„Бундестагот ги признава македонската култура, идентитет и јазик“: Што пишува во германската резолуција

Половина час – толку е предвидена да трае расправата за резолуцијата за пристапувањето на Македонија во ЕУ во германскиот Бундестаг. Расправата треба да започне денеска во 21,05 часот и да заврши во 21.35 часот. Таа е дел од расправата на германскиот парламент за европската перспектива на земјите од Западен Балкан.

Резолуцијата за Македонија е на три страници густ текст и плус 13 препораки до владата што треба да направи да го овозможи побрзиот развој на пристапувањето на нашата земја кон ЕУ.

Уште на почетокот на резолуцијата се наведува: „Германскиот Бундестаг ги признава македонската култура, идентитет и јазик. Во Европската нија, која се карактеризира со голема разновидност на јазици и култури, јазиците се составен дел од нашето заедничко културно наследство. Јазичната различност се практикува во повеќејазичноста во програмите и во работата на институциите. Македонскиот јазик и култура дополнително ќе ја збогатат оваа различност. Европската унија го смета зачувувањето и заштитата на ова богатство како една од нејзините најважни задачи“.

Оваа резолуција ја предлагаат парламентарните групи на трите владејачки партии СПД (социјалдемократите), Алијанса 90/Зелените и ФДП (либералите). Во името на пратеничките групи подносители се Ролф Муцених, Катарина Дреге, Брита Хаселман и Кристијан Дир.

Во неа се наведуваа различните фази во односте меѓу двете земји, се потестува на независноста на Македонија, се споменува спротивставувањето на Бугарија за отворањето преговори со ЕУ и се препорачува да се „направат сите напори“ да се преземе следниот чекор – усвојувањето на уставните измени.

Во точките со барања до владата се предлага обврска за неа во однос на заебелешките на Бугарија:

„[Сојузната влада]Да ја повика Бугарија да го поддржи патот на Северна Македонија кон ЕУ во рамките на постигнатиот компромис со Советот и да се воздржи од дополнителни услови“.

Еве го целиот текст на резолуцијата:

I. Германскиот Бундестаг наведува: 2023 година е одлучувачка година за европската иднина на Северна Македонија. Германија е цврсто посветена на европската перспектива на Северна Македонија и решително ја поддржува земјата на нејзиниот пат кон Европската унија.

Северна Македонија ја прогласи својата независност во септември 1991 година. Пред 30 години младата држава беше призната од Сојузна Република Германија и беа воспоставени дипломатски односи. Во годините што следеа, се развија исклучително цврсти и добри односи меѓу Северна Македонија и Германија. Односите се разновидни и се карактеризираат со безброј лични односи меѓу луѓето од двете земји. Во бизнисот, културата, науката и граѓанското општество, постои блиско партнерство меѓу Северна Македонија и Германија кое растеше со децении.

Северна Македонија има официјален статус на земја кандидат од 15 декември 2005 година. Една година претходно, на 1 април 2004 година, стапи на сила Спогодбата за стабилизација и асоцијација со ЕУ. Од декември 2009 година, граѓаните на Северна Македонија можат да влезат во ЕУ без виза.

Северна Македонија мина низ различни фази во последните две децении, во кои постоеше ризик од губење на јасната ориентација кон приближување кон ЕУ и нејзините вредности. Во последните години земјата се врати на реален и амбициозен евроатлантски курс и реформски процес.

Договорот за соседство со Бугарија беше потпишан на 1 август 2017 година, а договорот од Преспа со Грција за разјаснување на прашањето за името беше склучен на 17 јуни 2018 година. На 27 март 2020 година се приклучи на одбранбената алијанса НАТО (Организација на Северноатлантскиот договор). Примарната надворешнополитичка цел на Северна Македонија беше и е пристапот во ЕУ оттогаш.

Пристапувањето на Северна Македонија во ЕУ е во интерес на двете страни. Успешниот пат кон пристапувањето во ЕУ има далекусежни симболични ефекти за целиот регион. Северна Македонија е мултиетнички модел. Германскиот Бундестаг ги признава македонската култура, идентитет и јазик. Во Европската Унија, која се карактеризира со голема разновидност на јазици и култури, јазиците се составен дел од нашето заедничко културно наследство. Јазичната различност се практикува во повеќејазичноста во програмите и во работата на институциите. Македонскиот јазик и култура дополнително ќе ја збогатат оваа различност. Европската унија го смета зачувувањето и заштитата на ова богатство како една од нејзините најважни задачи.

Надминувањето на одложувањето на пристапните преговори со ЕУ по потпишувањето на Договорот од Преспа сега е одлучувачко за идниот успех на пристапниот процес. Потпишувањето на овој билатерален договор за разјаснување на прашањето за името, што беше брзо постигнато по долги преговори со посредство на ОН, ја истакна волјата и подготвеноста на Владата на Северна Македонија за евроатланска интеграција и отвори перспективи за брзиот почеток на пристапните преговори со Европската унија. Германскиот Бундестаг очекува од двете страни целосно спроведување на Договорот од Преспа. Нов предизвик во изминатите три години е товарот на процесот на пристапување на Северна Македонија поради билатералните прашања со соседната земја Бугарија, што конечно доведе до предвремени избори во Северна Македонија на 15 јули 2020 година и го доведе во прашање кредибилитетот на Европската унија и целиот процес на проширување меѓу населението, регионот и другите земји кандидати. И покрај разновидните напори на двете страни и поддршката од поединечни земји-членки на ЕУ досега не можеа целосно да ги решат овие разлики.

Германскиот Бундестаг гледа опасност актуелниот процес на проширување на ЕУ повторно да застане поради билатерални конфликти. И покрај тоа што првата конференција за пристапување во ЕУ со Северна Македонија се одржа на 19 јули 2022 година, сè уште не се отворени преговарачки поглавја со Северна Македонија. Според компромисот постигнат од страна на Советот со Северна Македонија во летото 2022 година, сите понатамошни чекори кон интеграција бараат уставен амандман кој предвидува вклучување на бугарското население во уставот на Северна Македонија заедно со другите веќе споменати групи, за што е потребно мнозинство од две третини во парламентот на Северна Македонија.

Германскиот Бундестаг смета дека треба да се направат сите напори за брзо изнаоѓање решение за да се создадат услови за следниот чекор во пристапниот процес на Северна Македонија. Германскиот Бундестаг ги поздравува напорите на двете влади во Скопје и Софија за зајакнување на соработката во различни културни и економски области со цел прагматично интензивирање на процесот на зближување.

Уште од самиот почеток, Северна Македонија јасно ја осуди руската агресивна војна против Украина, која го крши меѓународното право и, како и земјите-членки на Европската унија и другите земји во регионот, гледа на руската инвазија како сериозно кршење на основните принципи на меѓународниот поредок. Северна Македонија се приклучи на сите рестриктивни мерки на ЕУ против Русија и испорача воена стока во Украина во рана фаза. И со ова, земјата уште еднаш ја нагласува својата сигурност и подготвеност за брзо исполнување на целите на заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, како и меѓународните обврски. Високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност и потпретседател на Европската комисија, Жозеп Борел, на меѓувладина конференција истакна: „Северна Македонија е веќе 100 отсто усогласена со Заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ“. (https://www.euractiv.de/section/eu-aussenpolitik/news/nordmacedonien-shows-self-in-eu-membership-confident/). Северна Македонија ја продолжува оваа надворешнополитичка ориентација како актуелно претседавање со Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ). Северна Македонија ја презеде функцијата во критични и предизвикувачки времиња за ОБСЕ. Во интерес на Германија и Европа е да ја поддржиме владата во Скопје најдобро што можеме за да може успешно да се спроведе претседавањето со ОБСЕ во 2023 година.

Извештајот за земјата објавен од Европската комисија во октомври 2022 година, како дел од пакетот за проширување на ЕУ, сведочи дека Северна Македонија постигнала добар напредок севкупно во клучните области. На домашен план, владата на Северна Македонија мора да продолжи со итно потребните реформи во чувствителните области, како што се борбата против корупцијата и зајакнувањето на довербата во судството, како и создавање поголема транспарентност во процесите на избор и назначување на важни канцеларии на јавната администрација. Ефикасната борба против организираниот криминал и трговијата со дрога, како и прекуграничниот шверц за да се спречи нерегуларната миграција мора да се консолидираат во координација со европските партнери. Германија го поддржува потребниот реформски процес во земјата, на пример преку работата на Фондацијата за меѓународна правна соработка. Оваа важна работа треба да се продолжи.

И пандемијата на короната и руската агресивна војна против Украина, која го крши меѓународното право, ја влошија економската и социјалната состојба на луѓето во Северна Македонија, особено во изминатите две години. Зголемените цени на енергијата и храната ја поттикнаа годишната инфлација до 18,7 отсто во септември 2022 година. Досегашната речиси целосна зависност од испораките на руски гас ја илустрира потребата да се диверзифицира увозот на енергија што е можно побрзо. Оттука, огромно значење се 80-те милиони евра непосредна буџетска поддршка што ја вети Европската комисија за компензација на последиците од високите цени на енергијата.

Во оваа тешка ситуација, и владата и опозициските партии во Северна Македонија сносат голема одговорност за одржување на социјалниот мир и продолжување на демократскиот реформски курс. Тие се клучни за патот кон ЕУ и во интерес на Германија.

Германија е најважниот трговски партнер на Северна Македонија. Обемот на тргување од јануари до октомври 2022 година изнесуваше 3,6 милијарди евра, особено поради бројните добавувачи на автомобили кои се успешно активни во Северна Македонија. Од 1992 година, Германија е еден од најважните партнери на Северна Македонија во областа на економската соработка и развој. Мора да се одржат добрите и интензивни политички контакти меѓу Германија и Северна Македонија. Германија мора да го искористи својот висок статус во регионот за да ја афирмира европската иднина на земјата и да придонесе за промовирање на довербата во ЕУ преку конкретни мерки и иницијативи.

II. Германскиот Бундестаг ја повикува Сојузната влада во рамките на расположливиот буџет:

1. Охрабрете ја Северна Македонија да вложи максимални напори за да создаде услови за отворање на првите кластери на преговори, особено за спроведување на компромисот од летото 2022 година;
2. Да продолжи да дава силна поддршка на реформскиот процес за усогласување на законодавството на земјата со правото на ЕУ;
3. Да продолжи да води кампањата билатерално и во Советот на ЕУ за отворање на првите преговарачки кластери со Северна Македонија и да се осврнува на подготвеноста на земјата без преседан за европска интеграција, која е пример за целиот регион;
4. Да ја повика Бугарија да го поддржи патот на Северна Македонија кон ЕУ во рамките на постигнатиот компромис со Советот и да се воздржи од дополнителни услови;
5. Конструктивно да ги придружува напорите на Владата на Северна Македонија во областа на реформите во судството, административните реформи, борбата против корупцијата и организираниот криминал и зајакнувањето на владеењето на правото;
6. Понатаму, да се работи на европско ниво за примена на модернизираниот процес за пристапни преговори за 2020 година, кој има за цел да овозможи учество во атрактивни средни чекори;
7. Поттикнување на промените во изборното законодавство и парламентарните реформи препорачани од ОБСЕ/ОДИХР и Венецијанската комисија на Советот на Европа во рамките на дијалогот „Жан Моне“;
8. Да се испита степенот до кој оперативната соработка и техничката помош на полето на полициската работа може да се прошири со Северна Македонија како дел од балканската рута и како транзитна земја за прекугранични шверцерски мрежи, истовремено одржувајќи ги стандардите за човекови права и азил, и може да се промовираат мерки за обука и модернизација на вооружените сили на Северна Македонија;
9. Поддршка на мерки за прифаќање и дијалог меѓу различните групи на население во Северна Македонија и правата за заштита на малцинствата, ЛГБТИ заедницата и лицата со посебни потреби;
10. Понатамошно проширување на постоечките иницијативи за стручна обука, особено за спречување на масовниот егзодус на квалификувани работници;
11. Да се прошири работата на програмите за културна, образовна, истражувачка и иновативна политика со цел да се интензивираат односите со луѓето во Северна Македонија врз основа на заедничките европски вредности;
12. Проширување на дијалогот меѓу Европското јавно обвинителство и истражните органи во Северна Македонија на европско ниво;
13. Да се ​​работи на европско ниво за зголемување и диверзификација на енергетската безбедност и енергетскиот микс на земјата преку проширување на поврзаноста со соседните земји и обновливите извори на енергија.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Во рамките на расправата oпозицијата од ЦДУ/ЦСУ поднесе и своја нацрт-резолуција за поддршка на европската интеграција на шесте земји од Западен Балкан. Таа од пратеничката група на ЦДУ/ЦСУ е поднесена уште на 21 јуни 2022, пред усвојувањето на преговарачката рамка на ЕУ за Македонија. Во неа се вели дека регионот сѐ повеќе станува место каде трети земји се обидуваат да ги наметнат своите геостратешки интереси, како што се руските, особено за да ја ослабат ЕУ:

    „Со текот на годините, членството во Европската унија ја изгуби својата привлечност поради отсуството на очекувани предлози и во некои случаи недостатокот на напредок во процесот на пристапување се заканува да го изгуби влијанието на ЕУ во регионот. Тоа не е во интерес на ЕУ и ние мора да преземеме активни контрамерки“.

    И во неа се бара Бугарија да не се противи на отворањето преговори со Македонија: „Да се ​​влијае на Бугарија да престане да се противи на отворањето на преговорите за членство со Северна Македонија… Отворањето на првата пристапна конференција со Албанија и Северна Македонија да биде навремено и истовремено за двете земји“ (што и се случи во среднината на јули минатата година).

    На резолуцијата на трите владејачки партии е додана за расправа и позицијата на пратеничката група на крајно десничарската Алтернатива за Германија. Нејзината дебатна позиција е од декември 2022 година и во неа таа се изјаснува против членството на земјите од Западен Балкан во ЕУ. Десничарските популисти наведуваат дека шесте земји биле територија на криминални банди и трговци со дрога, на етно-културни конфликти, на џихадисти за Сирија, радикалниот ислам и висока невработеност кај младите, поради што Германија ќе била преплавена со имигранти. Затоа, „вклучувањето на земјите во ЕУ е нереално и спротивно на интересите на германските граѓани. Наместо да бидат членки, би било подобро да се работи со овие шест земји за привилегирано партнерство со ЕУ, како што имаат земјите како Норвешка и Швајцарија“, пишува во позцијата на АфД. (Н.В.)