Управување со отпад во Виена: Ѓубрето се користи за затоплување на домовите, казните се до 2.000 евра

Управувањето со отпадот е сѐ поголем предизвик како што се зголемува количината на отпад. Многу градови низ светот, вклучително и Скопје, не успеваат правилно да управуваат со отпадот. Сепак, има градови кои успеваат, а еден од нив е Виена. колегите од Сараево, од порталот Klix.ba, го воочиле истиот проблем и кај нив, па решиле да отпатуваат во Виена, да прашаат и да разберат, како Австријците го надминале овој проблем.

Во овој град, кој има повеќе од два милиони жители, се создаваат 760.000 тони отпад од домаќинствата, 507.000 тони комунален отпад, 97.000 тони хартија, 36.000 тони стакло, 115.000 тони биоразградлив отпад и 11.000 шишиња/канти тони автомобил. Надлежните решија добар дел од овој отпад да го претворат во електрична и топлинска енергија.

„Од 2009 година, отпадот се согорува во постројки за согорување отпад, произведувајќи електрична енергија и централно греење. Мрежата за централно греење на Виена е долга повеќе од 1.100 километри. Енергетската компанија Wien Energie снабдува централно греење на повеќе од 330.000 станбени единици и повеќе од 500 големи потрошувачи“, објаснија властите за Klix.ba.

Остатоците кои произлегуваат од согорувањето на отпадот, имено пепелта и згурата, се ослободуваат од железо и обоени метали, потоа се цементираат во бетонска мешавина од пепел и згура, која конечно се депонира на депонијата „Раутенвег“ на еколошки начин. Тие нагласија дека таму исклучиво се депонира преработениот остаток што се создава со согорување.

Освен што отпадот се претвора во енергија, тој се одвојува, рециклира и собира. На овој начин годишно се отстрануваат 350.000 тони отпад што може да се рециклира (стара хартија, стакло и сл.) и биолошки отпад. Виенските власти истакнаа дека тоа придонесува за годишно намалување на јаглерод диоксидот (CO2) за 70.000 тони.

Биоотпадот од заштитени шумски подрачја, градини, депонии и градски градини се користи за производство на висококвалитетен (А+) компост. Така, 100.000 тони растителен отпад се претвораат во 40.000 – 50.000 тони компост, кој бесплатно се дистрибуира од многу градски депонии во, како што наведоа, домаќинства.

Од речиси 22.000 тони отпад од кујните во рестораните и мензите, гасот се произведува во биотермалната постројка 48er-Biogasanlage Wien Simmering, кој годишно се дистрибуира до 1.000 домаќинства.

Кога станува збор за стари, но сè уште употребливи предмети, тие се продаваат во виенската продавница за втора рака 48er-Tandler за да можат повторно да се користат. Со тоа се заштедуваат 300 тони отпад годишно.

„Шарениот асортиман доаѓа, меѓу другото, од испораките на виенските депонии (100 тони месечно), кои се проверуваат, се средуваат, делумно се поправаат и потоа се продаваат“, додаваат оттаму.

На прашањето како е постигнато населението да го селектира отпадот и ѓубрето во своите домови, тие одговорија дека тоа е постигнато преку долгорочно насочено јавно информирање, рекламирање и подигање на свеста преку медиумите и другите информативни канали.

Ѓубре и градежен отпад

Со оглед на тоа дека главниот град на Босна и Херцеговина, исто како и Скопје, има голем проблем со одлагањето на кабастиот отпад, градежен отпад и слично, колегите од Klix.ba прашале како се реши ова прашање во главниот град на Австрија.

„Кабаст отпад, градежен отпад и слично може да се депонира на 13 депонии кои се бесплатна услуга на градската управа. Тие се создадени за да им овозможат на граѓаните да го депонираат кабастиот отпад, отпадот што може да се рециклира и опасниот отпад во големи количини од домаќинствата, на лесен и еколошки здрав начин. Отпадот собран на овие места потоа се испраќа на рециклирање. Важно е да се напомене дека тоа не значи расчистување соби и станови“, посочија тие.

Малите компании имаат можност да предадат помали количества отпад создаден при адаптација и реновирање на становите, што не важи за реновирање на куќи, на споменатите депонии. Физички и правни лица еднаш дневно можат да достават по еден кубен метар отпад.

Каконадлежните депонии, тие се клучни за непречена обработка на повеќе од два милиони испораки на отпад годишно. Причината зошто е тоа така е што таму се собираат 27 различни видови отпад, вклучувајќи материјал што може да се рециклира, кабаст отпад, електрични уреди и опасни материјали. Платените контејнери за комунален отпад овозможуваат отстранување на краткорочните вишоци на комунален отпад. Во меѓувреме, депониите се претвораат во услужни објекти.

„Депониите еволуираа од соодветно одлагање на отпадот во услужни објекти. На граѓаните им се достапни до половина кубен метар бесплатен компост од биолошки остатоци, тресетна почва, вреќи за лисје, кутии за собирање батерии и разни кеси за подароци. Покрај тоа, има и контејнери за старо масло за јадење и масти кои остануваат во домаќинствата“, заклучуваат тие.

На депонии кои имаат контејнери од 48er Tandler-Box, можно е да се донираат стари предмети што се продаваат или се даваат на добротворни организации. Од 1988 година, има речиси два милиони испораки на отпад годишно на депониите. Се испорачуваат 180.000 тони отпад, од кои 60.000 тони градежен отпад, 20.000 тони кабаст отпад и 15.000 тони биолошки отпад. Останатиот отпад се однесува на други материјали за рециклирање, како што се електрични апарати, опасни материјали и донирани стари предмети.

„Овој систем ефикасно ги комбинира практичноста и еколошката одговорност, правејќи ја Виена пионерски град во управувањето со отпадот“, велат градските власти.

Местата за депонирање на отпад и ѓубре се јасно означени и имаат јасно прилагоден пристап.

Цена

Надоместокот за отстранување на ѓубрето во Виена се пресметува квартално и се одредува врз основа на волуменот на контејнерот и интервалот на празнење на контејнерот. Контејнерите за материјали за рециклирање и биоразградлив отпад се бесплатни. Доколку има градина или слично, една канта за биоразградлив отпад се обезбедува бесплатно. Кантите за ѓубре се празнат најмалку 52 пати годишно. Контејнер од 120 литри кој неделно се празни чини речиси 273 евра годишно.

Санкции

Во Босна и Херцеговина често не се санкционираат оние кои фрлаат ѓубре и отпад на место кое не е наменето за тоа. Истото се случува и во Скопје. Од друга страна, во Виена од 1 февруари 2008 година е на сила законот за чистење WasteWatcher, кој создаде специјална единица која ќе се грижи за чистотата на градот. Оваа единица е овластена да издава предупредувања, да санкционира и да поднесува извештаи.

Фокусиран е на неисчистен измет од кучиња, ситен отпад, нелегално фрлање кабаст отпад и оставање храна за птиците на јавни површини. Казните изнесуваат 50 евра, а во посебни случаи може да се зголемат и до 2.000 евра. Гореспоменатата единица има право да го утврди идентитетот на сторителот и да побара отстранување на нечистотијата. Парите собрани од санкциите се користат за мерки за расчистување.

За чистотата во градот придонесуваат и поставените диспанзери за измет од кучиња, опремување на канти со пепелници и поставување независни пепелници. Надлежните објаснија како функционира единицата WasteWatcher.

„WasteWatchers се постојано присутни на терен, дури и во текот на ноќта, со 40 вработени и повеќе од 630 обучени работници во различни делови на градот. Може да се препознаат во посебна униформа, но се движат и во цивилна облека. Во текот на рутинските проверки во предвид се земаат и жалбите на граѓаните. Билансот на WasteWatcher од 2008 до 2021 година сведочи за успех, со висока популарност на контролниот тим и значително намалување на прекршоците. Виенските улици покажуваат дека мерките за чистење, вклучително и строгите контроли, даваат позитивен резултати“, истакнаа тие.

Резултатот покажува дека незаконски фрлениот кабаст отпад се намалил за 50 отсто од 2008 до 2022 година, уредите за ладење за 60 отсто, бројот на отпушоци од цигари се намалил за 128 милиони годишно, а имало повеќе од 100.000 контроли.