Намерите на Путин остануваат мистерија откако го угости Макрон

МОСКВА – Рускиот претседател Владимир Путин рече дека е подготвен да ги продолжи преговорите за безбедносните барања на Русија во Источна Европа, но упати строго предупредување за можноста за војна меѓу Русија и Западот во текот на пет часа – користејќи ја петчасовната средба со неговиот француски колега во понеделник за да го задржи светот да нагаѓа какви ќе бидат неговите намери.

Путин рече дека за предлозите дадени од францускиот претседател Емануел Макрон за време на нивниот разговор вочетири очи е „прерано да се зборува“, но може да создадат „основа за нашите следни чекори“. Макрон, на заедничката прес-конференција со Путин по нивната набрзина закажана средба, ги опиша следните неколку дена како потенцијално одлучувачки за да се избегне она што Западот се плаши дека ќе биде руска инвазија на Украина.

„Ние сме во ситуација на екстремна тензија, степен на вжештеност што Европа ретко го доживеа во последните децении“, рече Макрон.

Состанокот се случи кога претседателот Џо Бајден му посака добредојде на германскиот канцелар Олаф Шолц во Белата куќа за да го координира трансатлантскиот одговор на потенцијалниот напад врз Украина, нагласувајќи ја интензивната нелагодност на Западот предизвикана од огромното трупање војски од Путин околу границите на Украина.

Бајден во понеделникот рече дека западните земји ќе заземат „обединет“ пристап кон зголемените тензии меѓу Русија и Украина и вети дека контроверзниот проект за гасовод дизајниран да испраќа гас од Русија до Германија нема да продолжи во случај на воена инвазија.

Се чинеше дека Путин го цени вниманието – и сигнализираше дека е подготвен да ја отстрани мистеријата околу неговите следни потези кои го претворија распоредувањето на трупите на Русија во најитна криза на Западот. Рускиот лидер е страстен геополитички тактичар, а истовремените разговори во понеделникот во Москва и Вашингтон ја покажаа неговата способност да го принуди Западот да обрне внимание на долгогодишните незадоволства на Кремљ поради проширувањето на НАТО до границите на Русија.

Што ќе го задоволи Путин

Но, не е јасно дека ова внимание ќе биде доволно за да го задоволи Путин. Некои аналитичари стравуваат дека неговиот ангажман во дипломатијата во последните недели само ќе ѝ купи време на руската војска да ги направи последните подготовки за инвазија.

Путин рече дека Русија сè уште работи на нов писмен одговор во нејзината размена со НАТО и Соединетите Држави за безбедносната архитектура на Источна Европа, предвидувајќи дека „дијалогот“ ќе продолжи дури и ако рече дека Западот го игнорирал основните барања на Русија.

Тој им рече на новинарите во Кремљ дека ако Украина се приклучи на НАТО – сценарио за кое западните власти велат дека е далечна можност, но Кремљ го опишува како егзистенцијална закана – ќе следи поширока војна.

„Дали сакате Франција да влезе во војна со Русија?“, рече Путин кога одговараше на прашање на француски новинар, велејќи дека Украина, сојузник на НАТО, ќе се обиде да го врати Крим, украинскиот полуостров што Русија го анектираше во 2014 година. „Тоа ќе биде она што ќе се случи!“

Путин го задржа својот најголем гнев против украинскиот претседател Володимир Зеленски. На прашањето дали Русија ќе ја нападне Украина, Путин не ја отфрли можноста. Тој инсистираше на тоа дека Зеленски мора да го спроведе мировниот план кој беше преговаран во Минск, Белорусија, во 2015 година – план што може да му даде на Кремљ средства да влијае врз одлуките на Украина за надворешната политика.

„Можеби ќе ви се допадне, можеби нема да ви се допадне – соочете се, убавице“, рече Путин за Зеленски, повторувајќи груба руска рима.

Макрон отпатува во Киев во вторник за да ја продолжи својата шатл дипломатија за време на состанокот со Зеленски. Францускиот претседател стана главен соговорник на Европа со Путин во кризата – двајцата разговараа по телефон пет пати од декември, а Путин рече дека повторно ќе разговараат меѓу себе по посетата на Макрон на Украина.

Средбата на двајцата претседатели во понеделникот вечерта беше невообичаена и по должина и по формат – мажите зборуваа еден на еден, без помошници во просторијата. Тие одржаа заедничка прес-конференција која започна околу полноќ по московско време.

Финландизација на Украина

Макрон рече дека тесно се координирал со западните сојузници, вклучувајќи ги САД и Германија. Но, некои поддржувачи на прозападниот курс на Украина го критикуваа дека е премногу загрижен за барањата на Путин. Макрон не направи ништо за да ја смири таа загриженост, велејќи им на новинарите пред средбата со Путин дека „финландизацијата“ на Украина е „еден од моделите на масата“.

Терминот алудира на тоа како Финска, соочена со Советскиот Сојуз за време на Студената војна, можеше да ја одржи својата независност од моќниот сосед и да опстане како демократија под услов на строга неутралност. Финландизацијата на Украина би значела дека таа никогаш нема да се приклучи на НАТО и дека Русија ќе изврши значително влијание врз нејзините политички опции.

Макрон не се осврна на моделот на прес-конференцијата по состанокот во понеделникот, но тој го истакна своето верување дека загриженоста на Русија може да се реши без да се компромитираат основните западни принципи.

„Русија е европска“, рече Макрон. „Оние кои веруваат во Европа мора да знаат како да работат со Русија и да најдат начини и средства за градење на европската иднина меѓу Европејците“.

Макрон рече дека Западот и Русија мора да ги надминат траумите од минатото и да изградат „корисни решенија“. Тој рече дека „прв приоритет“ на неговата посета е да се обезбеди воена стабилност и да се избегне „краткорочна“ војна. Дискусиите потоа би можеле да продолжат кон градење „среднорочни решенија“.

„Дали НАТО може да го реши целото прашање за нашата колективна безбедност?“, се запраша Макрон. „Не верувам“.

Францускиот претседател даде малку детали за своите идеи, но рече дека тие ќе вклучуваат преиспитување на безбедносните аранжмани по Студената војна бидејќи „нема безбедност за Европејците ако нема безбедност за Русија“.

Путин навести дека на маса се предлози кои двајцата лидери не ги откриваат јавно.

„Голем број негови идеи или предлози – за кои веројатно е премногу рано да се зборува – ми се чини прилично изводливо да создадат основа за нашите следни чекори“, рече Путин.

Русија собра голема воена сила во близина на источните, северните и јужните граници на Украина – околу 130.000 војници, според американските и украинските власти, покрај тенковите, противвоздушните батерии и друга опрема, како и специјализирани единици за поддршка на борбените операции.

Претставници на администрацијата на Бајден со месеци предупредуваат дека Путин изгледа се подготвува за инвазија, притоа признавајќи дека неговите намери се нејасни и дека тој самиот можеби сè уште не знае што ќе направи. Руските власти инсистираат дека нема планови за инвазија.

„Не знам дали знае што ќе прави“, рече Бајден за рускиот лидер за време на неговата прес-конференција во Белата куќа во понеделникот заедно со Шолц, германскиот канцелар. Бајден додаде: „Бев многу, многу искрен и искрен со претседателот Путин, и по телефон и лично: ќе ги воведеме најстрогите санкции досега“.

Со оглед на заканата од војна, Бајден ги советуваше американските цивили во Украина да ја напуштат земјата, додавајќи дека „не би сакал да ги види фатени во вкрстен оган доколку нападнат“.

Шолц во небрано

И покрај тоа што инсистираше НАТО да биде обединет, Шолц одолеа на притисокот од Соединетите Држави да заземе тврд став кон Русија, одбивајќи да испрати оружје во Украина или да ги прецизира економските санкции што Германија ќе ги воведе. Неговиот нејасен став предизвика критики во Вашингтон од демократите и републиканците, а и некои во Германија.

Но, Бајден ја отфрли секоја сугестија дека Шолц се смета за несигурен сојузник. „Нема потреба да се враќа довербата“, рече тој. „Тој ја има целосната доверба на Соединетите Држави“.

Германија во голема мера се потпира на нафтата и гасот купени од Русија, а „Северен тек 2“, проект од 11 милијарди долари кој е речиси завршен, драматично ќе ја зголеми способноста на Русија да испраќа гас во Западна Европа.

„Ако Русија изврши инвазија, тоа значи дека тенковите и војниците повторно ја преминуваат украинската граница, тогаш повеќе нема да има ‘Северен тек 2’“, рече Бајден. „Ќе ставиме крај на тоа“.

Сепак, дури и тогаш, Шолц, како одговор на повторено прашање, експлицитно не се согласуваше со Бајден дека проектот ќе биде стопиран, велејќи само „ние сме апсолутно обединети“.

Откако ја презеде функцијата во декември, канцеларот остана надвор од центарот на вниманието, оставајќи ги Макрон и другите да преземат водство во дипломатијата за Украина. Тој разговараше со Путин само еднаш откако ја презеде функцијата, а неговата понеделничка средба со Бајден беше негова прва. Но, следната недела тој ќе отпатува за Киев и Москва.

Бајден рече дека Германците поддржуваат „силен пакет“ санкции против Русија доколку Путин продолжи, но ниту тој ниту Шолц не кажаа какви ќе бидат тие. Во последниве недели, Бајден се закани со строги економски санкции против рускиот финансиски сектор и членовите на потесниот круг на Путин во случај на инвазија.

„Добра идеја е да им кажеме на нашите американски пријатели: ќе бидеме обединети“, рече Шолц на нивната прес-конференција, накратко преминувајќи од германски на англиски. „Ќе дејствуваме заедно и ќе ги преземеме сите неопходни мерки и сите неопходни мерки ќе ги преземеме ние двајца заедно“. (Њујорк тајмс)