рускиот и турскиот министер за надворешни работи во четвртокот, за време на кои Русија го предаде списокот на активности што Западот треба да ги преземе за да продолжи извозот на Украина од Црното Море.

Ердоган покажа сочувство со позицијата на Путин. Во јули, тој рече дека Путин има „одредени очекувања од западните земји“ во врска со договорот за Црното Море и дека е „клучно овие земји да преземат акција во овој поглед“.

Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш неодамна му испрати на рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров „конкретни предлози“ со цел рускиот извоз на глобалните пазари да се овозможи продолжување на иницијативата на Црното Море. Но, Лавров рече дека Москва не е задоволна од писмото.

Опишувајќи ги „интензивните“ напори на Турција за заживување на договорот, турскиот министер за надворешни работи Хакан Фидан рече дека тоа е „процес што се обидува подобро да ја разбере позицијата и барањата на Русија и да ги исполни“. (АП)