Турција го крена ветото за Шведска и Финска да влезат во НАТО

МАДРИД – Турција го укина својот приговор за апликациите за членство во НАТО од страна на Финска и Шведска, отворајќи го патот за двете земји да се приклучат на воената алијанса.

Трите земји во вторникот вечерта во Мадрид потпишаа меморандум за разбирање, пред самитот на лидерите на НАТО.

Руската инвазија на Украина предизвика промена на јавното мислење ширум северна Европа кон НАТО, што доведе до тоа Хелсинки и Стокхолм официјално да аплицираат за членство во средината на мај. Но, турското раководство, наведувајќи ја загриженоста за наводната поддршка на земјите за курдските групи и ембаргото за оружје, го блокираше процесот.

Во вторникот, по неколкунеделните разговори, трите земји постигнаа договор, отстранувајќи ја најголемата пречка што ги спречува кандидатурите на Финска и Шведска за НАТО. Напредокот е удар за амбицијата на Русија да го врати назад растот на НАТО преку нејзината војна во Украина.

„Во НАТО секогаш сме покажале дека без оглед на нашите разлики, секогаш можеме да седнеме, да најдеме заеднички јазик и да ги решиме сите прашања“, изјави генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг на прес-конференцијата по церемонијата на потпишување.

„Нашиот заеднички меморандум ја нагласува посветеноста на Финска, Шведска и Турција да ја дадат својата целосна поддршка против меѓусебните закани за безбедноста“, рече финскиот претседател Саули Ниинисто во изјавата. „Тоа што ќе станеме сојузници на НАТО дополнително ќе ја зајакне оваа посветеност“.

Договорот има неколку компоненти, рече шефот на НАТО.

За почеток, рече тој, Хелсинки и Стокхолм се обврзуваат „целосно да ја поддржат Турција против заканите за нејзината национална безбедност“.

Столтенберг ја издвои ПКК, курдска милитантна група која Турција, ЕУ и САД ја класифицираа како терористичка организација. Двете земји ќе работат на „сузбивање на активностите на ПКК“, додаде тој, и ќе склучат „договор со Турција за екстрадиција“.

Двете нордиски земји, исто така, „нема да имаат ембарго за оружје“ против Турција, истакна Столтенберг.

Како резултат на потегот на Анкара, лидерите на НАТО кои се собраа во Мадрид сега можат да донесат официјална одлука во среда да ги поканат Финска и Шведска да се приклучат на алијансата.

Потоа процесот ќе се пресели во секоја поединечна земја на НАТО, каде што сите 30 парламенти треба да го ратификуваат проширувањето. Поради таа логистика, Столтенберг одби да постави конкретна временска рамка за формално приклучување на двете земји во алијансата.

Сепак, Столтенберг изрази уверување дека НАТО наскоро ќе се зголеми и ги промовираше „напредните, добро развиени“ воени способности што двете земји ќе ги донесат во Алијансата.

Финска и Шведска се стратешки лоцирани за НАТО. Финска дели долга граница со Русија на север, а Шведска се наоѓа преку Балтичкото Море спроти Естонија, Латвија и Литванија – три земји кои притискаат за поголема поддршка од НАТО поради руските закани.

„Тоа навистина ќе го зајакне нашето присуство во тој дел од светот“, рече Столтенберг. (Според агенциите)