Нова светска војна за технологијата

Станува се потешко да се биде вистинска глобална технолошка платформа. САД и Кина се натпреваруваат околу вештачката интелигенција, супер брзите 5G мобилни мрежи и друга технологија

Државите и компаниите ширум светот се вовлечени во постојната битка за иднината на технологијата што се води меѓу Соединетите Држави и Кина, принудувајќи ги да изберат страни во конфликтот што ги прекинува глобалните синџири на снабдување и ги истиснува бизнисите од профитабилните пазари.

Најновата жртва е „TikTok“, видео апликација која е популарна кај тинејџерите и има стотици милиони посветени обожаватели на пазарите како Индија и САД. Апликацијата е во сопственост на кинеска компанија, но управувана од американски извршен директор.

Првиот голем удар се случи минатиот месец, кога ТикТок беше блокиран во Индија, по жестокиот судир на границата со Кина, кога загинаа најмалку 20 индиски војници. Потоа, во понеделникот, американските власти рекоа дека ќе разгледаат забрана на апликацијата, бидејќи сметаат дека е можна закана за националната безбедност. Таа вест се распадна откако компанијата соопшти дека ќе го напушти Хонг Конг поради загриженоста за спорниот закон за национална безбедност што Кина му го наметна на градот.

„Станува се потешко да се биде вистинска глобална технолошка платформа“, вели Дипајан Гош, ко-директор на проектот за дигитални платформи и демократија на училиштето Кенеди на Харвард.

Борбата во моментов меѓу двете најголеми економии во светот се пресекува во срцето на проблемот. САД и Кина се натпреваруваат околу вештачката интелигенција, супер брзите 5G мобилни мрежи и друга технологија. Иако државите имаат долготрајни економски врски што овозможуваат соработка, неодамнешните тензии околу националната безбедност ги натераа владите и бизнисите да ги преиспитаат овие партнерства.

Конфликтот крвари и во односите што овие земји ги имаат со другите глобални сили. На пример, Велика Британија ја преиспитува својата одлука да ѝ овозможи на кинеската технолошка компанија „Хуавеј“ да помогне во градењето на 5G мрежата на земјата. Ова преиспитување следува откако Соединетите Држави, кои повеќе пати целеа кон Хуавеј, воведоа санкции за компанијата што може да ги спречи другите фирми да го снабдуваат со чипови што му се потребни за да ја градат својата технологија од следната генерација.

„Мојот впечаток е дека технолошките компании дури сега се будат од фактот дека животот во иднина ќе биде многу помалку глобализиран“, вели Мајкл Вит, виш придружен професор за стратегија и меѓународен бизнис во INSEAD, меѓународно бизнис училиште. „Тие се навистина на врвот на дилемата“.

Горчливо ривалство

Соединетите Држави и Кина со децении имаат спротивставени ставови за тоа како да ја користат технологијата. Додека ИБМ и Мајкрософт го движеа американските иновации во осумдесеттите години на минатиот век, Кина ја поставуваше основата за својот голем Firewall – масивен механизам за цензура што ги исклучува широко достапните содржини на друго место на Интернет. Во годините потоа, Кина создаде затворен и контролиран интернет кој најде обожаватели меѓу другите авторитарни земји: Русија, на пример, премина кон реструктуирање и зацврстување на својот некогаш слободен пристап до Интернет со помош на кинеска технологија.

Кинесските инвестиции во технологијата се зголемуваа уште побрзо во наредните години, поради „Made in China 2025“, амбициозниот план на Пекинг да ја ослободи земјата од зависноста од странска технологија трошејќи милијарди долари во области како што се безжични комуникации, микрочипови и роботика. (Минатата година, на пример, земјата увезе чипови во вредност од 306 милијарди американски долари, или 15 отсто од вредноста на вкупниот увоз на земјата.)

Соединетите Држави реагираа обидувајќи се да го ограничат напредокот на Кина.

Администрацијата на Трамп ја обвини Кина за кражба на американската технологија, централно прашање за штетната трговска војна што ја обележа врската меѓу овие двајца лидери од 2018 година. Кинеските власти во повеќе наврати ги негираа ваквите обвинувања и тврдат дека сите предадени технолошки тајни се дел од зделките кои ббеа заемно договорани . Соединетите Држави воведоа санкции за истакнати кинески технолошки фирми и презедоа чекори за ограничување на пристапот на Пекинг до огромните пазари на капитал на Америка.

Бидејќи Вашингтон ја ескалира својата борба против Пекинг, меѓународната технолошка соработка изгледа сè поверојатно дека ќе исчезне.

„Пекинг заклучи дека раздвојувањето е неизбежно“, напишаа Иан Бремер и Клиф Купчан, претседател и претседавач на „Евроазија груп“, во извештајот објавен претходно оваа година, во кој се забележува како кинескиот претседател Си Џинпинг ја повикува земјата да ја прекине својата технолошка зависност од Соединетите Држави.

„Кина ќе ги прошири напорите за преобличување на меѓународната технологија, трговијата и финансиската архитектура за подобро да ги промовира своите интереси во сè повеќе задушениот свет“, напишаа тие.

„Виртуелен Берлински ѕид“

Како што се влошува врската меѓу двете најголеми светски економии, неколку аналитичари предупредија дека исходот ќе има големи импликации врз секоја од глобалните сили, заедно со технолошките компании кои работат надвор од нивните граници.

Аналитичарите на „Евроазија Груп“ напишаа дека „новиот виртуелен Берлински ѕид“ ќе ги натера светските економии да избираат страна. Тие велат дека традиционалните американски сојузници како што се Тајван и Јужна Кореја, на пример, може да се наклонат кон Кина затоа што тие испорачуваат врвни полупроводници на кои се потпираат кинеските фирми за да се натпреваруваат со глобалните ривали.

„И САД и Кина покажаа дека се подготвени да ја уништат глобалната трговија и синџирите на снабдување“, додаваат аналитичарите.

Глобалните тензии, исто така, предизвикуваат земјите да ги гледаат технолошките фирми како „национални сектори, а не глобални актери“, вели Сем Сакс, постар соработник во кинескиот центарот „Пол Цаи“ на Правниот факултет на Јеил, кој студира компјутерска безбедност и односи меѓу САД и Кина.

„Идеата е технолошката компанија да излезе на пазарот на другата страна на светот, а сега од неа се бара да го носи знамето на земјата“, додаде таа. „Оваа промена е од пред десетина години“

„Хуавеј“ можеби стана најистакнатиот пример за таа промена.

Вашингтон повеќе од една година ги притиска своите сојузници да ја чуваат телекомуникациската опрема на кинеската компанија надвор од нивните 5G мрежи. Таквата кампања може да донесе некои резултати во Европа: властите на Велика Британија минатата недела соопштија дека американските санкции врз компанијата веројатно ќе наштетат на одржливоста на „Хуавеј“ како испорачувач на 5G мрежата, додека Ројтерс во четвртокот објави дека најголемата италијанска телекомуникациска фирма во Италија ја исклучува компанијата од наддавањето за 5G опрема.

Напредокот на технологијата во другите делови на светот, исто така, укажува на тоа дека постојат „развојни, повеќекратни книги за игра“ покрај ривалството меѓу САД и Кина, наведува Кислаја Прасад, професор истражувач на Школата за бизнис Роберт Х. Смит на Универзитетот во Мериленд.

Тој ја посочи Индија, соседната земја на Кина, која го поттикнува растот на локалните индустрии, додека исто така доживува голем бум на Интернет. Кога Њу Делхи ја забрани TikTok и другите големи кинески апликации кон крајот на јуни, локалните девелопери на апликации како на пример индиски изработениот Chingari побрзаа да ја пополнат празнината.

Повлечи се или децентрализирај

За технолошките компании заглавени во обидот да се движат низ овој свет, нема лесни опции.

Вит, професорот од INSEAD, вели дека фирмите мора да изберат помеѓу откажување, односно повлекување од дел од светскиот пазар или децентрализирање на нивното работење до таква точка што компанијата во суштина се дели на два или повеќе различни субјекти.

TikTok се чини дека го испробува вториот пристап. Додека апликацијата е во сопственост на ByteDance со седиште во Пекинг, таа презеде болни чекори да се дистанцира од матичната компанија. Во мај го ангажираше поранешниот извршен директор на Дизни, Кевин Мајер, како нејзин извршен директор, и во повеќе наврати кажуваше дека центрите за податоци се наоѓаат целосно надвор од Кина, и дека тие податоци не подлежат на кинескиот закон.

Компанијата можеби се обидува да направи уште подраматичен чекор. Волстрит журнал објави во четвртокот, повикувајќи се на извор запознаен со оваа работа, дека ByteDance размислува да формира седиште за видео апликација надвор од Кина или нов управен одбор за да ги оддалечи услугите од земјата. Портпаролот на TikTok потврди за Си-Ен-Ен Бизнис дека нејзината матична компанија тежи кон промени во нејзината корпоративна структура.

„Тесната поврзаност со кинеската влада е она што го исклучи Huawei на толку многу пазари“, рече Гош, од школата Кенеди на Харвард. (Huawei тврди дека е приватна фирма во сопственост на нејзините вработени.)

„Мислам дека TikTok го гледа тоа и сака да се разликува од Хуавеј“, додаде тој.

Но, тоа не може да биде доволно. Американските законодавци во неколку наврати постојано се навратуваа на TikTok. И додека компанијата вели дека не претставува никаква закана за националната безбедност, американскиот државен секретар Мајк Помпео ја спомена неговата загриженост оваа недела, кога ја пушти идејата за забрана на апликацијата.

„Проблемот, мислам, за нив е доцна“, рече Вит. „Светлото на вниманието на јавноста, веќе е јасно насочено кон нив. Мислам дека нема да заврши добро за нив“. (Си-Ен-Ен)