Војната станува повторно прифатлива: Крим денес, Тајван утре?

„Конечната понуда“ на Соединетите Американски Држави за постигнување мир во Украина малку прави за унапредување на основните интереси на оваа држава. Според Аксиос, планот ќе ја остави Украина со мали и  нејасни „безбедносни гаранции“ обезбедени од коалиција на европски и можеби неевропски држави. Самите САД нема да учествуваат. Дури и раните верзии на француско-британскиот план за одвраќање нудат појасни услови и посилни обврски.

Украина ќе врати мал дел од регионот Харков што моментално е под руска окупација. Сепак, со оглед на влошената позиција на Русија на тој фронт, ова враќање би донело мала нова вредност. Слободната пловидба по делови од реката Днепар, исто така, би била обновена, иако секој договор тука веројатно би пропаднал по првата руска провокација.

Се споменува финансиска помош за реконструкција, но не се предложени веродостојни механизми за финансирање. Доколку помошта е поврзана со други креативни аранжмани како што е договорот за минерали, Украина наскоро може да се соочи со проблеми не помалку значајни од војната.

За Русија, наградите се многу поголеми. САД формално би ја признале контролата на Москва врз Крим. Премолчено би ја прифатиле окупацијата на речиси целиот регион Луганск, како и делови од Донецк, Херсон и Запорожје. Членството во НАТО за Украина би било исклучено, иако патот кон ЕУ може да остане отворен.

Санкциите воведени врз Русија од 2014 година би биле укинати. Економската соработка меѓу Вашингтон и Москва би се проширила, особено во профитабилниот енергетски и индустриски сектор. Не е ракетна наука дека пристапот до капитал и технологија би го забрзал закрепнувањето на Русија и би ја зајакнал нејзината воено-индустриска база за идни рунди на агресија.

Со други зборови, предлогот би ги ратификувал резултатите од воената агресија. Русија би добила стратешка длабочина и би купила време. Украина би изгубила територија, безбедност и перспектива за целосен суверенитет за да ја исцрта својата иднина. Ова не е мировен план. Тоа е понуда за предавање под нови услови.

Украина можеби се помирила со неподготвеноста на Вашингтон да го поддржи членството во НАТО и, по Меморандумот од Будимпешта, разбирливо не верува во какви било безбедносни гаранции што не ги исполнуваат обврските од Член 5. Но, признавањето на Крим како руски не е само црвена линија – тоа е линија на мониторот за срце. Таквата отстапка нема да го стабилизира конфликтот. Повторувањето на 2014 година би ја охрабрило Русија дополнително да ја дели Украина како стек, парче по парче.

Секои одлуки што го нарушуваат територијалниот интегритет на Украина се забранети со уставот на Украина. Претседателот Володимир Зеленски го потврди овој став овој месец, наведувајќи дека Крим е неразделен дел од украинската територија и дека не може да има преговори за неговиот статус. Ќе биде речиси невозможно да се измени Уставот за да се отстрани оваа пречка.

Проблемот не е само правен. Огромното мнозинство Украинци и кримски Татари отфрлаат каква било отстапка. Домородното кримско татарско население, кое се соочи со масовни депортации под советска власт во 1944 година и повторно прогон по инвазијата на Русија во 2014 година, продолжува да потврдува дека Крим е Украина. Злоупотребите на човековите права во окупираниот Крим, вклучително и присилна регрутација, заплена на имот и потиснување на неистомислениците, се добро документирани од меѓународните организации.

Геополитички, Крим има огромна стратешка вредност. Руската Црноморска флота, стационирана во Севастопол, иако е намалена поради заканата од целосно елиминирање од страна на украинските вооружени сили, ќе претставува директна закана за европските сојузници на НАТО. Формализирањето на присуството на Русија би ја изложило јужна Европа на поголем ризик и би го ослабнало југоисточниот крило на НАТО.

До неодамна, САД ги препознаваа овие опасности. Во 2018 година, тогашниот државен секретар Мајк Помпео ја издаде Кримската декларација, потврдувајќи дека САД никогаш нема да го прифатат обидот за анексија од страна на Русија. Вкоренета во Повелбата на Обединетите нации и повторувајќи ја Велсовата декларација од 1940 година, таа јасно стави до знаење дека САД одбиваат да ги признаат претензиите на Кремљ врз територијата запленета со кршење на меѓународното право.

Напуштањето на овој принцип би поставило глобален преседан. Доколку Соединетите Американски Држави не сакаат да се најдат вклучени во повеќе конфликти во странство, треба да ја преиспитаат оваа конкретна отстапка кон Кремљ. Денес, тоа е Русија во Украина. Утре, може да биде Кина во Тајван или Јужнокинеското Море, или други ревизионистички сили.

Покрај тоа, легитимирањето на контролата на Русија врз Крим би ги оштетило напорите за неширење на нуклеарно оружје. Киев се откажа од третиот најголем нуклеарен арсенал во светот во 1994 година. Последователната распарчување на земјата е повик до другите нации да се стремат кон нуклеарно оружје како нивна единствена сигурна одбрана. Свет каде што повеќе земји ги исполнуваат своите нуклеарни амбиции би бил уште поопасно место.

Поддржувачите на договор тврдат дека прифаќањето на територијалните загуби би можело да ги прекине борбите и да овозможи реконструкција. Но, историјата сугерира поинаку – отстапките кон агресијата ретко создаваат стабилност. Војната на Русија во Грузија во 2008 година, заземањето на Крим во 2014 година и последователните интервенции во Сирија и Африка, сите покажуваат шема: добивките постигнати со сила водат кон понатамошни барања, а не кон мир.

Дури и Кина, Индија и Иран – земји со различен степен на симпатија кон Русија – не го признаа Крим како руска територија. Само изолирани режими како што се Северна Кореја, Сирија и Никарагва го направија тоа. Доколку САД ја променат својата позиција, тоа би можело да предизвика домино ефект, почнувајќи од помалите држави и проширувајќи се на поголемите играчи, поткопувајќи го меѓународниот консензус.

Мирот во Украина нема да дојде преку легитимирање на агресијата. Така, отфрлањето на предлогот од страна на Украина не е идеолошка тврдоглавост, туку уште еден обид да се спаси светот од наивноста на неговите лидери.(Московско време)