Вилијам Барнс, шефот на ЦИА со невообичаена моќ

За да ја одбележи 20-годишнината од инвазијата на Ирак предводена од САД, директорот на ЦИА, Вилијам Барнс, застана во фоајето на седиштето на агенцијата во Ленгли, Вирџинија, и се обиде да ги истера духовите на предвоените разузнавачки неуспеси што ја прогонуваат зградата до ден-денес.

Обраќајќи им се на околу 100 претставници на ЦИА на 19 март, Барнс призна дека агенцијата катастрофално погрешила во својата проценка дека Ирак има оружје за масовно уништување. Но, истакна тој, според двајца присутни луѓе, дека постојат многу виновници наоколу. Виновниците ја вклучуваа гордата Бела куќа на Буш, како и Стејт департментот – каде Барнс во тоа време служеше како висок функционер – за кој рече дека има неоправдана доверба дека може да ги попречи плановите за инвазија.

Имено, Барнс додал: „Научивме од таа тешка лекција“. Разузнавачките податоци што агенцијата и другите ги собраа за плановите на Русија да ја нападне Украина, рече тој, „стојат како моќен пример за тоа. Тоа ни овозможи да обезбедиме силно, решително и сигурно предупредување, да им помогнеме на Украинците да се одбранат и да му помогнеме на претседателот да цементира силна коалиција“.

Табелата беше потсетник дека Барнс (67) со децении беше речиси сеприсутен но покрен актер на надворешната политичка сцена на САД, откако му служеше на секој демократски и републикански претседател од Роналд Реган, со исклучок на Доналд Трамп. А сепак моментот само навести како Барнс, клучна фигура во поддршката на Украина од администрацијата на Бајден, има акумулирано влијание над повеќето, ако не и сите претходни директори на ЦИА.

Неговото искачување е малку веројатен пресврт за висока, дискретна фигура со внимателни очи, пепелна коса и негувани мустаќи, вид што лесно може да го замислите во романот на Џон Ле Каре како му шепоти во уво на достоинственик на забава во амбасадата дека градот паѓа на бунтовниците и чамец ќе чека во пристаништето на полноќ.

Влијанието на неговиот двегодишен мандат беше исто толку големо колку и суптилно. ЦИА, деморализирана и маргинализирана за време на годините на Трамп од страна на претседател кој јавно кажа дека му верува на Путин пред неговите сопствени разузнавачки агенции, влезе во период на престиж кој воскреснува. Како член на внатрешниот круг на Бајден, кој некогаш служеше како амбасадор во Русија, Барнс помогна да се врати предноста на Соединетите Држави над Путин. Иако шефовите на шпионите обично се поместени во сенка, администрацијата на Бајден ги фрли нејзините во центарот на вниманието.

Тоа беше Барнс, наместо државниот секретар Антони Блинкен, кого Бајден го испрати во ноември 2021 година во Москва, каде преку телефон од Кремљ директорот на ЦИА разговараше со Путин (кој тој ден беше во Сочи, Русија) еден час и го предупреди да не ја напаѓа Украина. Три месеци претходно, Барнс беше во Кабул за да се сретне со талибанските лидери и на тој начин да му даде легитимитет на режимот додека Соединетите Држави ги повлекуваат трупите од Авганистан.

Барнс, исто така, имал околу триесетина прекуокеански патувања во текот на неговите две години како директор, често за да се сретне со шефовите на одделите на агенцијата и нивните странски колеги, како што е вообичаено, но и да разговара за американската политика со странски лидери во Египет, Либија и на други места. Бајден често бара од Барнс да го придружува редовниот брифер на ЦИА во Овалната соба на дневниот брифинг за национална безбедност на претседателот, кога претседателот понекогаш бара и добива мислење од Барнс за политички прашања, рече претставник на администрацијата.

Претходните директори на ЦИА играа улога во надворешната политика на САД – Џорџ Тенет беше остро критикуван за приспособување разузнавачки информации за да ја оправда инвазијата на Ирак во 2003 година и служеше како посредник во мировните преговори меѓу Израел и Палестинците – но позицијата традиционално се сметаше за објективен надзорник на собирањето разузнавачки информации одвоен од политиката и политичкото влијание.

Барнс, сепак, е првиот директор на ЦИА кој претходно бил дипломат од кариера (32 години) и е прво име за споменување на бројни странски лидери. Зборува руски, француски и арапски. „Тоа не човек што не го доведовте и поради кого моравте да извадите мапа или морате да објаснувате зошто Турците не ги сакаат Курдите“, рече Ерик Траупе, кој до минатото лето беше помошник-директор на ЦИА за Блискиот Исток.

На Барнс, рече Траупе, се потпира како внатрешен ресурс за администрацијата, вклучително од Блинкен и Џејк Саливан, советникот за национална безбедност, за тоа како САД да се справуваат со странските противници. Тоа е „како изгледа тој, како преговараш со него?“ рече Траупе, кој ја пофали досегашната умешност на Барнс дека „не е во центарот на вниманието“.

Се разбира, отсуството на драма во тимот за надворешна политика на Бајден, исто така, може да произведе „групно размислување“, рече Даглас Лондон, поранешен офицер на тајните служби на ЦИА, кој подоцна служеше како советник за антитероризам за кампањата на Бајден, а сега е автор и професор во Џорџтаун Универзитетот.

Како пример, тој го наведе неуспехот на администрацијата да го предвиди брзиот колапс на авганистанската војска кога американските трупи се повлекоа од земјата во август 2021 година. Иако Барнс јавно тврдеше дека оценките на ЦИА за решителноста на авганистанската војска биле „на песимистичкиот крај на скалата“, директорката на националното разузнавање Аврил Хејнс по колапсот призна дека тоа „се разви побрзо отколку што очекувавме, вклучително и во разузнавачката заедница.

Син на армиски генерал со две ѕвезди кој се борел во Виетнам, Барнс го посетуваше Универзитетот Ла Сал во Филаделфија, а потоа доби стипендија на Универзитетот во Оксфорд, каде што го разви својот апетит за меѓународни односи. Тој ја запозна својата идна сопруга Лиза Карти во 1982 година, кога двајцата биле седнати по азбучен ред еден до друг за време на ориентацијата во странска служба. (Карти сега служи како амбасадор во Економско-социјалниот совет на Обединетите нации.)

Врските меѓу Барнс и Бајден се од пред околу четвртина век, кога Барнс беше амбасадор на САД во Јордан, а Бајден беше висок демократ во Комитетот за надворешни односи на Сенатот. Тие се зближија за време на Обама, кога Барнс беше заменик-државен секретар, а Бајден беше потпретседател. Во дискусиите за националната безбедност, Бајден и Барнс се согласија да не го притискаат агресивно претседателот Хосни Мубарак од Египет да се повлече за време на Арапската пролет во 2011 година, но тие се разидоа околу спроведувањето воздушни напади врз режимот на Гадафи во Либија и нападот на комплексот во Аботабад, Пакистан, каде се засолни Осама бин Ладен. Во двата случаи Бајден повика на воздржаност, а Барнс повика на акција.

Додека Барнс се подготвуваше да се повлече од владината служба во 2014 година, објави „Волстрит џорнал“ минатиот месец, заеднички пријател го запознал со Џефри Епштајн, финансискиот консултант кој подоцна ќе биде осуден за повеќе сексуални злосторства. Портпаролот на ЦИА рече дека Барнс двапати се сретнал со Епштајн, двата пати за да разговараат за можностите на приватниот сектор и дека не се дружел со него.

Во изјавата за „Њујорк тајмс“, Барнс рече дека длабоко жали што се сретнал со Епштајн и не знаел кој е тој, додавајќи: „Посакувам прво да ја завршев домашната задача“.

Откако Бајден го освои претседателството во 2020 година, претставниците на транзицијата го прашаа Барнс дали е заинтересиран за амбасадор во Јапонија или Кина, според две лица запознаени со дијалогот. Но, пред Барнс да одговори, преферираниот кандидат на Бајден за директор на ЦИА, Том Донилон, поранешен советник за национална безбедност на Обама, одлучи да не нафати на функцијата. Бајден потоа се фокусираше на Барнс, кој никогаш не се усогласил со која било партиска кауза и затоа нема да се соочи со тежок пат до потврда. Тој на крајот беше потврден во Сенатот со гласовно гласање.

Барнс наследи агенција која се опоравува од отворениот презир на Трамп кон разузнавачката заедница, а да не ги спомнуваме долготрајните последователни потреси од двете војни и терористичкиот напад на територијата на САД. Првиот директор на Трамп на ЦИА, Мајк Помпео, стапи на функција со конзервативна агенда и на раната средба, според сведок, ги обвини високите аналитичари дека „веќе сте решиле“ пред да изнесат оценка дека Русија се обидела да помогне во изборот Трамп во 2016 година.

Замената на Помпео, Џина Хаспел, кариерен офицер, направи посвесен напор да ја изолира агенцијата од каприците на Трамп, рекоа поранешните официјални лица, но понекогаш нејзините напори да го ублажи ги погодија некои во агенцијата како непристојни. Тоа вклучуваше и кога таа јавно ја пофали „мудроста“ на Трамп во ангажманот со Северна Кореја во 2019 година и кога стоеше и му аплаудираше на претседателот за време на неговиот говор за состојбата на Унијата една година подоцна.

Сето тоа значи дека Барнс имаше ниска граница за да се ослободи по преземањето на функцијата во март 2021 година. Сегашните и поранешните членови на разузнавачката заедница го фалат за некои внатрешни промени, вклучително и работата за стабилизирање на агенцијата, притисок за поголема разновидност во работната сила и воспоставување центар за мисија посветен на благосостојбата на вработените.

Надворешно, имаше повеќе опипливи успеси, особено размената на разузнавачки информации со Украина, која е широко заслужна за подобрување на способноста на Киев да ги предвиди маневрите на руската војска. Дополнителен извор на поддршка за Украина беше селективното декласифицирање на разузнавачките документи за да се разоткрие руската дезинформација, која произлезе од дискусиите меѓу Барнс, Саливан и Хејнс, откако канцеларијата на Хејнс официјализираше систем за избегнување на откривање извори и методи во процесот.

ЦИА под Барнс покажа воздржаност за потеклото на корона вирусот. Во февруари, новите разузнавачки информации го поттикнаа Министерството за енергетика да заклучи дека вирусот најверојатно случајно протекол од лабораторија во Вухан, Кина. Но, министерствотого стори тоа со „ниска доверба“, а ЦИА остана неубедена, според две лица запознаени со процесот. ЦИА досега одбиваше да даде сопствен заклучок.

Во меѓувреме, Барнс ја нарече Кина најголемиот противник на Соединетите Држави, чие влијание продира во речиси секој аспект од мисијата за собирање разузнавачки информации на агенцијата, од воена способност до дигитално влијание до стекнување минерални ресурси. Како резултат на тоа, директорот ги премести различните оддели на ЦИА поврзани со Кина во единствен центар за мисија. Со тоа – заедно со неговата зголемена промоција на напорите на агенцијата за справување со поплавата на фентанил преку границата меѓу САД и Мексико – се надоврзува на политичката агенда на Бајден додека претседателот се упатува во голема кампања за реизбор.

Доколку претседателот освои втор мандат, луѓето блиски до администрацијата шпекулираат дека Барнс ќе биде кандидат за замена на Блинкен, доколку Блинкен избере да се повлече. Барнс одбива да зборува за тоа, како и неговите колеги. Ричард Армитаџ, пријател на Барнс и поранешен претпоставен во Стејт департментот, само рече: „Што и да побара претседателот, тој ќе го направи тоа“.

(Роберт Дрејпер е американски новинар. Текстот е објавен во „Њујорк тајмс“.)