Виктор Орбан ги притиска странските супермаркети да заминат од Унгарија

Во средата, премиерот Виктор Орбан го прошири бројот на ограничувања на цените на прехранбените производи, потег што веројатно ќе ги погоди супермаркетите кои веќе се борат со низата мерки воведени во текот на минатата година.

Прво, во декември 2021 година, во услови на зголемена инфлација на цените на храната што особено силно ги погоди Централна и Источна Европа, владата побрза со предлог-закон со кој ги обврзува супермаркетите со приходи од продажба над 100 милијарди форинти (250 милиони евра) да ги предадат прехранбените производи на добротворни организации 48 часа пред нивниот датум „најдобар пред“. Тогаш Будимпешта нареди ограничување на цената – без компензација на супермаркетите – на шест основни прехранбени производи, вклучувајќи шеќер, брашно и пилешки гради и, користејќи овластувања за итни случаи, ги зголеми даночните стапки за големите трговци од 2,7 отсто на 4,1 отсто. Соопштението од средата додаде јајца и компири на листата на прехранбени производи со ограничена гранична цена.

Сите фирми кои подлежат на правилата – вклучително и германските гиганти со пониски цени „Алди“ и „Лидл“, францускиот синџир „Ошан“, ирскиот „Пени маркет“, австрискиот „Шпар“ и британскиот „Теско“ – не се унгарски. И покрај исполнувањето на прагот од 100 милијарди форинти, неколку локални трговци на намирници можат да ги заобиколат даноците и другите мерки бидејќи работат под систем на франшиза. Законот спречува и други синџири на супермаркети да се реструктуираат.

„Она што моментално се случува не е ништо помалку од намерно истерување одредени бизниси од пазарот“, рече претставник на еден од погодените супермаркети, кој зборуваше под услов да остане анонимен и изрази загриженост што ја споделуваат другите во индустријата. „Едноставно е невозможно да се работи профитабилно на одржлив начин под такви околности наметнати од унгарската влада“.

Законот „оди против основните основни принципи на кои се заснова внатрешниот пазар на ЕУ“, рече претставникот, повикувајќи ја Европската комисија да се вклучи.

Мерките се навидум одговор на спиралната инфлација и зголемувањето на цените на храната кои се влошени со руската инвазија на Украина. Говорејќи за локалните медиуми минатиот месец, Орбан рече дека најновите замрзнувања на цените се дел од неговиот план за преполовување на инфлацијата, која достигна 21,1 отсто во октомври и се очекува да достигне 25 отсто до крајот на годината.

Но, другите членови на владата на Орбан не направија обиди да ги сокријат своите амбиции да ги доведат меѓународните трговци со храна под локална сопственост. „Треба да го зголемиме уделот на домашната сопственост во секторот градежни материјали и трговијата на мало со храна“, рече министерот за економски развој Мартон Наѓ во мај. Будимпешта се залагаше за зголемување на уделот на трговците на мало во локална сопственост во земјата долго пред скокот на инфлацијата и војната во Русија.

Секторот за намирници е само најновата индустрија што доби третман Орбан. Од 2010 година, Орбан води кампања за ставање на клучните сектори, вклучително и банкарството, градежништвото и енергијата под поголема унгарска контрола. Неговите сојузници и партнери, и компаниите поврзани со нив, имаа корист, стекнувајќи големи удели во овие сектори.

Француската сопственост „Ошан“ веќе е во процес на продажба на унгарски купувач. Со другите, не е јасно дали компаниите имаат некаков правец во таа насока.

„Теско“ го загуби правниот предизвик против унгарските прогресивни даночни мерки пред Судот на ЕУ во 2020 година. И не е сигурно дека трговците на мало би имале подобар случај овој пат, рече Сем Болдвин од унгарската адвокатска фирма „Сечкај“.

„Замрзнувањето на цените може да ги ограничи слободите на внатрешниот пазар, како што е слободното движење на стоки“, рече Болдвин. „Иако унгарската влада несомнено ќе се повика на благосостојбата на потрошувачите како легитимна одбрана, сепак ќе треба да покаже дека мерката не ја нарушува непотребно конкуренцијата“.

Не помага џиновските трговци на мало да не предизвикуваат симпатии на јавноста, особено ако јавноста чувствува дека остваруваат големи профити од небесните цени. Минатата година, петте главни брендови во земјата во странска сопственост го зголемија својот промет. На пример, „Лидл“ забележа зголемување на добивката по оданочување од 17 отсто.

Интервенцијата на Европската комисија може да се сфати како бирократијата на ЕУ која застанува на страната на големата малопродажба во време кога граѓаните се борат со криза на трошоците за живот – додека Орбан го обвинува Брисел и за многу други неволји на земјата. (Политико)