Изненадувачкиот напад на Трамп врз Европа

Кога Доналд Трамп победи на претседателските избори во САД во ноември минатата година, европските елити очигледно мислеа дека САД ќе станат малку поизолационистички, малку понационалистички. Но, сепак, континуитетот би преовладувал. Трамп би барал Европа да плати повеќе за својата одбрана, но НАТО – и најважната американска безбедносна гаранција за Европа – би преживеале.

Денес, по налетот на високи американски претставници на големите европски самити, знаеме дека ова беше голема грешка. Трамп не сака ништо помалку од целосен раскин со правилата и сојузите кои генерации американски креатори на политика макотрпно и успешно ги изградија во децениите по Втората светска војна. Отсега Русија, а не Европската унија, ќе биде близок партнер на Америка. Во Вашингтон повеќе не е важна солидарноста на демократиите, туку договорот на автократските владетели на глобалните сили; можеби повторно ќе надвладее над законот.

Ова е очигледно во пристапот на Трамп кон војната за уништување што Русија ја води во Украина. Трамп сака да стави крај на војната што е можно побрзо во тесна соработка со рускиот претседател Владимир Путин, исклучувајќи ги Украина и нејзините европски сојузници. Украина и Европа ќе мора да сносат најголем дел од политичките и материјалните последици, но тие нема да имаат право да преговараат за условите.

Значи, вака изгледа визијата на Трамп за меѓународниот поредок: назад во сферите на влијание, со големи сили кои ги диктираат судбините на помалите земји. Тоа е визија што ги воодушевува Путин и кинескиот претседател Ши Џинпинг, бидејќи совршено се усогласува со нивниот авторитаризам и неоимперијалните амбиции.

Секако, ревизионизмот на Трамп ги постави САД на пат кон самоослабување или дури и самоуништување, почнувајќи од уништувањето на Западот. На крајот на краиштата, НАТО ги направи САД силни и одлучно придонесе за победата на Западот во Студената војна. Кој национален интерес би можеле да го унапредат САД со тоа што ќе ги положат Алијансата и Украина пред нозете на Путин?

Ништо од тоа нема смисла, а сепак сето тоа беше предвидливо. Европските лидери знаеја кој и што ќе добијат со второто претседателство на Трамп и дека Трамп сериозно сака да ја трансформира американската демократија во олигархија и да воспостави нов, авторитарен светски поредок. Тие знаеја дека Путин на Исток и Трамп на Запад ќе бидат стратешко кошмарно сценарио. Сепак, тие не направија речиси ништо за да постигнат поголемо политичко единство и посилни одбранбени способности во очекување токму на овој исход.

Како резултат на тоа, Европа е целосно неподготвена. Соочени со историската промена што Трамп изгледа решен да ја изврши, Европа претставува жална слика, навидум несреќна и хистерична како кокошарник кога влегува лисица. Европејците мора да се запрашаат како стигнале овде – и што да прават сега кога администрацијата на Трамп јасно го покажа својот екстремизам. Ништо помалку од безбедноста и слободата на Европа се во прашање. На сите треба да им биде очигледно дека „бизнисот како и обично“ е рецепт за катастрофа.

Европа има пари, технолошки капацитет и луѓе и компании потребни за да се обезбеди нејзината иднина. Но, мора да дејствува сега. Големите и средните држави на ЕУ мора тесно да соработуваат. Европската комисија мора да ги редефинира правилата за долгот и, заедно со земјите-членки – и идеално со вклучување на Обединетото Кралство и Норвешка – конечно да создаде борбено подготвена европска армија и заедничка европска одбранбена индустрија.

На Европа ѝ истекува времето – и тоа брзо. Двоумењето и одолговлекувањето беа вчерашниот свет. Изборот е јасен: Брисел или Москва, слобода или потчинување. За Европа одговорот може да биде само Брисел, само слободата. Во својот говор на Минхенската безбедносна конференција, американскиот потпретседател Џеј-Ди Венс брутално јасно им даде до знаење на Европејците колку се немоќни и колку од сега ќе бидат сами.

Војната на Путин во Украина и претстојното предавство на Украина од страна на Трамп покажуваат колку е опасна европската немоќ за сите нас. Во иднина, мирот и слободата на европскиот континент ќе треба да се засноваат првенствено на нашата сопствена сила и капацитет за одвраќање. Затоа Европа мора веднаш да дејствува. Во светот на Трамп, нема замена за цврстата моќ. Европа не смее да штеди трошоци за нејзин развој. Или руските тенкови треба прво да се тркалаат кон Рига и Варшава?

(Јошка Фишер, министер за надворешни работи на Германија и вицеканцелар од 1998 до 2005, беше лидер на германската партија Зелени речиси 20 години. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)