„Москва беше лесна мета“: Зошто ИСИС ја нападна руската престолнина?

Руските разузнавачки служби, концентрирани на агресијата против Украина, заборавија на исламските фундаменталисти, за кои Русија и понатаму е еден од главните непријатели. Според нивната перцепција, тоа е во ист табор заедно со САД, Иран и Кина, а на терористите не им е грижа за геополитичката конфронтација на овие земји, велат експертите. Покрај тоа, обидите на исламистите да организираат терористички напади во голем број западни земји беа спречени поради активностите на локалните разузнавачки служби, а тие не наидоа на противење во Русија.

Филијалата на Исламската држава Вилает Хорасан (ИСИС-К), која е со седиште во Авганистан, ја презеде одговорноста за нападот врз концертната сала „Крокус“, во кој бројот на загинати се приближува до 150. Американски официјални лица потврдија: Американското разузнавање добило информации од ноември 2023 година дека исламистите сакаат да удрат на руска територија, а во март стана јасно дека ИСИС-К планира напад во Москва. Соединетите Држави ги известија за ова руските власти и упатија јавно предупредување до своите граѓани.

Три дена пред терористичкиот напад, Владимир Путин ги нарече овие предупредувања „директна уцена“ и „провокативни изјави […] насочени кон заплашување и дестабилизација на општеството“.

Хорасан е старото исламско име за територијата што го обединува денешен Авганистан и дел од централноазиските земји. ИСИС-К се формираше околу 2015 година во источен Авганистан, каде некогаш се криеше Осама бин Ладен. Таа привлекува во своите редови милитанти од пакистанските и авганистанските талибанци, остатоците од Ал Каеда, Ујгурите од Кина, каде што властите вршат репресии врз муслиманското население во регионот Ксинџијанг и регрутира следбеници во Централна Азија.

Погодна цел

Иако за време на владеењето на Путин, исламските терористи постојано организираа напади против Русија и нејзините граѓани, од земање заложници во Беслан и Норд-Ост до разнесување авион кој полета од Египет (убија 224 луѓе) во 2015 година и експлозијата во метрото во Санкт Петербург. Во последните години, руските разузнавачки служби беа зафатени со сосема различни прашања. ФСБ очигледно ги имаше погрешно своите приоритети, вели Марк Галеоти, експерт за руско разузнавање и безбедносни прашања поврзани со Русија, директор на „Мајак разузнување“и научен соработник во Институтот за одбранбени студии на Кралските обединети служби:

Главните ресурси на ФСБ беа наменети за борбата против Украина и внатрешната опозиција. Овие приоритети им беа одредени одозгора.

Покрај вистинската борба против оние кои Кремљ ги назначи како надворешни и внатрешни непријатели, властите испратија илјадници разузнавачи да ги „развијат“ окупираните територии, да бараат приврзаници на Украина и оние кои сочувствуваат со неа и да ловат украински саботери. Што се однесува до борбата против тероризмот, ФСБ има акумулирано добро искуство во соочувањето со екстремистите на Кавказ, но Централна Азија, каде што исламистите активно регрутираат поддржувачи, е прилично „слепа точка“ за руската разузнавачка служба, вели Галеоти (цитиран од „Гардијан“).

Нападот на ИСИС врз Москва доаѓа „со неодамнешното зголемување на нивниот број на спречени планови на Запад и подготвеноста повторно да се фокусираат на надворешните операции“, вели Лукас Вебер, ко-основач на „Милитант вајар“, кој ги следи вооружените конфликти ширум светот.

Во последниве месеци, европските разузнавачки агенции спречија голем број терористички напади планирани од ИСИС, од кои некои вклучуваа имигранти од Централна Азија, изјавија европски претставници за „Волстрит џорнал“. Ова во понеделникот го потврди францускиот претседател Емануел Макрон, кој рече: „Токму оваа група за која се верува дека учествувала во нападот [на Москва] изврши неколку обиди [терористички напади] на наша територија во последниве месеци“.

„Фајненшел тајмс“ пишува и за спречените обиди за терористички напади на ИКИЛ-К во Европа. Во оваа ситуација, терористите можеа лесно да извршат напад во Русија, каде што разузнавачките служби и војската се мобилизирани за војната со Украина, изјави за весникот Вера Миронова, соработничка во Дејвис центарот на Универзитетот Харвард која ги проучува исламските терористички движења во земјите од поранешниот Советски Сојуз. Москва беше лесна и погодна цел, истакна таа.

Дел од белиот свет

Флертувањата на Москва со исламската група Хамас (Кремљ не го осуди нејзиниот напад врз Израел во октомври 2023 година и набрзо ја прими нејзината делегација во Москва) и пријателските односи со талибанците кои дојдоа на власт во Авганистан (тие дури беа поканети на Меѓународниот економски форум во Санкт Петербург) немаат никакво влијание врз ИСИС, велат експертите. ИСИС-К смета дека талибанците не се доволно радикални и не се подготвени да се борат против неверниците; имаше неколку обиди за атентат врз талибанските лидери. И Русија памети многу – војните во Чеченија, поддршката за Башар ал Асад и борбата против ИСИС во Сирија, а во исто време пријателството со шиитскиот Иран (ИСИС-К организираше голем терористички напад на почетокот на јануари за време на поворката во гробот на иранскиот генерал Касем Сулејмани, за што САД ги предупредија и Багдад) и Кина, која ги угнетува Ујгурите.

Колин Кларк, истражувачки директор во „Соуфан груп“, консултантска компанија која ги анализира терористичките закани, вели:

„Конкуренцијата за големите сили е жива и здрава, но на Исламската држава не ѝ е грижа. Додека гледаме големи разлики меѓу Пекинг, Москва и Вашингтон, тие [ИСИС] гледаат на сите нас како на цел. Ова е транснационална закана„.

Всушност, воено-политичките подвизи на Путин во последната деценија им дадоа на џихадистите дополнителни причини да ја нападнат Русија. Русија долго време беше цел на ИСИС, но вниманието кон неа „нагло се зголеми како резултат на нејзината воена интервенција во Сирија во 2015 година и последователната активност во Африка (каде што платеничката група „Вагнер“ поддржува голем број воени режими, а исламистите се обидуваат да го шират своето влијание- Москва тајмс ) и односите со талибанците“, вели Вебер.

ИСИС-К дури и започна пропаганда на руски јазик и во голема мера се фокусира на охрабрување на поддржувачите да ја нападнат Русија, додава тој. Во септември 2022 година, бомбаш самоубиец испратен од групата организираше терористички напад врз руската амбасада во Кабул.

Русија се прогласи за речиси лидер на глобалниот југ, водејќи го тој дел од угнетените што претходно се нарекуваше Трет свет, во конфронтација со Западот, таканаречените цивилизирани земји, забележува политикологот Аркадиј Дубнов: „Тоа е, Русија сакаше да каже дека таа е лидер на ‘небелиот’ народ и се спротивставува на ‘белиот’ народ. Но, се покажа дека е таква желба… Русија сè уште во светот на страсниот ислам се доживува како дел од белиот свет, христијанскиот свет, еврејскиот свет, што сакате, но не и нивниот свет“.

„Во доктрината на ИСИС, Русија е исто толку лоша како САД, Кина и Иран“, потврдува Асфандијар Мир, виш соработник на Институтот за мир на САД (цитиран од „Фајненшел тајмс“). „ИСИС-К се потпира на напади во странство кои имаат големо влијание, стануваат настан од висок профил и со право го прават водечкото џихадистичко движење во светот“.

Во исто време, за експертите е очигледно дека Кремљ ќе се обиде да го искористи својот неуспех и неспособност да спречи исламистички терористички напад за да поттикне антиукраинско расположение. Во телевизиското обраќање на Путин по настаните во „Крокус“, ниту еден збор не беше кажано за исламистите, иако ФСБ дотогаш покажа разговор со еден од уапсените, жител на Централна Азија (подоцна беше кажано дека сите се од Таџикистан), каде што признал дека убил за пари по налог на одреден проповедник. Путин истакна дека терористите се движеле кон Украина, каде наводно им бил подготвен „прозорец“ да ја преминат границата.

„Секоја фраза од Вашингтон што го оправдува Киев“ и укажува на вината на ИСИС за нападот на „Кроку“с „треба да се смета како доказ“, напиша портпаролката на Министерството за надворешни работи, Марија Захарова, без да наведе други докази за вината на Украинците.

Чарлс Личфилд, заменик директор на Центарот за геоекономија на Атлантскиот совет, изјави за Блумберг:

„Кремљ очигледно ќе го врти ова некако како да е поврзано со војната во Украина“. (Москва тајмс)