Нобелова награда за економија на Мокир, Агион и Ховит за придонес во разбирањето на иновациите и одржливиот раст

Џоел Мокир, Филип Агион и Питер Ховит се добитници на Нобеловата награда за економија за 2025 година за нивното пионерско истражување на иновациите, технолошките промени и долгорочниот економски раст.

Мокир е американско-израелски економски историчар, Агион е Французин, а Ховит е Канаѓанец.

Наградата на Шведската Riksbank за економски науки за 2025 година во спомен на Алфред Нобел им е доделена на Џоел Мокир, Филип Агион и Питер Ховит за нивната влијателна работа што ги поврзува иновациите со одржливиот економски развој, објави Кралската шведска академија на науките во понеделник.

„Лауреатите нè научија дека одржливиот раст не треба да се зема здраво за готово. Економската стагнација, а не растот, преовладувала во повеќето историски периоди. Нивната работа покажува дека мора да бидеме свесни за опасностите што би можеле да го загрозат економскиот раст и да им се спротивставиме“, објасни академијата во својата одлука.

Тројцата беа признати за „продлабочување на нашето разбирање за тоа како технолошкиот напредок ја движи продуктивноста, ги обликува пазарите и ги трансформира општествата со текот на времето“, се вели во соопштението на Академијата.

Половина од наградата од 11 милиони шведски круни (нешто помалку од еден милион евра) му припаѓа на Џоел Мокир.

Мокир, професор на Универзитетот Нортвестерн, е широко ценет за неговата историска анализа на Индустриската револуција и како идеите и институциите влијаеле на траекторијата на економскиот напредок. Неговата работа фрли светлина врз меѓусебното дејствување помеѓу културата, науката и иновациите во обликувањето на современите економии.

Агион, кој моментално е на Колеџот на Франција и Лондонската школа за економија, и Хауит, емеритус професор на Универзитетот Браун, се најпознати по развојот на теоријата за „креативно уништување“ во нивната работа за ендогениот раст. Нивното заедничко истражување помогна да се објасни како стимулациите на фирмите за иновации влијаат врз конкуренцијата, политиката и нееднаквоста.

Академијата соопшти дека нивните наоди имале „длабоко влијание“ врз модерната економска политика, од образованието и инвестициите во истражување и развој до антимонополската регулатива и стратегиите за климатски иновации.

Основниот модел на Агион и Хауит, воведен во раните 1990-ти, се темелеше на Шумпетеровата традиција со формализирање на динамичната врска помеѓу иновациите, влезот и излезот на фирмите и макроекономските перформанси.

Овогодинешната награда ја истакнува важноста на долгорочното размислување во креирањето политики, особено кога економиите се соочуваат со предизвици како што се забавување на продуктивноста, демографските промени и зелената транзиција.

Наградата за економија е последната од шесте Нобелови награди што ќе се доделат оваа година. Технички, тоа не е Нобелова награда, бидејќи Алфред Нобел не ја споменал во својот тестамент, но се доделува во негово име и заедно со другите Нобелови награди.

Нобеловата награда за економски науки во спомен на Алфред Нобел е основана во 1968 година од страна на Шведската централна банка по повод нејзината 300-годишнина. Првпат беше доделена во 1969 година на Рагнар Фриш и Јан Тинберген. Ова ја прави наградата многу помлада од вистинските Нобелови награди, кои се доделуваат од 1901 година од фонд основан од шведскиот индустријалец и пронаоѓач на динамит, Нобел.

Минатата година, Нобеловата награда за економија им беше доделена на американските професори Дарон Аџемоглу, Сајмон Џонсон и Џејмс А. Робинсон за нивната работа во областа на анализата на влијанието на социјалните институции врз благосостојбата на земјите и, следствено, врз глобалната нееднаквост, односно врз разликите во развојот меѓу земјите.

Овогодинешната недела на Нобеловите награди започна минатиот понеделник со објавувањето на лауреатите во медицината. Беа објавени добитниците на наградите за физика, хемија, литература и мир. Наградите традиционално ќе им бидат врачени на сите лауреати на 10 декември, годишнината од смртта на Алфред Нобел.