БГНЕС: Сања Божиновска е штитеничка на контроверзни српски олигарси
Сопственикот на компанијата „Руднап груп“, Воин Лазаревиќ, во која управител беше министерката за енергетика на Северна Македонија, Сања Божиновска, која е инаку блиска до Христијан Мицкоски, има крајно контроверзна репутација и неговото име беше дел од т.н. „Датотеки од Панама“, пишува денес бугарски БГНЕС. Медиумот веќе неколку недели се занимава со македонската министерка, особено поради фактот дека има бугарско државјанство и јавно изјави дека побарала да се поништи. Во продолжение е оригиналниот текст на БГНЕС:
„Воин Лазаревиќ е еден од најголемите бизнисмени во областа на енергетиката, не само во Србија, туку и во земјите од Западен Балкан. Тој купуваше струја од Бугарија, а имаше и бизнис во Русија поврзан со банка формирана за да ги заобиколи санкциите наметнати на преостанатиот дел од Југославија на покојниот диктатор Слободан Милошевиќ.
Според официјалната биографија на Лазаревиќ, кариерата ја започнал во адвокатската канцеларија на неговиот татко, а во 1989 година започнал сопствен бизнис, основајќи ги ПИМА Котор во 1989 година и ПИМА Белград во 1994 година. Во 1998 година бил министер без ресор во владата на Црна Гора , а во 1998 – 2000 година бил советник на премиерот на Црна Гора Филип Вујановиќ. Од 2000-та година е косопственик на EFT Ltd. во Велика Британија. Во 2003 година ја приватизира компанијата ‘Руднап’, а по напуштањето на ЕФТ Груп во 2005 година ја предводи сопствената компанија ‘Руднап груп’. Но, ова е само видливиот дел…
Лазаревиќ и Хамовиќ – енергетски газди
Воин Лазаревиќ е познат како еден од најголемите бизнисмени во областа на енергетиката, а особено со работите поврзани со трговијата со електрична енергија и приватизацијата на Националната штедилница. Според информациите на ‘Инсајдер’, тој и Вук Хамовиќ, син на генералот на ЈНА Радомир Раде Хамовиќ, кој се претпоставува дека е поврзан со тајните служби на Југославија, имале акции во Вексим банка , каде завршиле дел од извезените пари во 90-те. По 2000 година таму се складирани девизни резерви. Со вложување државни пари депонирани во Вексим, Лазаревиќ и Хамовиќ станаа сопственици на најголемиот блок акции во Националната штедилница преку поврзани компании. Во 2005-2006 година нивните акции по многу поскапа цена од 41 милион евра ги купи грчката банка која ја купи Националната штедилница.
Некаде во тоа време, двајцата се впуштија во бизнисот со електрична енергија. Тие добиваат ексклузивно право за увоз и извоз на струја во Србија. Според пишувањата во српските медиуми, двајцата го оштетиле државниот буџет на државата за 22 милиони долари.
Речиси десет години подоцна, Министерството за енергетика поднесе кривични пријави против Лазаревиќ и Хамовиќ врз основа на извештајот на работната група за борба против корупцијата за злоупотреби во енергетскиот сектор. Тогашната релевантна министерка Зорана Михајловиќ изјави дека Србија претрпела штета од стотици милиони долари во зделките со нивните компании.
Лазаревиќ и Панамските документи
Српските бизнисмени се широко застапени во евиденцијата на Mossack Fonseca, фирма со седиште во офшор даночниот рај на Панама, која им помага на клиентите ширум светот да избегнат ревизии и даноци. Детали за нивните активности беа откриени во ‘Панамските документи’, низа внатрешни податоци добиени од германскиот весник ‘Зидојче цајтунг’ и споделени од Меѓународниот конзорциум на истражувачки новинари (ICIJ) со Проектот за известување за организиран криминал и корупција и повеќе од 100 медиумски партнери од 76 земји.
Во базата се појавува и бизнисменот Воин Лазаревиќ. Неговата српска компанија ‘Руднап груп’ во 2007 година во даночниот рај на Сејшели создаде компанија наречена ‘Гиралија ресурсис лимитед’, но не се знае што работи оваа компанија.
Во 1990-тите, остаток од Југославија под диктаторот Слободан Милошевиќ водеше серија крвави етнички војни против преостанатите републики во федерацијата што се распаѓа. Поради суровоста што ја покажа Белград за време на војните во Југославија, беа воведени меѓународни санкции. За да ги избегне, Милошевиќ ја создаде банката Вексим во Русија, а подоцна, по неговиот пад од власт, таа беше преименувана во Еуроаксис. Поради прекршување на правилата, сепак, банката е под лупа на руските власти. Воин Лазаревиќ е еден од нејзините акционери и член на Управниот одбор во ново време. Истрагата на БИРН заснована на обелоденети записи и документи фрла светлина на тоа како тој и уште двајца српски бизнисмени пренасочувале средства од неа во нивните компании во периодот од 2012 до 2015 година.
Воин Лазаревиќ, Топлица Спасоевиќ и Обрад Сикимиќ користеле систем на двојно книговодство за да ја избегнат верификацијата на руската централна банка на фактот дека најголемиот дел од заемите на банката – платени од депозитите на Народната банка на Србија (НБС) – одат во сопствените фирми, утврди истрагата.
Во 2016 година, лиценцата на Еуроаксис беше одземена. Две години подоцна, руските власти го запленија имотот на Лазаревиќ и на уште неколку бизнисмени, меѓу кои и на поранешната српска амбасадорка во Москва, Јелица Курјак и последниот претседател на банката Иван Маричиќ. Интересно нешто за Маричиќ, кој ја презеде финансиската институција во јануари 2015 година за да ја спаси, е тоа што тој претходно ја банкротираше белградската Српска банка.
Тој подоцна призна: ‘Не треба да основате банка за да собирате ресурси од финансискиот пазар и да го финансирате вашиот сопствен бизнис’. Според него, тоа што го направиле сопствениците на Еуроаксис не било ниту нормално, ниту дозволено со закон.
Банката давала заеми на компании под контрола на нејзиното раководство. Според податоците на руската агенција за осигурување на депозити, Еуроаксис доделила повеќе од 40 заеми на 15 различни компании со вкупна вредност од над 32 милиони евра. На прв поглед тие немаат никаква врска, но реално повеќето од нив се поврзани со триото Лазаревиќ, Сикимиќ и Спасоевиќ. Најголема корист имале компаниите поврзани со Лазаревиќ, од кои девет добиле 24 кредити во вкупна вредност од околу 20 милиони евра, откри БИРН.
Тројката ја призна злоупотребата на тајно снимена аудио снимка од еден од последните состаноци на одборот свикани во 2015 година, во последниот обид да се спаси банката од неминовен банкрот. Еуроаксис мораше да врати 17 милиони евра на своите клиенти. Од продажбата на нејзиното седиште во центарот на Москва беа собрани околу 6 милиони евра. Беше купена од ‘Горизонт апартмани’. Сопственик на компанијата е Андреј Маталига, кој е и директор на ‘Јантар 96’ – компанија во сопственост на Сергеј Мефиедов, кој е деловен партнер на Артјом Дјумин, чиј брат Алексеј Дјумин е поранешен телохранител и долгогодишен доверлив човек на рускиот претседател. Владимир Путин“. (БГНЕС)