Трамп воведе тарифи за целиот свет. Дали почна глобалната трговска војна?

Американскиот претседател Доналд Трамп во средата официјално ги зголеми тарифите за целиот увоз на челик и алуминиум на 25 отсто, ветувајќи дека даноците ќе помогнат да се отворат фабрички работни места во САД во време кога неговите закани за тарифите ја потресуваат берзата и ги зголемуваат стравувањата од економско забавување.

Трамп ги отстрани сите исклучоци од царините за метали во 2018 година, покрај зголемувањето на царините за алуминиум од 10 отсто. Неговите потези, засновани на директивата од февруари, се дел од пошироките напори за нарушување и трансформирање на глобалната трговија. Американскиот претседател има посебни тарифи за Канада, Мексико и Кина, со планови да го оданочи и увозот од Европската унија, Бразил и Јужна Кореја со наплата на „реципрочни“ стапки почнувајќи од 2 април.

ЕУ во средата објави свои контрамерки. Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен рече дека додека Соединетите Држави „применуваат царини во вредност од 28 милијарди долари, ние одговараме со контрамерки во вредност од 26 милијарди евра“, или околу 28 милијарди долари. Тие мерки, кои опфаќаат не само производи од челик и алуминиум, туку и текстил, апарати за домаќинство и земјоделски производи, треба да стапат на сила на 1 април.

Трамп им рече на извршните директори на Бизнис тркалезната маса во вторникот дека тарифите ќе ги предизвикаат компаниите да инвестираат во фабрики во САД. Се чини дека падот од 8% на берзанскиот индекс С&П 500 во текот на изминатиот месец поради стравувањата од влошување на растот нема да го одврати, бидејќи Трамп тврдеше дека повисоките царини би биле поефикасни за враќање на фабриките.

„Колку е повисоко, толку е поголема веројатноста дека ќе градат“, ѝ рече Трамп на групата. „Најголемата победа е ако се преселат во нашата земја и отвораат работни места. Тоа е поголема победа од самите тарифи, но тарифите ќе фрлат многу пари за оваа земја“.

Незавршена работа од првиот мандат

Трамп во вторникот се закани дека ќе воведе тарифи од 50 отсто за челик и алуминиум од Канада, но тој избра да остане со стапката од 25 отсто откако провинцијата Онтарио ги суспендираше плановите за воведување доплата на електричната енергија што се продава во Мичиген, Минесота и Њујорк.

На многу начини, претседателот се осврнува на она што тој го смета за незавршена работа од неговиот прв мандат. Трамп значително ги зголеми тарифите, но приходите собрани од федералната влада беа премали за значително да ги зголемат вкупните инфлациски притисоци. Тарифите на Трамп за челик и алуминиум од 2018 година беа нагризани со исклучоците.

Откако Канада и Мексико се согласија на неговото барање за обновен северноамерикански трговски договор во 2020 година, тие избегнаа даноци за увоз на метали. Други американски трговски партнери имаа увозни квоти за да ги заменат царините. И првата администрација на Трамп, исто така, им дозволи на американските компании да бараат ослободување од тарифите доколку, на пример, не можат да го најдат челикот што им е потребен од домашните производители.

Додека тарифите на Трамп би можеле да им помогнат на фабриките за челик и алуминиум во САД, тие би можеле да ги зголемат цените за производителите кои ги користат металите како суровини.

Покрај тоа, економистите открија дека добивките за челичната и алуминиумската индустрија беа потиснати со трошоците што ги наметнаа на производители кои ги користат нивните производи.

Во овие компании, производството падна за речиси 3,5 милијарди долари поради царините во 2021 година, загуба што го надмина растот на производството од 2,3 милијарди долари таа година од страна на производителите на алуминиум и производителите на американскиот челик.

Трамп смета дека тарифите водат кон повеќе домашни фабрики, а Белата куќа забележа дека „Волво“, „Фолксваген“ и „Хонда“ истражуваат зголемување на нивните американски инвестиции. Но, изгледите за повисоки цени, помала продажба и помал профит може да предизвикаат некои компании да се воздржат од инвестирање во нови капацитети.

Врвните извозници на челик во САД се Канада, Мексико, Бразил, Јужна Кореја и Јапонија, а извозот од Тајван и Виетнам расте со брзо темпо, според Меѓународната трговска администрација. Увозот од Кина, најголемиот светски производител на челик, претставува само мал дел од она што го купува САД. Лавовскиот дел од американскиот увоз на алуминиум доаѓа од Канада.

Пред средата, Трамп донесе само царини што важеа за Кина, Мексико и Канада. Непосредно пред тие да стапат на сила, австралискиот премиер Ентони Албанезе ги критикуваше тарифите како „целосно неоправдани“ и „против духот на трајното пријателство на нашите две нации“, но рече дека Канбера нема да воведе реципрочни давачки.

„Тарифите и ескалацијата на трговските тензии се форма на економско самоповредување и рецепт за побавен раст и повисока инфлација“, рече тој во изјавата. „Ова е причината зошто Австралија нема да воведува реципрочни тарифи на Соединетите Држави“.

Царините за челик од 25 отсто започнати во првата администрација на Трамп и продолжени од поранешниот претседател Џо Бајден резултираа со префрлање на американските увозници кон други извори.

Сепак, администрацијата на Бајден дозволи исклучоци со сојузниците на САД, вклучувајќи ги Канада, Мексико, Јапонија и Јужна Кореја. Последната акција на Трамп го менува тоа, без исклучоци за увоз на челик од која било земја во САД.

Кина е единствената земја чии алуминиум и челик ќе подлежат на царини повисоки од 25%. Тоа е затоа што пред средата веќе беше во сила општа царина од 20 отсто за кинескиот увоз, а тарифата од 25 отсто за челик и алуминиум ќе биде укината, со што вкупната царина ќе достигне 45 отсто за челик и алуминиум.

Америка увезува многу малку челик директно од Кина, убедливо најголемиот светски производител на челик.

Сепак, кинескиот челик се пробива во Соединетите држави од втора рака. Некои се купени од странски земји и повторно се испраќаат во САД. А дел од нив е погрешно означен и препродаван по разни канали.

Севкупно, САД минатата година увезле железо и челик во вредност од 31,3 милијарди долари и алуминиум во вредност од 27,4 милијарди долари, според податоците на американското Министерство за трговија.

За што се користат алуминиумот и челикот

Канада беше главниот извор на железо, челик и алуминиум испратени во САД минатата година, при што САД увезоа 11,4 милијарди долари од алуминиум и 7,6 милијарди долари железо и челик од таму.

Со алуминиум, други врвни странски извори што се испраќаат во САД се Кина, Мексико и Обединетите Арапски Емирати. За челикот, Бразил, Мексико и Јужна Кореја се врвни извори, според американските трговски податоци од минатата година.

Алуминиумот и челикот се користат многу во обемна листа на стоки. Царините за двата метали би можеле значително да ги зголемат цените за Американците.

На пример, автомобилите содржат стотици, ако не и илјадници килограми челик и алуминиум. Така, додека Трамп рече дека неговите „значително“ повисоки царини за автомобили ќе ја „затворат“ автомобилската индустрија во Канада, тие се со поголема веројатност да имаат негативен ефект врз производството на автомобили во САД, со оглед на тоа колку е испреплетен северноамериканскиот синџир за снабдување со автомобили.

Апарати, машини, инфраструктура, медицински помагала, лименки и далноводи се сите меѓу многуте најчесто користени производи кои исто така се потпираат на челик и алуминиум.

Цената на домашниот американски  челик порасна за повеќе од 30 отсто во последните два месеци, додека домашната цена на алуминиумот порасна за околу 15 отсто.

Многу големи индустриски клиенти би можеле да бидат заштитени од тие зголемувања на цените во блиска иднина поради долгорочните договори што ги имаат склучено, но доколку тарифите за челик и алуминиум останат на сила, тие можат да очекуваат да платат повеќе дури и ако производите што ги купуваат доаѓаат од домашни комбинации.

А тарифите веројатно ќе влијаат не само на суровините производи што се увезуваат, туку и на цената на увезените делови направени со користење на метали. На пример, цената на алуминиумски браник или радијатор купени од производител на автомобили од канадски или мексикански добавувач на делови најверојатно ќе се зголеми. (Според агенциите)