Ердоган ги зовре страстите околу Кипар

Плановите на турскиот претседател за две држави на Кипар наиде на остри реакции од ЕУ и САД

Брисел и Вашингтон остро реагираа на одлуката на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган делумно да го отвори аветинскиот крајбрежен туристички град испразнет од неговите оригинални жители, кипарските Грци, како и на неговиот предлог за решение за две држави на островот Кипар.

Неговиот бескомпромисен говор на северот на поделена Никозија означи уште еден чекор кон отворање на градот-дух и поранешното одморалиште Вароша, во спротивност со резолуциите на ОН и остро критикуван како „неприфатлив“ од Европската унија.

„Немаме уште 50 години да потрошиме“, ѝ рече Ердоган на толпата на парадата по повод 47-годишнината од инвазијата на неговата земја што го подели медитеранскиот остров.

Тој зборуваше за децениските неуспешни напори предводени од ОН за повторно обединување на секторите на Кипар, контролирани од грчки и кипарски Турци.

„Ниту еден напредок не може да се постигне во преговорите без да се прифати дека има два народа и две држави со еднаков статус“, рече тој.

Највисокиот дипломат на ЕУ, Жозеп Борел, објави изјава во која го повикува Ердоган да престане со провокацијата и да се врати на дијалогот за кипарското прашање, засновано врз основа на „бизонална, би-комунална федерација со политичка еднаквост“.

Истиот предлог го повтори и американскиот секретар за надворешни работи Ентони Блинкен.

Ердоган, исто така, изрази поддршка за плановите на кипарските Турци за повторно отворање на дел од Вароша, практично предавање на контролата од турската војска и промена на статус-квото, во спротивност со резолуциите на ООН.

„Вратите на новиот период од кој сите ќе имаат корист ќе се отворат во Вароша“, рече Ердоган.

Водачот на кипарските Турци, Ерсин Татар, кој е близок со Ердоган и поддржува решение за две држави, отколку федерацијата што долго време барана во преговорите предводени од ОН, рече дека првичните 3,5% од Вароша „ќе бидат отстранети од воениот статус“.

Ердоган рече дека ова покажало „колку чувствително се приближуваат властите на кипарските Турци на ова прашање“. Но, Борел остро го критикуваше секој таков потег како „неприфатлива еднострана одлука“.

Пред приврзаниците кои вееја знамиња на Турција, Ердоган ги обвини кипарските Грци за „блокирање на кој било пат кон решение“ со „максималистички пристап […] кој е исклучен од реалноста“.

Тој овој месец го отфрли предупредувањето од претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен дека Брисел „никогаш нема да прифати“ решение за две држави за Кипар, членка на ЕУ од 2004 година.

За разлика од прославите на северот, жални сирени експлодираа низ јужна Никозија во 5:30 часот наутро  за да ја одбележат годишнината од почетокот на инвазијата на 20 јули 1974 година.

Турските трупи ја зазедоа северната третина на Кипар како одговор на прекинатиот пуч во Никозија, со цел приклучување на земјата кон Грција.

Островот сега е поделен помеѓу Република Кипар, управуван од кипарските Грци и самопрогласената Турска Република Северен Кипар, признаена само од Анкара.

„Животот ќе се започне во Вароша“, рече Ердоган на вториот ден од неговата посета на север, обновувајќи ја понудата за финансиски надомест за кипарските Грци кои изгубија имоти во 1974 година.

Некогаш место кое беше домаќин на познати личности од Холивуд, Вароша со децении беше запуштен град-дух, ограден од турски војници и чуван како адут во преговорите.

Но, турската армија го врати јавниот пристап до делови од нејзиниот брег на плажата минатата година, неколку недели пред изборот на Татар.

Советот за безбедност на Обединетите нации одговори повикувајќи на промена на одлуката и „страните да избегнуваат каква било еднострана акција што може да ги зголеми тензиите на островот“.

Ердоган ја посети Вароша следниот месец во потег осуден од Република Кипар како „провокација без преседан“.

Оттогаш, големата сообраќајница, авенијата Демократиас е расчистена и работниците се тркаа за да ја израснат улицата пред можната втора посета.

Ердоган инсистираше на тоа дека потезите за заживување на градот ќе ги почитуваат сопственичките права.

„Ние не гледаме на ничија земја, права или имот, но никој не може да ги допре правата на Турција или на ТРСК“, рече тој.

Меѓународно признаената влада во Никозија истакна дека Вароша е „црвена линија“ и силно ја осуди претходната посета на Ердоган на северен Кипар.

Грчкиот министер за надворешни работи, Никос Дендиас, треба да престојува денеска по жешката посета на Ердоган. (АФП)