Надеждин внесува енергија на безнадежните наместени избори во Русија

Контрастот не може да биде поголем. Последен пат илјадници Руси излегоа на улиците во пресрет на целосната инвазија на Москва на Украина, беа бркани од полицијата, претепани со палки и фрлени во комбиња за безбедност. Во денешно време, тие чекаат ред, ги запишуваат своите лични податоци и си одат дома – навидум без никакви последици.

Остануваат уште два месеци додека се очекува Владимир Путин да го продолжи своето владеење со наместен ритуал кој се маскира во избори, а антивоениот политичар Борис Надеждин внесе интрига во најнеслободното гласање во Русија од распадот на Советскиот Сојуз.Напливот на поддршка од народот за Надеждин пред истекот на изборниот рок зборува за широко распространето незадоволство од Кремљ и неговата војна. Тоа е пресврт што самиот кандидат за претседател го опишува како „чудесен“.

„Наречете го Бог, наречете го судбина. Но, мојата кампања доби свој замав“, изјави Надеждин за ПОЛИТИКО во телефонско интервју. „Веќе не се работи за мене, јас сум само симбол“.

Како претседател, ветува Надеждин,  ќе ги прекине борбите во Украина, ќе ја запре мобилизацијата, ќе ги ослободи политичките затвореници и ќе го промени анти-ЛГБТ законодавството – теми кои во денешна Русија се блиску до свети, и секако не се за јавна дебата. Но, самото кажување на вистинската работа не е доволно за да се придобијат критичарите на Путин, уморни од годините изборни галами.

Кремљ е познат по тоа што ги поканува таканаречените „кандидати за правење смут“ (лажни кандидати) во претседателскиот боксерски ринг, само за да може Путин грандиозно да ги собори. Повеќето од неговите вистински ривали никогаш не влегуваат на гласачкото ливче, со низа административни пречки – како што е квотата за потписи – дизајнирани да ги спречи во раните фази додека создаваат илузија на изборна трка.

Со оглед на тоа што преставниците на руската опозиција се затворени, прогонети или принудени да одат во подземјето, овогодинешните избори ветуваат дека ќе бидат уникатно невозбудливи.Обидот за пробивање на Екатерина Дунцова, малку позната активистка со ѕвезден потенцијал, ненадејно заврши откако беше дисквалификувана од Централниот изборен комитет на Русија поради „бројни прекршувања“ во нејзината документација.

Така, кога 60-годишниот Надеждин излезе во центарот на вниманието, имаше скептицизам. Во поголемиот дел од неговата кариера, која е пред модерна Русија, тој беше на растојание од власта. Тој беше советник на тогашниот премиер Борис Немцов и, уште пострашно, помошник на Сергеј Кириенко, денешниот прв заменик-шеф на администрацијата на Путин.

„Со нив сум на име“, изјави Надеждин за ПОЛИТИКО за оние кои денес ги населуваат ходниците на Кремљ.„Одевме на риболов, пиевме чај еден со друг. Знаеш што мислам.”

Тој вели дека бил во пријателски односи и со Путин до 2003 година, но се скарал со него поради апсењето на нафтениот тајкун Михаил Ходорковски.

„Оттогаш сум во опозиција“, вели тој.

Политичарите кои избираат судир често ги трпат последиците. Да наведеме еден пример, Немцов стана еден од најгласните критичари на Путин и беше убиен во 2005 година. Но, Надеждин остана на својата либерална личност која бара консензус во сè понелибералната Русија. Во последниве години, тој беше чест гостин на политичките емисии на државната телевизија во улога на симболична либерална вреќа за удирање. Сосема очекувано, многумина се прашуваа дали тој бил избран да игра слична улога во големото изборно шоу на Путин.

Позициите на Надеждин за Украина додадоа на тој скептицизам. Тој е двосмислен околу тоа дали Крим, полуостровот анектиран од Русија во 2014 година и окупираните територии во источна Украина треба автоматски да му бидат вратени на Киев.И иако ја критикува војната како „фатална грешка“ на Путин, тој исклучиво се осврнува на неа со еуфемизмот на Путин, „специјална воена операција“. Според Надеждин, неопходна е претпазливост за да се избегне прекршување на законите за воена цензура.

„Целосно го почитувам рускиот закон“, изјави Надеждин за ПОЛИТИКО. „Ако не го правев тоа, ќе западнев во големи неволји“.

Оставајќи ги настрана резервите, истакнати опозиционери, од кои повеќето се во егзил, на почетокот на јануари ги повикаа Русите да му помогнат на Надеждин да ги достигне потребните 100.000 потписи што му се потребни за да биде вклучен на гласачкото ливче.

„Тој е против војната и не се плаши да го каже тоа гласно“, им рече Максим Кац, влијателен новинар, на своите повеќе од два милиони претплатници на YouTube. Тоа се покажа како поттик што им требаше на многу Руси.

За неколку дена, имаше долги редици пред некои од 300-те привремени изборни места на  Надеждин низ Русија и градовите во странство што стана највидливата и најраспространета манифестација на јавно незадоволство од почетокот на нападот врз Украина.Говорејќи од Јакутск, град на околу 5.000 километри од Москва, 25-годишниот Алексеј Попов рече дека ветувањето на Надеждин дека ќе стави крај на војната привлекло нова толпа. Некои од оние кои чекаа на ред пред неговата изборна канцеларија, на температури од минус 43 Целзиусови степени, имаа роднини кои се борат во Украина.

„Досега немаа легален начин да го изразат своето гледиште“, изјави Попов за ПОЛИТИКО. „Но, штом се укажа можноста, луѓето скокнаа по неа“.

„Луѓето велат дека сакаат промени и шанса за иднина“, се согласи друг волонтер од Саратов, град во јужна Русија. „Им здодеа да имаат ист претседател 20 години“.

Волонтерот побара неговото име да не се објавува, како одраз на  стравот дека оние кои сега го поддржуваат Надеждин сепак може да се соочат со реакција подоцна. Според мониторинг сајтот OVD-info, повеќе од 9.000 Руси се соочиле со законски прогон бидејќи ја критикувале војната од нејзиниот почеток.

Иако имаше извештаи за заплашување на доброволци од страна на полицијата, а веб-страницата на Надеждин беше цел на хакери, на неговата кампања главно и беше дозволено да се тркала како снежни топки. Остануваат неколку дена до крајниот рок, а Надеждин рече дека собрал двојно повеќе потписи, чиј избор ќе биде доставен до каприциозните руски изборни власти во среда.

Во минатото, потписите беа намалувани како наводно нечитливи или фалсификувани, или затоа што дадените информации не се совпаѓаат со оние во често застарените владини бази на податоци. Поради тоа,  кампањата на Надеждин регрутира луѓе со особено уреден ракопис за да ги пополнат  документите и ќе ги доставува само „идеалните“ поднесоци. Но, нема сомнеж дека конечната одлука ќе биде донесена во Кремљ. Што и да прави следно, ќе понуди увид во сопственото ниво на доверба.

Сепак за Кремљ има корист од учеството на кандидат против војната: може да даде легитимитет на реизборот на Путин и со тоа што ќе осигура излезноста за Надеждин да биде мала  дополнително ќе ги деморализира критичарите на Кремљ. Но, Александар Кинев, независен политички аналитичар со седиште во Москва,  смета дека е малку веројатно на кандидатот да му биде дозволено да се кандидира.

„Тоа е премногу голем ризик“, рече тој. „Тоа би го уништило сценариото на претседателската кампања“ за владеењето на Путин да изгледа неспорно.

Кинев, кој го познава Надеждин со децении, рече дека тој не е ниту лажен кандидат , ниту романтичен револуционер.Поверојатно, тој забележал можност да се стави себеси на мапата, без нужно да ја сфати возбудата што ќе следи.

„Тој се појави на вистинското место во вистинско време“, рече Кинев. „Тој веќе стана дел од историјата со тоа што се кандидираше против Путин“.

Во изјава за ПОЛИТИКО, Надеждин рече дека не добил повици или пораки со покани „на чај“ од Кремљ, иако „го имаат мојот број“. Но, живеејќи го своето име – Надеждин е дериват на рускиот збор надеж – тој рече дека не отфрлил уште едно „чудо“ во форма на тоа неговото име да се појави на гласачкото ливче.Освен тоа, додаде тој, „верувајте ми, имам план Б“.

Ако ништо друго, поддржувачите на Надеждин изјавија за ПОЛИТИКО дека изминатите недели му го дале многу потребното психолошко засилување и го премостиле јазот меѓу критичарите на Путин  во и надвор од Русија.

„Оние кои застанаа во редот за поддршка на Надеждин нема да го заборават зуењето што го почувствуваа“, рече волонтерот од Саратов. „Таа енергија нема да исчезне“.

Кремљ рече дека „воопшто не го гледа Надеждин како ривал“. Во понеделникот, Изборниот комитет соопшти дека го регистрирал Путин како кандидат, откако тој наводно собрал над 3 милиони потписи за негова поддршка.А сепак, како што сака да истакне Надеждин, тоа го направил без дури и навестување од редица на поддржувачи. (Политико)