Мерц се вклучи во планот на Европа за „превооружување“

Германија ја повика ЕУ да ги изземе трошоците за одбрана од своите фискални правила подолго отколку што предложи Брисел, што означува значителна промена во цврстиот став на Берлин за дефицитот и долгот под раководството на канцеларот Фридрих Мерц.

Германскиот амбасадор во ЕУ во средата им кажал на другите национални претставници дека Берлин сака ЕУ да овозможи зголемување на трошоците за одбраната. Прашањето, кое е целосен пресврт на претходно штедливиот став на Берлин за јавната потрошувачка и задолжување, оди подалеку од 4-годишното ослободување што претходно оваа недела го предложи претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.

„Берлин сака да овозможи значителни трошоци за одбрана на среден и долг рок преку прилагодување на правилата“, рече лице запознаено со дискусијата. Портпаролот на германската влада одби да коментира.

Потегот уследи откако Мерц во вторникот вети дека неговата земја ќе стори „се што е потребно“ за да го одбрани европскиот мир и безбедност, вклучително и  неограничено национално задолжување за финансирање на германските трошоци за одбрана. Овој чекор го зголемува притисокот врз другите влади на ЕУ да го следат примерот.

Европските лидери во последните денови ги забрзаа плановите за зголемување на вооружувањето на континентот,вклучително и со релаксирање на фискалните правила и евентуално формирање меѓувладин фонд со учество на ОК. Пресвртот  доаѓа откако американскиот претседател Доналд Трамп ја запре воената поддршка и споделувањето разузнавачки информации со Украина и откако неговата администрација фрли сомнеж во долгогодишните американски безбедносни гаранции за континентот.

Во ликот на човек чија партија долго време се спротивставува на промените на строгите правила за задолжување на Германија, Мерц во вторникот ги објави плановите за значително ублажување на уставно пропишаната должничка кочница на земјата и за формирање фонд од 500 милијарди евра, чија цел е зајакнување на инфраструктурата и ревитализација на економијата на земјата. Планот ќе биде истуркан низ Бундестагот во заминување, каде Мерц и неговите сојузници сè уште владеат со супермнозинството – и беше поздравен како „тотален менувач на играта“ од долгогодишните застапници на фискалните реформи.

Но, на конзервативниот лидер сè уште му е потребна поддршката од партијата на Зелените, која луто реагираше на пресвртот на Мерц и го критикуваше дека одбил да ја одобри реформата за запирање на долгот кога тој беше во опозиција. Мерц во среда требаше да се сретне со претставниците на партијата на Зелените.

Смената во Германија доаѓа во пресрет на итниот самит на лидерите на ЕУ денес во Брисел, каде што другите престолнини ќе бидат под силен притисок да го следат водството на Мерц во радикално зголемување на воените трошоци.Потегот на Берлин „е јасен показател дека ја свртевме страницата во однос на одбранбените инвестиции во Европа“, рече висок функционер на ЕУ вклучен во подготовките за самитот.

Мујтаба Рахман, директор за Европа во компанијата за анализа на политички ризици Eurasia Group, рече: „ Мерц, фон дер Лајен и другите сега јасно гледаат егзистенцијални ризици за европската безбедност. Колку повеќе Трамп се покажува вознемирувачки за Украина и НАТО, толку повеќе фискални олеснувања за одбраната веројатно ќе видиме“.

Седум земји-членки на ЕУ, вклучително и големите економии Италија и Шпанија, се под милитот за трошоци за одбрана на НАТО од 2 отсто од БДП. Само четири – Полска, Естонија, Летонија и Грција – трошат повеќе од 3 отсто, што се смета за минимум за неопходното вооружување на Европа.

„Нова ера е пред нас. Европа се соочува со јасна и присутна опасност од размери што никој од нас не ги видел во својот живот“, напиша фон дер Лајен во писмото до 27-те лидери на ЕУ во вторникот. Станува јасно дека ЕУ  мора да ја скрати својата социјална држава за да изгради воена држава.

Фон дер Лајен, исто така, предложи Комисијата да собере 150 милијарди евра кои би можеле да се исплатат на главните градови на ЕУ како заеми за инвестирање во индустријата за оружје, како и да ги пренасочи другите фондови на ЕУ кон напорите.

„Мобилизирајте ги огромните ресурси на Европа“, ги повика фон дер Лајен лидерите, „да ја ослободиме нашата индустриска и продуктивна моќ и да ја насочиме кон безбедноста“.

Многу земји, вклучително и Италија, бараат промена на фискалните правила за да се зголеми нивната флексибилност за зголемување на трошоците за одбрана. Доколку сите главни градови ја искористат предноста, рече фон дер Лајен, тоа колективно ќе придонесе околу 650 милијарди евра во текот на четири години. Земјите-членки на ЕУ минатата година потрошија вкупно 324 милијарди евра за одбрана.

Родерих Кизеветер, член на парламентот на ЦДУ на Мерц, рече дека дозволувањето на трошоците за одбрана да бидат надвор од фискалните правила е „сигнал за Шпанија, Португалија и Италија да направат уште повеќе“…Тоа е многу корисна акција во Европа за да се мотивираат и оние кои заостануваат уште повеќе“. (Фајненшел Тајмс)