„Визија 2030“ на Саудиска Арабија: Од Шакира и Роналдо до видео-игри и спектакуларни градови
Во последниве години, Саудиска Арабија почна да ја диверзифицира својата економија, што е определено со амбициозниот план „Визија 2030“. Тоа подразбира големи инвестиции во туризмот, спортот и другите растечки индустрии, како и изградба на сосема нови, спектакуларни градови.
Саудиска Арабија, монархија создадена од нафта, е една од најбогатите земји во светот. Според Светската банка (СБ), нејзиниот БДП минатата година изнесувал 1,11 трилиони долари.
И оваа земја има позитивни демографски трендови. Последниот попис направен минатата година покажа дека има 32,2 милиони жители, од кои 20,2 милиони или 63 отсто се на возраст под 30 години. Растот на населението во 2022 година беше 1,3 отсто.
Владејачката династија Сауд, на чело со принцот Мохамед бин Салман, е свесна дека нафтата нема да биде постојан извор на богатство и е свесна за потенцијалот на својата млада популација. Промените, не само економските, започнаа во Саудиска Арабија кога кралот Салман го назначи својот син Мухамед за престолонаследник во 2017 година.
Промените значеа дека во оваа земја ќе се случи она што беше незамисливо. На жените им беше дозволено да возат автомобили, кината беа повторно отворени по 35 години, а монархијата стана место за концерти на светските ѕвезди – од Дејвид Гета до Џон Леџенд до Шакира. Ова се големи промени со оглед на тоа што саудиското општество е многу конзервативно и тоа се промени со кои се задоволни пред се младите Саудијци.
Промените не се само од политичка природа и не се случајни. Имаат економска намена и се планирани. Тие се утврдени со „Визија 2030“, која вклучува план за промени во секој важен аспект од општеството. Либерализацијата на односот на државата кон жената е одраз на свеста за економската важност на жената. Споменатиот план предвидува брзо вработување на жени.
„Преселба“ на фудбалските великани во Саудиска Арабија
Саудиските власти работат и на развој на спортот како високопрофитабилна индустрија, пред се фудбалот. Колку сериозно размислуваат Саудијците за фудбалот покажува фактот што нивната земја стана атрактивна за фудбалерите во земјите кои важат за фудбалски нации.
Не дека спортисти од целиот свет досега не доаѓале во Саудиска Арабија, но сега целите се многу поамбициозни. Затоа и не е толку чудно што еден од најдобрите светски фудбалери Кристијано Роналдо од славниот Манчестер Јунајтед се пресели во саудискиот Ал Наср. Тој го доби еден од најголемите договори во историјата на фудбалот – годишна плата од дури 200 милиони евра.
Патувањето на Роналдо во Саудиска Арабија го следеа и други фудбалски ѕвезди – Карим Бензема од Реал Мадрид се пресели во Ал Итихад, додека Нејмар од Пари Сен Жермен во Ал Хилал. Дека фудбалот стана голем државен проект потврдува и тоа што државата е таа што ќе плати дел од трисезонскиот договор на Бензема вреден 600 милиони евра.
Причината за тоа е што Бензема се согласи да биде еден од активните лобисти Саудиска Арабија да биде домаќин на Светското првенство. Сè укажува дека тие ќе ја постигнат оваа цел во 2034 година. Ова стана јасно откако Австралија, како единствен преостанат кандидат, ја повлече кандидатурата за домаќин.
Не недостигаат инвестиции и во другите спортови. Во близина на Ријад се гради патека за трки во Формула 1. Деловниот весник „Економист“ пишува дека се размислува и за одржување големи тениски турнири. Во ова кралство веќе се одржуваат боксерски натпревари и електронски спортски натпревари. За шест години ќе биде домаќин на Азиските зимски игри.
Видео игри, обновливи извори на енергија и минерали
Принцот Салман во младоста ја играл видео играта Call of Duty и сигурно е дека тоа влијаело да сфати колку е профитабилна индустријата за видео игри. Станува збор за индустрија чија годишна вредност е 180 милијарди долари.
И во оваа индустрија Саудијците подготвија игра од милијарди со цел нивната земја до 2030 година да биде глобален центар на електронскиот спорт. Во електронските спортови (од шутери од прво лице до ФИФА и Маден НФЛ), тој е домаќин на натпревари чиј награден фонд изнесува неколку десетици милиони долари.
Патем, саудискиот суверен богат фонд е најголемиот надворешен инвеститор во Нинтендо. Покрај тоа, за 4,9 милијарди долари ја купил американската компанија Scopley, која е креатор на игрите Monopoly Go, Star Trek Fleet Command и Marvel Strike Force.
Во споменатиот фонд очекуваат во следните седум години да се основаат 250 компании од индустријата за видео игри и да се отворат дури 39.000 работни места во оваа индустрија.
Земја која го изгради своето богатство на нафта се свртува кон обновливите извори на енергија (ОИЕ). Секако, една од причините за тоа е тоа што таа е свесна дека потребата од нафта нема да биде иста како што беше пред енергетската транзиција. Освен тоа, нафтата нема да трае вечно. Целта е до 2060 година да биде земја со нула емисија на штетни гасови.
Свртувањето кон ОИЕ првенствено се однесува на користењето на сончевата енергија и енергијата на ветерот. Веќе постои фабрика за соларни панели. „Визија 2030“ вклучува и експлоатација на минерали, за кои саудиските власти тврдат дека има голема побарувачка за нив. Проценетата вредност на овие минерали е 1,3 милијарди долари. Целта е да се позиционира Саудиска Арабија како водечка нација во рударството.
Спектакуларни градови и „Made in Saudi“
Споменатиот Дирија нема да биде единствениот спектакуларен град кој ќе означи нова страница во економијата на Саудиска Арабија. Меѓу нив ќе биде и футуристичкиот НЕОМ, кој треба да биде еден од градовите домаќини на Светското првенство. Ќе биде домаќин и на Азиските зимски игри во 2029 година, бидејќи ќе има ски-центар.
Ова е област која ќе биде целосно снабдена со обновливи извори на енергија. Првичната проценка е дека изградбата на NEOMA ќе чини 500 милијарди долари.
Големи се плановите и за зазеленување на градовите, што важи и за главниот град на Саудиска Арабија. Тоа ќе значи засадување на 7,5 милијарди дрвја во овој град, кој во својот центар ќе го има најголемиот урбан парк во светот.
„Визија 2030“ предвидува дека повеќе од 50 отсто од БДП генериран од извозот го сочинуваат производи и услуги кои не се поврзани со нафтената индустрија. Ова се наведува како диверзификација на економијата под ознаката „Made in Saudi“.
Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) објави дека економската диверзификација на Саудиска Арабија дава резултати. Тие посочија дека растот на ненафтениот сектор во земјава годинава ќе порасне за пет проценти, а тоа ќе биде поттикнато од силната домашна побарувачка.(Klix.ba)