Постапка за разрешување од функција на американски претседател

Претставничкиот дом на Конгрес на САД почна официјална истрага за претседателот Доналд Трамп под сомнение дека поттикнува странски лидер да покрене истрага против политички ривал, но со оглед на правилата за „импичмент“, малку е веројатно дека истрагата ќе доведе до отповикување на американскиот претседател.

Претседателката на Претставничкиот дом, демократката Нанси Пелоси, го објави започнувањето на истрагата на прес-конференција вчера, велејќи дека „никој не е над законот“.

Во изминатите денови, САД се потресени од нов политички скандал во режија на Доналд Трамп, кој според свиркач, се обидел да влијае врз украинскиот претседател Володимир Зеленски да отвори и фабрикува истрага за синот на Бајден, Хантер, кој бил во управниот одбор на украинската енергетска компанија Буризма.

Доналд Трамп во неделата потврди дека разговарал со украинскиот претседател преку телефон за неговиот политички противник во претседателската трка во САД, демократот Џо Бајден и неговиот син. Трамп тврди дека не извршил притисок врз Зеленски да го истражи кандидатот за демократски претседател и ја условувал американската помош во замена за истрагата, пренесуваат американските медиуми.

Во твит, тој најави дека препис од интервјуто ќе биде објавен денеска и посочи дека повикот бил „целосно соодветен“.

Демократските пратеници во американскиот Конгрес, по признанието на Трамп дека разговарал со украинскиот лидер за Бајден, го поддржале започнувањето на истрагата што може да доведе до отповикување на актуелниот американски претседател, но со оглед на процесот на отповикување и врската со Сенатот, таков исход не изгледа веројатен.

Функцијата претседател втемелена е од основачите на САД, но тие исто така стравуваа дека претседателските овластувања можат да бидат злоупотребени и во уставот на САД да бидат вклучени процедури за отповикување на претседателот, во кои спаѓа т.н. „импичмент“.

Според Уставот, претседателот може да биде сменет за „предавство, корупција или други сериозни злосторства и престапи“.

Што точно значи тоа не е целосно јасно, но може да опфати корупција и други злоупотреби на довербата на јавноста.

Претседателот не мора да прекрши специфична одредба од кривично право за сторено кривично дело што води кон отповикување.

„Импичмент“ е често погрешно разбран како отстранување претседател од функцијата. Всушност, тоа се однесува само на долниот дом на Конгрес кој ги изнесува обвиненијата, слични на обвинение во кривичната постапка.

Историски гледано, таквите истраги ги спроведува Одбор за судство во Претставничкиот дом, но лидерите на Демократската партија можат да изберат специјален комитет за тоа.

Ако мнозинството од 435 члена на Претставничкиот дом ги одобри обвиненијата, процесот се префрла во Сенатот, Горниот дом, кој одржува судење за да се утврди вината на претседателот.

Во такво судење, членовите на Претставничкиот дом делуваат како обвинители, сенатори како поротници и со нив претседава претседателот на Врховниот суд на САД. За осуда и разрешувањето на претседателот се бара двотретинско мнозинство во 100-члениот Сенат.

Во Претставничкиот дом има 235 демократи, 199 републиканци и еден независен. Затоа демократите можат да спроведат „импичмент“ без поддршка од Републиканците.

Кога во случајот Бил Клинтон во 1998 година, републиканците имаа мнозинство во тој дом, тие гласаа во согласност со партиската припадност, а обвинувањата против Клинтон беа прифатени.

Сега Сенатот брои 53 републиканци, 45 демократи и двајца независни кои обично гласаат како демократи. За осуда и смена на претседателот се потребни 67 гласа, а за да се отстрани Трамп со таа постапка, најмалку 20 републиканци и сите демократи и независни ќе мора да гласаат против него.

Републиканското мнозинство во Сенатот може веднаш да гласа за да ги отфрли обвиненијата против Трамп без да ги разгледа доказите.

Ниту еден американски претседател не е сменет досега директно со постапката на „импичменет“.

Ричард Никсон во 1974 година, поднесе оставка пред тој да биде сменет. Двајцата, Ендру Џонсон во 1868 година и Клинтон, беа обвинети од Претставничкиот дом, но не беа осудени од Сенатот.

Во случај кога Сенатот ќе го осуди Трамп, претседател ќе стане потпретседателот Мајк Пенс за остатокот од мандатот на Трамп кој завршува на 20 јануари 2020 година.

Според американскиот Устав, претседателот може да биде заменет од потпретседателот, доколку тој веќе не е во состојба да ги извршува своите должности поради здравствени причини.

Американскиот претседател Доналд Трамп ја критикуваше одлуката на демократите во Претставничкиот дом да покренат формална истрага за него, што може да доведе до негово отповикување, нагласувајќи дека станува збор за „лов на вештерки“.

„Таков важен ден во Обединетите нации, толку многу работа и толку многу успех, а демократите намерно мораа да ги уништат и понижат сите со ударни вести. Ловат вештерки “, напиша Трамп на Твитер. Тоа, додаде тој, е лошо за Америка.