Историски избори во Велика Британија: Конзервативците најверојатно ќе се соочат со голем пораз

Граѓаните на Велика Британија на 4 јули ќе гласаат на избори кои би можеле да бидат историски. Причината за тоа се предизборните анкети кои укажуваат на по малку неверојатен пораз на конзервативците, кои се на власт од 2010 година.

Веќе 14 години, поточно од мај 2010 година, во Велика Британија владее конзервативното мнозинство, само или со партнер.

Ова резултираше со дури пет премиери кои дојдоа од оваа партија, откако од 1997 до 2010 година владееја двајца лабуристи – Тони Блер и Гордон Браун.

Во изминатите 14 години во Британија се случија многу, но меѓу тектонските промени најголем беше Брегзит, односно излегувањето на оваа земја од Европската унија.

Граѓаните на Велика Британија во 2016 година гласаа за напуштање на ЕУ, што го избрка од власт Дејвид Камерон, најдолготрајниот од претходните пет премиери.

Низ сите политички пресврти поврзани со Брегзит, лабуристите постојано се обидуваа да дојдат на власт, но не беа успешни. Конзервативците го преживеаја и малку нестабилниот Брегзит, пандемијата на вирусот Ковид-19, како и владеењето на Борис Џонсон, еден од најконтроверзните премиери во историјата на оваа земја.

На крајот, „гробар“ на оваа партија, доколку се остварат предизборните предвидувања, ќе биде Риши Сунак, поранешен банкар, а подоцна и министер за финансии, пред да ја преземе власта во 2022 година од Лиз Трас, која беше премиерка на Велика Британија само 50 дена.

Тешко е да се каже зошто Сунак како личност е толку непопуларен меѓу Британците, освен објаснувањето дека е исклучително богат човек, што „не им одговарало“ на граѓаните на Велика Британија кои, како и добар дел од Европа минуваат низ некаква економска криза од почетокот на руската инвазија на Украина.

Сунак се обиде да го „смири“ сето ова со објави на социјалните мрежи каде ја гледа англиската фудбалска репрезентација во локален паб или посети на фармери, но тоа не беше успешно. Сликата на богат поранешен банкар, потпомогната од фактот дека неговата сопруга е наследничка на големо богатство, веќе беше формирана, и немаше спас.

Што се однесува конкретно за неговото владеење, тоа беше обележано со чести тензии, невремени одлуки и обиди на конзервативците, во потрага по гласови, да се префрлат уште повеќе на десната страна на политичкиот спектар, иако тоа не беше премногу успешно.

Она што се случи на теренот беше дека идеите на Сунак едноставно не резонираа со луѓето во Велика Британија. Обидот да се реши прашањето за миграцијата, клучно за голем број луѓе, со испраќање баратели на азил и мигранти во Руанда, најмногу наиде на потсмев и беше означен како несериозен. Тоа требаше да биде последниот обид на Конзервативната партија да остане на власт, но тоа беше целосен неуспех.

Сепак, најверојатно се работи за заситеност. Ако ја погледнеме историјата на британската политика, промените на власта беа релативно чести. Ретко кој премиер останал подолго на лидерската позиција, со исклучоци како Маргарет Тачер или Тони Блер.

Со други зборови, луѓето сакаат промена. На конзервативците политички им здодеа, а членовите на оваа партија не направија доволно Велика Британија да излезе посилна низ бројните кризи за време на нивното владеење. Дополнително, нивните обиди да скршнат понатаму надесно беа неуспешни поради повторното појавување на Најџел Фараго, ултраконзервативниот политичар кој неформално водеше кампања за Брегзит.

Лабуристите, кои веројатно ќе ја преземат власта по 7 јули, дојдоа на оваа позиција дури откако беше направена значајна работа за да се оддалечи партијата од прилично левичарските политики на поранешното раководство, кон прилично центристички, па дури и десничарски политики кои се многу повеќе „примамливо“ за граѓаните.

Ова е благодарение на Кир Стармер, кој го презеде раководството на партијата на 4 април 2020 година. За нешто повеќе од четири години, тој ја трансформираше партијата од прилично левичарската платформа на Џереми Корбин, поранешниот лидер кој беше сменет поради наводни антисемитски ставови, во центрист, а на некои места и прилично десничарски, со кој тој најверојатно ќе победи на овие избори.

Стармер е тешко да се дефинира поради промените што ги доживеа во неговиот политички живот, па неговата платформа дури се нарекува „Стармеризам“, бидејќи не може да се опише поинаку. Од прилично прогресивен до центристички кандидат, Стармер успеа политички да се трансформира и себеси и партијата што ја предводи, поради што успеа да собере значајни политички поени кои ќе ги искористи на овогодинешните избори.

Најдоброто прашање што ја покажува промената на лабуристите кон десното крило на политичкиот спектар е Брегзит. За време на владеењето на Корбин, лабуристите беа голем противник на Брегзит, па дури најавија нов референдум за пристапување на Велика Британија во Европската унија. Стармер, од друга страна, јавно кажа дека нема да го поддржи повторното влегување во ЕУ, што одекна кај мнозинството Британци кои сметаат дека ова прашање е минато.

Секако, голем дел од „заслугата“ за сигурната победа на лабуристите имаат конзервативците, кои очигледно беа „уморни“ од владата, но мора да се спомене значењето и лидерството на Стармер. За разлика од Корбин, кој не можеше да ги искористи бројните скандали или непопуларниот Брегзит, Стармер ја стабилизираше партијата, ја обедини и сега веројатно ќе извојува историска победа.

Предизборните анкети покажуваат дека лабуристите ќе освојат дури 377 места во парламентот, додека конзервативците ќе останат на само 189. Имајќи предвид дека британскиот парламент има 650 места, лабуристите треба да имаат апсолутна власт.

Вреди да се истакне една личност која е блиска до Босна и Херцеговина, а тоа е Алиша Кернс. Таа и овој пат ќе излезе пред гласачите во нејзината ИЕ, а последните анкети велат дека ќе го задржи мандатот. Кернс е исклучително активна за прашањата на БиХ и иако доаѓа од Конзервативната партија, нејзиното место е сигурно.

Без разлика како ќе гласаат Британците во четврток, едно е јасно – сите партии значително тргнаа кон десничарски политики. Така Лабуристичката партија се „разбуди од мртвите“ и им го стесни просторот за акција на конзервативците и ги испрати, се разбира, во опозиција.