Завршува „мандатот“ на есенската кошничка, што ќе биде со цените во маркетите

Есенската потрошувачка кошничка, мерка со која Владата се обиде да го сопре трендот на зголемување на цените на основните прехранбени производи, го завршува својот „мандат“ на крајот на овој месец, по што трговците ќе може слободно да ги формираат цените на производите кои сега се ограничени, иако, треба да се прилагодат на Законот за нефер трговски практики. Дали тоа ќе доведе до нов бран на зголемување на цените, или пак, како што претходно најавија од Министерството за економија, мерката ќе продолжи со Божиќна, односно новогодишна потрошувачка кошничка, а потоа со Велигденска, Рамазанска и тн, останува да се види. Исто така, многу се очекува и од спроведувањето на Законот за нефер трговски практики.

Јавноста е поделна во оцените за ефектите од замрзнување на профитната маржа на прехранбените производи коишто се дел од есенската потрошувачка кошничка. Со владината одлука намалени се цените на 73 основни прехранбени производи.

Како што покажуваат податоците од Сојузот на синдикати, тоа придонесе минималните трошоци во рамки на таканарчената синдикална кошничка на едно семејство во октомври да се намаленат за 57 денари. За власта тоа е доказ дека мерката дава резултати, додека опозицијата го смета спротивното, како и дека се неопходни дополнителни мерки, пред се зголемување на минималната плата, за што веќе достави и конкретен предлог закон во Собранието, што уште во старт наиде на негативни реакции кај валдејачкот мнозинство. 

Според ССМ, податоците од синдикалната минимална кошница која за октомври изнесува 61.249,00 денари без трошоците за изнајмен стан од 60 метри квадратни, покажуваат дека мерката на Владата дала дел од посакуваните ефекти, но дека цените треба уште да се намалуваат бидејќи нивното зголемување нема никаква поврзаност со економската логика.

„Значајно е да се нагласи дека мерката на Владата за ограничување на висината на маржите даде дел од посакуваниот резултат, но, поради алчноста за профит кај трговците што Државата мора да го заузда, тие, кога разбраа за намерата на Владата за оваа мерка ги зголемија цените на сите производи, а ова го потврдуваме и со растот на вредноста на делот за храна и пијалоци во Синдикалната минимална кошница за повеќе од 717 денари за минатиот месец септември, а во истата во делот ка храна и пијалоци во месец октомври 2024 година која изнесува 22.069,00 денари споредено со месец септември 2024 година (23.034,00 денари) е намелана за 965,00 денари“, велат од ССМ.

Од ССМ сметаат дека при креирање на мерките, Владата треба да го вклучи и синдикатот, а потребни се и поголеми контроли и казни за несовесните трговци.

Ова на некој начин го потврдуваат и податоците на Пазарната инспекција каде што во извештајот по направените контроли  се вели дека цените на основните прехранбени производи опфатени со владината Одлука, се намалени кај повеќето трговци, но и дека биле затекнати трговци кои во моментот на надзорот вршеле нивелација на цените, како  и дека имало и такви кои не ги намалиле цените и не ставиле ознаки пропишани во Одлуката.

Според извешјаот на ДПИ, биле изречени 30 прекршочни платни налози во вредност од над 4 милиони денари, при што биле казнети како големи, така и средни трговци, односно маркети во Скопје (Aрaчиново и Чаир), Битола, Струмица, Валандово, Охрид, Куманово, Гостивар, Струга…

И додека власта смета дека мерката дава резултати, од СДСМ во Собранието поднесоа предлог-законски измени со кои бараат зголемување на минималната плата на 450 евра. Пратеничката Јована Тренчевска вчера на прес-конференција во Собранието рече дека зголемувањето на минималната плата е неопходност.

„Во време кога граѓаните се борат со високи цени и намалени приходи, Владата не презема ништо за да им помогне. Социјалната несигурност расте, платите опаѓаат, а потрошувачката кошничка веќе достигна огромни 61.306 денари. Ниту една од мерките на Владата за намалување на цените не даде резултати. Напротив, куповната моќ на граѓаните се намалува, и тие веќе не можат да си дозволат дури и основни прехранбени производи. Работниците, особено оние со најниски примања, се оставени на милост и немилост на пазарот“, рече Тренчевска, повкувајќи ги сите пратеници да дадат поддршка за предложените законски измени.

Од ВМРО-ДПМНЕ која е дел од владината коалиција вчера оценија дека мерката дава резултати за што потврда е и намалувањето на вредноста на синдикалната потрошувачка кошничка за октомври во однос на септември.

„Целокупната синдикална кошничка се намали за 57 денари, но доколку ги видите контрибуторите во синдикалната кошничка, ќе видите дека поскапувањето односно драстичното не намалување не доаѓа заради мерките кои што се од владата току заради поскапување на цената на облеката, додека оние мерки кои што се превземаа со проширувањето на позитивната листа на лекови имаат дадено резултат“, рече Бојан Стојановски од ВМРО-ДПМНЕ.

Стојановски најави позитивни изненадувања во Предлог-буџетот за 2025 година за сите работници без разлика дали се од јавниот или приватниот сектор.

Во септември, Владата на седница ја донесе мерката за ограничување на бруто профитна маржа на дел од основните прехранбени производи до 10 проценти во трговијата на големо и во трговијата на мало.

Министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска во изјава за медиумите на прес-конференцијата по повод 100 дена од работењето на новата Влада го изнесе нејзиниот личен став дека не се согласува со оваа мерка бидејќи државата нема доволно капацитети да го контролира применувањето на мерката. За Димитриеска-Кочоска, ефектите ќе се почувствуваат со Законот за нефер трговски практики. Таа отворено рече дека се противи на непазарни мерки, како што е замрзнување на цените и маржите бидејќи се сложени методологии за пресметка и во државните институции нема доволно капацитет да ги пресмета маржите и да потврди дека тоа е така.

„Јас моето мислење го кажав на Влада, Владата го соопшти својот став. Еефектите нема да бидат големи како што се очекува особено кога имаме ниска инфлација“, рече Димитриеска – Кочоска.

Сега сите очи се насочени кон Законот за нефер трговски практики кој стапи на сила при крај на септември, а, според најавите од надлежните институции, до Нова Година ќе има мониторинг врз спроведувањето на Законот, а потоа ќе следуваат ригорозни казни за оние што нема да го почитуваат.

„До Нова година ќе се мониторира спроведувањето на Законот за нефер трговски практики, а потоа ќе следуваат ригорозни казни за оние што нема да ги почитуваат мерките предвидени со ова законско решение. Сите мерки, вклучително и овој закон, се во интерес на граѓаните и во насока на подобрување на животниот стандард“, истакна вчера заменик-министерот за економија Марјан Ристески.

Со Законот за нефер трговски практики опфатени се околу 2.500 производи на кои профитната маржа им е ограничена до 10 отсто, поради што се очекува за 10 отсто да ги намали нивните цени. Со Законот, покрај ограничен рабат, трговците нема да смеат да наплаќаат дополнителни трошоци за маркетинг, репрезентација, како и за истакнување одреден производ на полица.