Дигиталното евро доаѓа, банките и десничарите се бесни. Зошто?

Додека исончаните еврократи се враќаат од летните одмори и се подготвуваат за вообичаената септемвриска лобирање во Брисел, оваа година имаат неочекуван играч што чека на вратата: Европската централна банка.

Главната тема на дневен ред е дигиталното евро – предложена електронска верзија на готовина која предизвикува жесток отпор од банките и десничарските политичари, пишува Политико.

Се очекува голема битка во Брисел

Дебатата се загрева додека земјите-членки на ЕУ се обидуваат да постигнат договор за функционирањето на дигиталното евро до крајот на годината, но одобрувањето од Европскиот парламент исто така ќе биде клучно, каде што се очекуваат сериозни преговори оваа есен.

Во својата суштина, дигиталното евро не е само нов метод на плаќање, туку проект со длабоки геополитички основи. Во свет каде што готовината полека исчезнува, ЕЦБ се плаши од губење на монетарната моќ.

Затоа силно го промовира дигиталното евро, тврдејќи дека неактивноста би ја оставила Европската Унија зависна од американските гиганти за картички како што се Виза и Мастеркард. Дополнителна закана се технолошките компании кои се жедни за податоци, како што се Meta, Apple или X, кои би можеле да го преземат пазарот на плаќања и да ја остават Европа на милост и немилост на странски интереси.

Враќањето на Трамп ги зголемува загриженостите

Загриженоста е дополнително зголемена со враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа, кој не покажа воздржаност во користењето на компаниите за постигнување политички цели. Трамп, исто така, го потпиша таканаречениот „Закон за генијалност“, закон насочен кон забрзување на развојот на крипто средства познати како „стабилни монети“.

За разлика од нестабилните криптовалути како што е Биткоинот, вредноста на стабилните монети е поврзана со традиционална валута, најчесто американскиот долар. Ова ги прави стабилни и претставува директна закана за валути како што е еврото, особено во меѓународните плаќања.

Лобирањето се интензивира, притисокот е огромен

Притисокот е огромен, па затоа ЕЦБ го засилува лобирањето. Семинари за европратеници се организираат во текот на септември, а главниот предлагач на проектот, Пјеро Чиполоне, исто така е во посета. Тие исто така ќе имаат можност да го промовираат на состанокот на министрите за финансии на ЕУ и гувернерите на централните банки во Копенхаген.

Сепак, најголемиот предизвик за ЕЦБ во моментов не се министрите, туку еден човек – централно-десничарскиот шпански европратеник Фернандо Наварете. Поранешниот централен банкар е задолжен за преговорите за правната рамка во Парламентот, а проблемот е што тој е крајно скептичен кон целиот проект.

Што е всушност дигитално евро?

Едноставно кажано, дигиталното евро е виртуелна верзија на единствена европска валута. Концептот на дигитална валута на централната банка (CBDC) постои со години, но ЕЦБ сериозно почна да го развива во 2019 година, по неуспешниот обид на Мета (тогаш Фејсбук) да лансира своја глобална виртуелна валута.

Дигиталното евро би го издавала ЕЦБ, би имала иста вредност како физичките пари и би служел како додаток на готовината и картичките. Би го користеле за плаќање на стоки и услуги или за испраќање пари до пријатели, а дигиталните евра би се чувале во апликација – „дигитален паричник“ на нашиот паметен телефон. ЕЦБ би водела евиденција за сопственост, што би го направило невозможно да се изгуби.

По што се разликува од денешните дигитални плаќања?

Клучната разлика е во тоа што дигиталното евро би било законско средство за плаќање, издадено од централна банка и, барем теоретски, не бара комерцијална банка. Ова е револуционерна промена.

Парите што ги чувате на вашата банкарска сметка денес всушност не се во трезор; тие најчесто се позајмуваат од банката преку заеми и хипотеки. Она што го имате е ветувањето на банката да ви го исплати тој износ по барање. Банките се потпираат на фактот дека не сите клиенти ќе ги побараат своите пари одеднаш, бидејќи тоа би довело до колапс.

Тоа би било реално како евромонета

Дигиталното евро би функционирало на сосема поинаков начин. Всушност, тоа би било во вашиот (дигитален) трезор и никој друг не би можел да го позајми. Дигиталното евро во вашиот дигитален паричник би било реално како евромонета во вашиот џеб. Бидејќи ЕЦБ би водела евиденција за сопственост, тоа би било побезбедно од готовината, која може да биде украдена, изгубена или уништена.

Затоа, плаќањата би биле поедноставни. Наместо вашата банка да изврши комплицирана трансакција со банката на продавачот, преку Visa или Mastercard, едноставно би испраќале дигитални евра од вашиот паричник директно во паричникот на продавачот. Тоа би било како да предавате готовина, без потреба од посредници. Накратко, дигиталното евро би ставило крај на доминацијата на приватниот сектор во дигиталните плаќања.

Каде е заглавен предлогот?

Проектот моментално е заглавен во политичките лавиринти на Брисел. Иако дигиталното евро е идеја на ЕЦБ, конечната правна рамка мора да ја усвојат владите-членки и Европскиот парламент, што ја направи целата работа политички наелектризирана. Пратениците, на пример, изразија загриженост дека владите би можеле да го користат дигиталното евро за шпионирање на граѓаните, тврдење што ЕЦБ цврсто го отфрла.

Банкарската и финансиската индустрија често го нарекуваат проектот „решение во потрага по проблем“. Тие се плашат дека ќе ги сносат трошоците за имплементација на потребната инфраструктура и дека воведувањето на дигиталното евро би можело да ги задуши идните иновации во индустријата за плаќање.

Таквото лобирање вроди со плод. Споменатиот парламентарец Наварете го нарече дигиталното евро „последно средство“ и „нуклеарна закана“ што треба да ја принуди индустријата сама да развива подобри прекугранични решенија.

Дали ЕЦБ ќе успее на крајот?

Парламентот е само една од пречките. Службениците во Советот на ЕУ, кој ги претставува земјите-членки, имаат намера да ја дефинираат својата преговарачка позиција до крајот на годината. Тие исто така ја држат ЕЦБ во неизвесност, особено затоа што советот сака да го има последниот збор за ограничување на износот што граѓаните би можеле да го држат во дигитални евра, за да се спречи масовен егзодус на пари од комерцијалните банки.

Отворени се и други прашања, како на пример дали банките треба да бидат компензирани за дистрибуција на дигиталното евро и прилагодување на нивните системи. Земји како Германија и Холандија, загрижени за приватноста, бараат највисоки стандарди за заштита од надзор, додека Белгија не сака да го поддржи проектот освен ако дигиталното евро не може да се користи офлајн.

Централните банкари долго време се потпираа на говори и неформални разговори за да влијаат врз политиката, но со дигиталното евро, тоа не е доволно. Со враќањето на Трамп на власт во САД, ЕЦБ е принудена да слезе од својата „кула од слонова коска“ и директно да влезе на политичката сцена, според Политико.

Сето ова поставува жестока дебата во наредните месеци, но со оглед на тоа што Парламентот не планира да заземе конечен став пред мај следната година, веројатно нема да плаќаме со дигитални евра пред 2028 година.