Ќе му се спротивстави ли првиот американски папа на Трамп?

ВАТИКАН СИТИ — Во последните денови пред тајниот ритуал на кој беше избран првиот американски водач на Католичката црква, американскиот претседател Доналд Трамп објави извонредна макета на себеси како папа, направена со вештачка интелигенција, предизвикувајќи осуда – и малку повеќе разочарување – од црковните лидери.

Тоа беше само едно од многуте Трамповски упади во конклавата на која претседателот не можеше да одолее, откако веќе го засени погребот на папата Франциск со своите мировни преговори, а воедно ги поддржа фаворизираните папски кандидати.

Свештениците „не сакаа“ да изберат папа од глобална суперсила, изјави еден кардинал за ПОЛИТИКО. Но, на крајот, кога 133-те кардинални гласачи се собраа во Систинската капела за да го изберат водачот на 1,4 милијарди католици во светот, тие се одлучија не само за Американец, туку за оној кој, веројатно, може да дејствува како противтежа против импулсивниот претседател на САД.

Ова не беше сосема случајно. Кога кардиналите конечно пронајдоа единство околу новиот папа, прогресивците меѓу нив беа свесни дека Роберт Франсис Превост, роден во Чикаго, 69-годишен поранешен мисионер со мешано наследство, е лидер кој може да обезбеди алтернативен глас на Трамп, според лицето цитирано погоре и друг кардинал. 

Иако тоа не беше движечки фактор зад одлуката, која беше водена од посуптилни внатрешни размислувања, тоа што имаше американски папа кој можеше да обезбеди противтежа на реториката на Трамп беше „дополнителен подарок“, изјави еден од свештениците за ПОЛИТИКО.

И навистина, на хартија, папата Лав се чини дека стои против речиси сè што  претставува американскиот претседател.Прогресивните набљудувачи очекуваат од Лав XIV да го продолжи хуманиот пристап кон папството што ја налути публиката на MAGA зошто беше фаворизиран од Франциск, во голема мера поддржувајќи ги напорите на својот претходник да ја направи Црквата потолерантна кон групите што историски ги прогонувала.

За разлика од изолационизмот на Трамп, се очекува Лео XIV да ги продолжи напорите на Франциск за поголемо вклучување на заедниците од земјите во развој, растечка сила на моќ во глобалната Црква чии лидери се вели дека му дале критична поддршка за време на конклавата.

Можеби најголемото прашање за кое Трамп и новиот папа не се согласуваат е прашањето за миграцијата. Додека претседателот продолжува со масовни депортации на недокументирани мигранти од САД, Лео е „за мигрантите, за бегалците, за човековите права; тој стои со сиромашните“, рече лицето цитирано погоре. Тој дури има и перуански пасош, истакна ова лице.

„Тој е секако проблем за Трамп бидејќи зазеде многу сериозен став и ја претставува Америка што Трамп ја презира, оние што зборуваат шпански“, рече Алберто Мелони, професор по историја на христијанството на Универзитетот во Модена. „Користењето шпански и италијански, а не англиски во неговиот прв поздрав во четвртокот навечер, беше намерна суровост од страна на Превост.“

Валтер Каспер, 92-годишен германски кардинал кој е премногу стар за да учествува на конклавата, за ПОЛИТИКО изјави дека миграцијата била „многу важно прашање“ за кардиналите за време на средбите пред конклавата, кои честопати имаат огромна влијание врз конечниот исход. Односот на Трамп кон мигрантите е „ужасен“, рече тој. „Доаѓајќи  од САД и од Перу, [Лео] го разбира проблемот многу добро“. Прашањето за миграцијата ќе биде важно за овој понтификат, рече Каспер, додавајќи дека новиот папа „има многу искуство во ова“.

Сопственото мислење на Лео за администрацијата на Трамп е веќе јасно. Сметка на X за која се верува дека е поврзана со новиот понтифик остро го критикуваше ставот на администрацијата на Трамп за миграцијата во април. И откако го облече белиот мантиј во четврток, Лео не потроши време да се постави како глас за одбрана на мигрантите, осудувајќи го „занемарувањето на милоста и ужасните кршења на човечкото достоинство“ меѓу оние на кои им недостасува вера – што може да се протолкува како референца за растечката антимигрантска реторика во неговата татковина.

Исцелување на „расколот“ во САД

Но, поттик зад притисокот на Превост не беше само човекот во Белата куќа. Повеќе од тоа што беше само за Трамп, можеби имаше врска и со поширокото, корозивно влијание на американската политика врз Католичката црква на САД, која во последниве години се раздели на завојувани, често бунтовнички фракции поделени меѓу тврдокорните прогресивци и традиционалистите поврзани со MAGA, алармирајќи го свештенството во Рим. Традиционалистите, особено, тврдеа дека активно биле прогонувани од Франциск и отворено го оспоруваа неговото владеење, што ги натера барем некои да се запрашаат дали американската црква на крајот решително ќе раскине со Светата столица.

Тоа е ситуација што црковните водачи не можат да ризикуваат да излезе од контрола. Меѓу кардиналите постои признание дека „без американската црква, нема црква“, изјави еден инсајдер на Ватикан за ПОЛИТИКО, одејќи дотаму што ја нарече Северноамериканската црква „шизматичка“. Еден поранешен амбасадор на Ватикан во САД, Карло Марија Вигано, беше драматично екскомунициран од Католичката црква минатата година поради експлицитниот грев на „раскол“.

Кога кардиналите се одлучија за Превост,  многумина беа свесни дека тој е некој што може да помогне во заздравувањето на тие поделби.

„Тој сигурно ќе има влијание врз Американската црква, бидејќи е Американец и е од Чикаго, што е поотворено, попрогресивно“, рече учесникот на конклавата. Тој истакна дека Лав XIV веќе сигнализирал подготвеност за помирување со традиционалистите со плановите да се пресели во Апостолската палата, раскошната резиденција во Ватикан, која беше дом на претходните папи пред Франциск да се пресели во построгата пансион Санта Марта.

Вселувањето во палатата е „како да им кажете на десницата: Ние не сме против вас“, рече лицето. Тој инсистираше дека новиот папа нема да има желба да ги антагонизира конзервативците со оглед на тоа што преовладувачката желба меѓу кардиналите пред неговиот избор беше „единство“.

Новиот папа би можел да ги „реинтерпретира“, без да ги повлече, некои од поконтроверзните прогресивни потези на Франциск, како што е неговата декларација за дозволување благослови за поединци во истополови парови, изјави кардиналот Жан-Клод Холерих, прогресивниот надбискуп на Луксембург, пред неколку новинари. Некои од традиционалистите веќе изразија надеж дека Превост ќе заземе попомирувачки тон.

Едвард Фезер, католички професор по филозофија на колеџот Пасадена Сити, на X сугерираше дека иако теологијата на новиот папа е прогресивна, тој изгледа како „разумен човек [кој] можеби бил разубеден од попроблематичните одлуки на Франциск“. Намерно, Превост веќе се сретнал лично со влијателниот американски кардинал Рејмонд Бурк, тврдокорен критичар на Франциск, кој постојано се жалел на напорите на покојниот папа да ја ограничи Тридентинската миса, постара варијанта на латинската миса што ја претпочитаат традиционалистите. Овој потег, пак, предизвика вознемиреност кај некои умерени дека традиционалистите би можеле да станат „сила во Црквата“ откако Франциск успеа во голема мера да го намали нивното влијание.

Но, ништо од тоа не значи дека Превост ќе може нужно да ги задоволи пожестоките сили во светот на MAGA, кои веќе го прејудицираа како субверзивен левичар по неговите коментари за миграцијата.

По доаѓањето на Превост, Лаура Лумер, американска крајно десничарска политичка активистка и советничка на Трамп, се пожали на „разбудениот марксистички папа“ и тврдеше дека тој „е анти-Трамп, анти-МАГА, за отворени граници и тотален марксист како папата Франциск“, додавајќи дека е „одвратно“ што сега е задолжен за Ватикан. Имено, Лумер не е католик, туку Евреин, што укажува на важноста на симболиката на папата дури и за неверниците во Вашингтон.

Стив Бенон, поранешен главен стратег на Трамп и ултраконзервативен католик, рече дека изборот на Превост за прв папа роден во САД бил глас против неговиот стар шеф. Тоа бил „најлошиот избор за католиците на МАГА“, рече Бенон, нарекувајќи го изборот на Лав XIV „глас против Трамп од страна на глобалистите на Куријата“.

Но, кардиналот Холерих, кој беше близок до Франциск, рече дека тоа не е сосема точно. „Ние не избравме анти-Трамп, туку ученик на Исус“, рече тој. Сепак, „факт е дека тој е американски државјанин – па затоа постои и оваа последица“. (ПОЛИТИКО)