Како христијанскиот светец Свети Никола ја инспирираше легендата за Дедо Мраз?

Белобрадестиот христијански светец чии дела на дарежливост ја инспирираа секуларната фигура на Дедо Мраз на Америка е познат во целиот свет – но приказната за потеклото на Свети Никола не е.

Легендите околу радосниот стар Свети Никола – кој се слави секоја година на 6 декември според грегоријанскиот календар и на 19 декември според јулијанскиот – оди многу подалеку од испораката на бонбони и играчки на децата.

КОЈ БЕШЕ СВ. НИКОЛА?

Свети Никола бил христијански епископ од четвртиот век од медитеранскиот пристанишен град Мира (во денешна Турција).

„Голем дел од останатото е легенда. Нема навистина многу цврсти историски докази за Свети Никола“, вели свештеникот Николас Ајо, автор на „Свети Никола во Америка: Божик, Свет ден и празник“.

Но, дали приказните се вистинити не е толку поентата, рече Ајо, 89-годишен пензиониран професор на Универзитетот Нотр Дам по име Свети Никола.

„Нема Дедо Мраз што слетува на покривот, но во срцето на луѓето постои желба за безусловна љубов што не зависи од вашето однесување, туку од фактот дека сте нечие дете“.

Посветеноста на Свети Никола се проширила во средниот век низ Европа и тој станал омилена тема за средновековните уметници и литургиските драми, според Енциклопедија Британика. Тој е светец-заштитник на Грција и Русија, Москва и Њујорк, како и добротворни организации, деца и заложници. Тоа е најчестата слава во македонските домови

Тој е и светец-заштитник на морнарите. Во 1807 година, италијанските морнари ги однеле посмртните останки на Свети Никола од Мира до пристаништето Бари, на југоисточниот брег на чизмата на Италија. Во негова чест изградија црква; моштите за кои се верува дека се негови се чуваат во базиликата „Сан Никола“ од 11. век во Бари.

Легендите околу великодушноста на Свети Никола се појавуваат во текстови кои се движат од средновековни ракописи до современи песни, вклучително и како тој посредувал во име на погрешно осудените затвореници и чудесно ги спасил морнарите од бури.

Една од најпознатите легенди, рече Ајо, го прикажува остарениот татко на три млади жени кои немале средства да го платат својот мираз. Се вели дека Свети Никола фрлил златни пари во прозорецот на човекот.

„Тоа е суштинскиот Никола“, пишува Ајо. „Тоа не бара чудо, лековерност од слушателот и суеверие на кое било ниво. Она што е потребно е само дарежливо срце подготвено да го даде своето богатство на начин кој се омаловажува за другите да дознаат за длабока љубов во нивниот живот“.

Се чини дека посветеноста на Свети Никола исчезнала по протестантската реформација во 16. век, освен во Холандија каде што неговата легенда останала како Синтерклаас. Во 17. век, холандските протестанти кои се населиле во Њујорк со себе ја донеле традицијата на Синтерклаас.

„Холанѓаните го имаа Свети Никола на лакот на првиот брод што отиде во пристаништето во Њујорк“, рече Ајо. На крајот, Свети Никола се претвори во секуларниот Дедо Мраз.

Уметникот Томас Наст, гравер во Мористаун, Њу Џерси, кој долги години ја илустрираше насловната страница на списанието „Харпер“, одигра клучна улога во трансформацијата, рече Ајо.

„Тој го следеше описот на Дедо Мраз или Свети Никола – и песната на Клемент Кларк Мур „Та беше ноќта пред Божиќ“, вели Ајо. „Значи, тоа е како тоа се промени. Но, во Европа, епископот понекогаш се појавува во бискупска облека на вратата“. (АП)