Ќе експлодира ли Блискиот Исток во регионална војна по убиството на Исмаил Ханије

Убиството на Исмаил Ханије, политичкиот шеф на Хамас, во Техеран означи значителна ескалација во конфликтот на Блискиот Исток и предизвика стравувања дали Иран ќе се чувствува принуден да возврати.

Убиството на Ханије во Иран се случи само неколку часа откако израелските сили соопштија дека убиле висок командант на Хезболах во напад на Бејрут – како одмазда за нападот на Голанската висорамнина окупирана од Израел во саботата, кој удри на фудбалски терен, при што загинаа 12 деца и млади од заедницата Друзи.

Во соопштението, Хамас рече дека нивниот водач бил убиен во „предавнички ционистички напад врз неговата резиденција во Техеран“ и вети дека ќе се одмазди. Ханије, кој беше еден од водечките лидери на Хамас речиси две децении, беше во Иран на инаугурацијата на новиот претседател на земјата. Иранските државни медиуми јавија дека Ханије загинала кога наведувана ракета погодила објект за ветерани во северен Техеран. Агенцијата ИРНА пишува дека истрагата која е во тек треба да ги одреди деталите на операцијата и позицијата од која е истрелан проектилот.

Како и сите истакнати фигури на Хамас, Исмаил Ханије живееше под постојана закана од атентат. Неговата смрт во иранскиот главен град Техеран се чини дека е најновата смела израелска операција насочена кон неговите непријатели ширум светот.

Како последица на бруталниот напад на палестинската милитантна група на 7 октомври, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху рече дека раководството на Хамас, вклучително и оние надвор од Појасот Газа, се „обележани за смрт“.

Времето и локацијата на убиството на Ханије, сепак, значи дека тоа би можело да биде уште еден дестабилизирачки фактор во конфликт кој веќе е на работ да ескалира во регионална војна. Грешките во оваа кореографија на воздушни напади и насочени убиства се секогаш присутна можност, а влогот постојано се зголемува.

Убиството на шефот на политичкото биро на Хамас е навидум големо морално зајакнување за Израел, благодет за непопуларниот Нетанјаху и тежок удар за палестинската група.

По речиси 10 месеци борби во Газа, Израел до сега не успеа да ги отстрани највисоките лидери на Хамас: мозокот на 7 октомври, Јахја Синвар, сè уште е на слобода во Газа. Исто така, не е јасно дали масовниот воздушен напад претходно овој месец, насочен кон воениот командант на групата, Мохамед Деиф, бил успешен.

Официјалниот претставник на Хамас, Муса Абу Марзук, потврди дека Ханије починал за време на посетата на Техеран за инаугурацијата на новиот ирански претседател. Марзук го нарече убиството „тешка ескалација“ која „нема да помине неказнето“, иако капацитетот на исламистичкото движење да одговори е сериозно намален по речиси една година војна против израелските сили во Појасот Газа.

Наместо тоа, одговор може да дојде од сојузниците на Хамас, со што Блискиот Исток ќе се доближи до регионална војна меѓу Израел и Иран и неговите сојузници. Смртта на Ханије дојде само неколку часа откако Израел тврдеше дека убила висок командант на Хезболах во либанскиот главен град Бејрут, а регионот веќе се подготвува за реакција на моќната шиитска милиција.

Израел и Хезболах водат војна за уништување на сината линија што ги дели Либан и еврејската држава откако Хезболах се приклучи на борбите на 8 октомври, а тензиите се зголемија по воздушниот напад во саботата во кој загинаа 12 деца на Голанската висорамнина под контрола на Израел. . Хезболах негираше дека е одговорен за нападот.

Не можејќи да заштити еден од своите најважни сојузници на своја територија, Иран треба да го спаси лицето. Портпаролот на врховниот совет за национална безбедност на Иран изјави рано во средата дека сторителите на нападот во Техеран ќе добијат „одговор“.

Иранската државна телевизија, исто така, рече дека атентатот ќе предизвика „одмазда“ од шиитската оска на милициите околу Блискиот Исток, поддржани од Иран. Неколку од овие претставници, вклучително и јеменските Хути, веќе истрелаа проектили и беспилотни летала врз Израел и американските средства во регионот во последните девет месеци, наводно за да им помогнат на воените напори на Хамас.

Луѓето од Газа и израелските заложници кои се држат во тунелите на Хамас се непосредни жртви овде бидејќи пробивот во долготрајните преговори за прекин на огнот сега е уште помалку веројатен.

Како шеф на политбирото на групата, со седиште во катарскиот главен град Доха, Ханије беше клучна фигура во разговорите со посредство на Египет, Катар и САД, чија цел беше траен прекин на огнот и договор за ослободување на заложниците и затворениците. Иранската државна телевизија соопшти дека смртта на Ханије ќе ги одложи преговорите за „неколку месеци“.

„Како може да успее посредувањето кога едната страна ќе го убие преговарачот од другата страна?

Тоа беше одговорот на катарскиот премиер Мохамед бин Абдулрахман Ал-Тани, посредник во разговорите Израел-Хамас, на атентатот на Исмаил Ханије на Икс.

„Политичките убиства и континуираното таргетирање на цивилите во Газа додека траат разговорите нè наведува да се запрашаме, како може посредувањето да успее кога едната страна ќе го убие преговарачот од другата страна?“, напиша тој. „На мирот му требаат сериозни партнери и глобален став против непочитувањето на човечкиот живот“, додаде тој.

Убиството на политичкиот шеф на Хамас може да ги „комплицира разговорите за посредување“ со цел да се преговара за прекин на огнот и ослободување на заложниците во Газа, изјави за Си-Ен-Ен извор кој знаел за разговорите.

Изворот рече дека Исмаил Ханије бил „инструментален“ во постигнувањето на одредени пробиви и заедно со воениот лидер на Хамас во Газа, Јахја Синвар, бил „клучен одлучувач“.

„Тој беше некој кој ја согледа вредноста на договорот и беше клучен за постигнување одредени пробиви во разговорите“, рече изворот. „Во оваа фаза, не е јасно каков ќе биде ефектот врз разговорите за прекин на огнот“.

Прецизните детали за тоа што се случи околу 1,45 часот во Техеран, што доведе до смртта на Исмаил Ханије, ќе диктираат што следува. Или поточно деталите кои Техеран избира да ги претстави како свој наратив.

Тоа е очигледно сериозно кршење на нивниот суверенитет и наводниот безбедносен балон на иранскиот главен град, како и да се случил нападот. Ханије им беше гостин, а нивната улога како регионална сила е нагризана ако не можат да ја гарантираат едноставната безбедност на сојузниците кои доаѓаат во посета.

Но, Иран имаше слични прекршувања во минатото, поконкретно кога беа убиени не-Иранци. Смртта на нивниот водечки нуклеарен научник, Иранецот Мохсен Фахризадех, беше дочекан со ограничен непосреден гнев во 2020 година.

Вистината е дека опциите на Иран се ограничени и ниту една од нив не е добра.

Очигледно е дека Техеран не сака Хезболах, својот најсилен сојузник, да започне целосна војна со Израел од Либан. Ако го оставиме настрана огромниот хуманитарен ужас што таков конфликт би го предизвикал и за Либанците и за Израелците, Хезболах останува моќна карта на која Техеран веројатно ќе може да игра само еднаш. И затоа тие мора да изберат кога ќе го направат тоа внимателно.

Иран, исто така, се обиде со сеопфатен напад врз Израел претходно, во април, откако високи команданти на иранската револуционерна гарда беа убиени во израелски напад врз Дамаск, Сирија. Накратко, 300-те беспилотни летала и проектили истрелани – без преседан од Иран директно кон Израел – едноставно не поминаа. Не успеа. Нивниот одговор ќе ја дефинира нивната улога како регионална сила, но и ќе ризикува тоа да се лизне. Скриен, асиметричен удар, неколку недели од сега, можеби нема да ја поправи штетата направена на нивната позиција.

Сепак, црвените линии повторно беа преминати, а уште едно скалило на скалата на ескалација е искачено. (Според агенциите)