Трамповиот мајстор за избори работи на соборување на Еди Рама

Републиканскиот стратег кој го водеше политичкото воскресение на Доналд Трамп во 2024 година ѝ помага на главната опозициска партија во Албанија да се врати од „мртвите“.Советникот за кампањата на Трамп и републикански изборен гуру, Крис ЛаЧивита, сега ја поддржува конзервативната Демократска партија на Албанија, чиј лидер Сали Бериша се надева на сопствено политичко враќање по обвинувањата за корупција на националните избори  со висок ризик во недела.

Со поддршка на ЛаЧивита, Бериша се обидува да го собори Еди Рама, сликарот кој стана социјалист, тешкаш, кој ја раководи Албанија повеќе од две децении, прво како градоначалник на Тирана, а потоа како премиер.Победата на Бериша би значела крај на 12-годишното владеење на социјалистите на Рама, кое меѓународните набљудувачи го опишаа како период обележан со зголемено заробување на државата од страна на една партија. Но, тоа би довело и политичка сила отворено усогласена со агендата на Трамп во регион кој долго време се сметаше за стратешки ранлив на руско и кинеско влијание.

„Во последните две години, Крис ЛаЧивита советуваше две големи политички фигури, во две различни земји… тие два случаи се Доналд Трамп и Сали Бериша“, изјави портпаролот на Демократската партија, Алфред Лела, за Политико. Според Лела, двајцата делат „извонредно слични профили… [тие] биле прогонувани од институции – домашни и меѓународни – насочени од правосудните системи на нивните земји и прикажани како опасни аутсајдери кои мора да бидат елиминирани од политиката по секоја цена“.

На еден настан претходно оваа година, ЛаЧивита рече „со просперитетна демократија и вистинско пријателство со Америка, можеме повторно да ја направиме Албанија голема“, покажувајќи палец нагоре кон публиката. 

Бериша, сега 80-годишен, се смета за татко на албанската демократија поради неговата улога во протестното движење што го собори последниот тврдокорен комунистички режим во Европа во 1992 година и затоа што стана првиот демократски избран претседател на земјата.

Но, тој беше цел на администрацијата на Џо Бајден во 2021 година поради корупција, започнувајќи тригодишен хаос во Демократската партија на Албанија, за време на кој Бериша беше исклучен од парламентарната група и на крајот ставен во домашен притвор пред истрагата за корупција – пред судот конечно да му ја врати контролата врз партијата во 2024 година.

Иако анкетите сугерираат дека владејачката Социјалистичка партија би можела да освои околу 48 проценти од гласовите, а демократите заостануваат со најмалку 10 процентни поени, воведувањето на гласањето на дијаспората за прв пат и ниската веродостојност на анкетите сепак би можеле да доведат до изненадување. Партијата што ќе освои парламентарно мнозинство ја формира новата влада и го избира премиерот.Ова би претставувало зачудувачко изборно преродување за Бериша, човек кој некогаш изгледаше политички мртов и закопан.

Црна листа на САД

До 2021 година, Бериша беше претседател, отслужи два мандата како премиер и во голема мера се повлече за да ѝ дозволи на следната генерација да ја води Демократската партија. Потоа дојде шок од странство: САД го прогласија него, неговата ќерка и син за персона нон грата, а тогашниот државен секретар Ентони Блинкен ја наведе „значајната корупција“ како причина зошто им беше забранет влезот во земјата.

Администрацијата на Бајден изјави дека Бериша бил вмешан во „злоупотреба на јавни средства и мешање во јавните процеси… за своја сопствена корист и за збогатување на неговите политички сојузници и членови на неговото семејство на сметка на довербата на албанската јавност во нивните владини институции и јавни службеници“.

„Бериша бараше факти и докази, како и неколку американски конгресмени, но секретарот Блинкен никогаш не обезбеди ниту еден доказ“, рече Лела кога беше прашан за назначувањето.

Албанија е силнопроамериканска земја, а ставањето на историскиот лидер на главната опозициска група на црната листа од страна на САД е слично на политичка смртна пресуда за партијата во очите на многу Албанци.

Тоигаш се вклучи гуруто кој му помогна на Трамп да се врати во Белата куќа по успешната кампања во 2024 година во која  ги освои сите седум неопределени држави низ САД.

„ЛаЧивита јавно изјави дека статусот на Бериша не го обесхрабрил – го инспирирал. Тој се приклучил на тешка кампања, за партија која се обидува да се обнови откако била доведена до работ на политичка егзекуција“, рече Лела.

Бериша – кардиолог по образование, кој комбинира интелектуална фасада со огнена, борбена политика – рече дека домашната истрага за корупција, во која беа поднесени обвиненија по неговото американско назначување и домашен притвор, била политички мотивиран напад.

Тој започна протестно движење, при што демонстрантите палеа гуми пред градското собрание на Тирана, палеа парламентарни столчиња и палеа кукли на лидери на владејачката партија.

Затворен во својот стан во центарот на Тирана, Бериша имаше микрофон кренат на осмиот кат од неговата зграда и им се обраќаше на толпите низ прозорецот, редовно појавувајќи се сè додека не беше ослободен од домашен притвор во ноември 2024 година.

Сите му се додворуваат на Трамп

Рама, кој е на власт од 2013 година, работеше напорно за да го освои Западот – од појавување на состаноците во Брисел во тренерки и патики, до третирање на мрзливите еврократи како кралски семејства на раскошни конференции организирани во Тирана. Харизматичен и честопати намерно претерувачки, тој работеше напорно за да стане омилен Албанец на Западот.И тој побара помош од познати западни советници, ангажирајќи го стратегот на Лабуристичката партија, Алистер Кембел, во 2012 година  да му помогне да го извојува она што на крајот беше убедлива победа на изборите во 2013 година. Поранешниот британски премиер Тони Блер подоцна беше вклучен и во советувањето на Рама.

И демократите не се единствените што му се додворуваат на внатрешниот круг на Трамп. Во интервју во април, Рама за Блумберг изјави дека го смета Трамп за „добар за сите“, наведувајќи дека „Бог го спаси Трамп“ по обидот за атентат во јули 2024 година за време на кампањата во САД „не само за да ја направи Америка повторно голема… [туку] и за да ја разбуди Европа и да донесе мир“.

Рама, исто така, му го предаде еден од најпрофитабилните развојни проекти во модерната историја на земјата на зетот на Трамп, Џаред Кушнер, вклучувајќи 99-годишен закуп на островот Сазан – напуштена поранешна воена разузнавачка база покрај блескавиот јужен брег на Албанија – и земјиште на делтата на реката Вјоса.

Затегнатите политички размени меѓу демократите на Бериша и социјалистите на Рама ризикуваат да ги попречат амбициите на Албанија за пристапување во ЕУ, најважното прашање за гласачите.

„Нивниот конфронтациски пристап е она што ја спречи земјата да напредува до својот целосен потенцијал и на нејзиниот пат кон интеграцијата во ЕУ“, рече Валбона Зенели, член на Атлантскиот совет.

„Ни треба нов бран лидери и партии, и пауза од гласањето за лидер на партија наспроти гласањето за политички платформи и политики“, продолжи таа.

За разлика од повеќето нејзини балкански соседи, кои продолжуваат да бидат заплеткани во нерешливи спорови што произлегуваат од војните по распадот на Југославија во 1990-тите, Албанија се соочува со малку или никакво регионално или меѓународно противење да стане членка на ЕУ – и во голема мера дејствуваше како стабилизирачки фактор во регионот.

Во моментов се смета за фаворит за членство во ЕУ заедно со својот северен сосед Црна Гора, при што Рама вети дека ќе обезбеди прием до 2030 година како дел од неговиот обид да им се обрати на гласачите за изборите во недела.

„Она што најмногу ме загрижува – по изборите, е дали поделбите во земјата ќе продолжат да го забавуваат нејзиниот напредок во реформите и иницијативите што конечно би можеле да ја извлечат од овој децениски посткомунистички процес на транзиција“, рече Зенели. (Политико)