Цела Европа ќе стане градилиште, милиони згради ќе се реновираат со пари на ЕУ

ЕУ сака да наложи надградба на енергетската ефикасност на милиони стари згради во Европа, бидејќи тие  сочинуваат 36 отсто од емисиите на стакленички гасови во Унијата. Минатата недела, Европската комисија предложи правила за минимални стандарди за енергетска ефикасност што треба да се исполнат до 2027 година за јавни и нестанбени згради и до 2030 година за домови.

Тоа е огромно зграпчување на моќта на ЕУ што ќе придонесе за реновирањето на најнеефикасните згради во блокот и ќе доведе до огромно зголемување на вработеноста – доколку земјите членки и Европскиот парламент дадат одобрение. Тоа, исто така, ќе претвори многу градови во градилишта за следната деценија, ќе ги оптовари националните буџети и  ќе ги принуди луѓето кои сакаат да преземат реновирање за да се соочат со недостигот од квалификувани работници.

„Итноста да се дејствува во врска со реновирањето е огромна“, рече шефот на Зелениот договор на ЕУ, Франс Тимерманс, претставувајќи го предлогот во Брисел. „Можноста е исто така огромна“.

Бидејќи зградите сочинуваат 36 отсто од емисиите на стакленички гасови во ЕУ,  намалувањето на количината на енергија што тие ја користат е суштински чекор за целта на блокот да биде јаглеродно неутрален до 2050 година. Новите градби веќе подлежат на стандардот на  ЕУ „речиси нула нето “, кои треба да се зајакнат. Но, Брисел, исто така, сака да ги обврзе сопствениците на милиони веќе постоечки, слабо изолирани  згради – оние кои се под класата на енергетски перформанси F и G – да ги подобрат со нови прозорци, позелени механизми за греење или подобра изолација.

Системот за класификација на енергетската ефикасност на ЕУ се движи од А до G, а G е најлош. Според обновената директива, 15 отсто од зградите со најлоши перформанси во блокот ќе треба да достигнат класа Е најдоцна до 2033 година.

„Голем дел од градежниот фонд на ЕУ ќе треба да се реновира до крајот на оваа деценија“, рече Брук Рајли, шеф за прашања на ЕУ во данскиот производител на изолација Rockwool. „Тоа е голема работа“.

Исполнувањето на мамутската програма претставува предизвици – особено за земјите каде што многу луѓе живеат во енергетска сиромаштија, како што се Бугарија, Литванија и Португалија. Тоа, исто така, ќе го наруши животот на луѓето кои ќе треба да се справат со улиците затрупани со скелиња и прав од градежните работи.Добрата страна на новата шема – потопли домови, зголемување на вредноста на имотот, пониски трошоци за греење и огромен поттик за вработување – значи дека предлогот има силна поддршка од индустријата и групите на потрошувачи.

„Тоа ќе биде еден од највидливите и онајпипливи начини како  збирот регулативи на ЕУ за намалување на емисиите оваа деценија  „ќе успее или ќе пропадне“, рече Урсула Вудбурн, шеф за односи со ЕУ во Кембриџ институтот за одржливо лидерство. Но, тоа не значи дека нема да има отпор кон мерките.

Дипломат од Централна Европа рече дека нивната влада е загрижена за барањата што оваа мерка ќе ги наметне на „јавниот сектор, сопствениците на зградите и станарите“ и сака „повеќе флексибилност за роковите за зголемување на енергетските стандарди“.
Прскање на готовинатаЗа да ги смири нервите меѓу земјите-членки, Комисијата осигурува дека има доволно пари на располагање – до 150 милијарди евра во фондови за регионален развој, кохезија и закрепнување.

„Луѓето велат дека ако не реновирате, некој бирократ од Брисел ќе ви ја одземе куќата. Тоа не е наш предлог“, рече Тимерманс.

Брисел, исто така, има за цел да ги избегне обвинувањата дека го пречекорува својот мандат, оставајќи им на главните градови да одредат кои згради спаѓаат во категоријата најлоши енергетски. Наместо да се соочат со казни, земјите што нема да успеат ќе ја платат цената со  зголемените трошоци за CO2 и планот за внесување на горивата за греење во системот за тргување со емисии на ЕУ.

Но, за многу сопственици на згради, почетните трошоци веројатно ќе бидат обесхрабрувачки, ако не и премногу. Затоа Комисијата се надева дека парите исплатени како дел од фондот за закрепнување и најновиот буџет на ЕУ ќе помогнат да се создадат јавно финансираните шеми, и дека наскоро ќе следат приватни иницијативи насочени кон правење привлечни реновирања.
Некои земји, како Шпанија, го ставија реновирањето во центарот на нивните планови за закрепнување. Мадрид има намера да потроши 6,8 милијарди евра во готовина  за шеми за енергетска ефикасност и да финансира реновирање на половина милион домови до 2026 година.

Италија веќе им нуди на реноваторите „супербонус“ од 110 проценти од трошоците за реновирање на целата зграда – главно финансиран преку уделот на земјата во фондот за закрепнување на ЕУ од пандемијата. Од неговото лансирање во мај 2020 година, десетици илјади згради се реновирани.

Индустријата за изолација е заинтересирана за директни јавни субвенции. Заинтересирани се и приватни извори, бидејќи подобрувањата генерираат заштеда на сметките за енергија.
Дури и ако сопствениците можат да пристапат до финансии, сепак, пронаоѓањето на градителите може да биде проблем. Во моментов, нема доволно обучени градежни работници за да ја реализираат трансформацијата, а покрај тоа италијанската програма предизвика скок во градежните трошоци.

„Помалку сме загрижени за почетните трошоци, а повеќе за наоѓање  инсталатери“, рече Верњ. „Земјите ќе треба да создадат едношалтерски систем каде што потрошувачите не само што ќе можат да најдат практични информации, туку и практична поддршка во идентификувањето на опциите за финансирање, во контактирањето со инсталатерите и во стекнувањето доверба  дека тие можат да ја завршат работата“. (Политико)