Светот се сеќава: Споменици им оддаваат почит на 5 милиони мртви од Ковид-19 (галерија)

Меморијални знамиња, срца, панделки, дрва – овие едноставни нешта ги одбележуваат жртвите на вирусот низ светот. Зад сите нив стои голема, неописива тага

БЕРГАМО, Италија – Италијанскиот град кој го претрпе најголемиот дел од првиот смртоносен бран на Ковид-19 посветува живописен споменик на мртвите од пандемијата: Шумичка со дрвја, создавајќи кислород во паркот спроти болницата каде што толку многу починаа, не можејќи да дишат.

Бергамо, во северна Италија, е меѓу многуте заедници ширум светот што посветуваат споменици за комеморација на животите изгубени во пандемијата што се приближува до ужасниот праг од 5 милиони потврдени мртви.

Некои се извлечени од идеите на уметникот или предлозите на граѓанските групи, но други се спонтани прикази на тага и фрустрација. Насекаде, задачата за создавање колективни споменици е преполна, при што пандемијата е далеку од поразена и сè уште се тагува за нови мртви.

Меморијални знамиња, срца, панделки: Овие едноставни предмети стојат за жртвите на вирусот, претставувајќи ги изгубените животи во спомениците што привлекуваат внимание од Лондон до Вашингтон и од Бразил до Јужна Африка.

Колективното влијание на белите знамиња кои покриваат 8 хектари на Националната променада во главниот град на САД буквално го одзема здивот, претставувајќи ги повеќе од 740.000 Американци убиени од Ковид-19, највисокиот официјален национален број на смртни случаи во светот.

Едно му оддава почит на 80-годишниот Кери Александар Вашингтон од Јужна Каролина, кој беше вакциниран и се зарази со вирусот додека сè уште работеше како клинички психолог во март. Неговата 6-годишна внука Изи падна од тага кога го пронајде знамето на нејзиниот „татко“ – момент што го сними фотограф и го сподели на Твитер.

„Семејства како моето, сè уште тагуваме“, рече ќерката на Вашингтон, Тања, која патуваше од Атланта за да го види споменикот. „Беше важно да бидеме сведоци на таа чест што им беше дадена. Тоа им даде глас на сите наши најблиски кои се изгубени“.

Спомен ѕид во Лондон на сличен начин го пренесува обемот на загубата, со розови и црвени срца насликани од ужалените на ѕид покрај реката Темза. Одење по должината на споменикот без пауза за читање имиња и натписи трае цели девет минути. Срцата претставуваат над 140.000 смртни случаи на коронавирус во Британија, втор најголем број во Европа по Русија; како и насекаде во светот, вистинската бројка се проценува дека е многу поголема: 160.000.

„Тоа ги шокира луѓето“, рече Фран Хол, портпаролка на Ужалените семејства за правда од Ковид-19. Таа го загуби својот сопруг Стив Мид во септември 2020 година, ден пред неговиот 66-ти роденден. „Секогаш кога сме тука, луѓето застануваат и разговараат со нас, а честопати се расплакаат додека минуваат и ни се заблагодаруваат“.

Во главниот град на Бразил, роднините на жртвите од Ковид-19 поставија илјадници бели знамиња пред бразилскиот конгрес во еднодневна акција исполнета со емоции, со цел да се подигне свеста за билансот на Бразил од повеќе од 600.000 починати, втор по големина во светот.

И во Јужна Африка, сини и бели ленти се врзани за оградата во презвитеријанската црква „Сент Џејмс“ во Бедфорд Гарденс, источно од Јоханесбург, за да се сеќаваат на 89.000 мртви во земјата: секоја сина лента брои 10 животи, бела еден.

Како се паметат жртвите на војната, злосторствата, па дури и здравствените кризи, еволуираше низ вековите. Победничките статуи на генерали го отстапија местото на гробниците на непознатиот војник по Првата светска војна, во обид да се потсетиме на жртвите на обичните војници. Триумфалната порта во Париз беше една од првите.

„Првата светска војна беше репер, што е особено релевантно бидејќи беше проследено со пандемијата на грип од 1918 година“, вели Џенифер Ален, доцент по историја на Универзитетот Јеил, која студирала меморијална култура.

Се чини дека таа пандемија беше малку спомената, делумно поради големиот фокус на мртвите во војната. „Тоа беше период на масовна смрт“, рече Ален. „Затоа зборуваме за изгубената генерација“.

Спомениците на холокаустот беа следните главни сведоштва за масовните убиства, рече Ален. Тие опфаќаат големи, традиционални споменици како што е Меморијалот на Холокаустот во Берлин, и поперсонализирани почести каде што се именувани жртвите, како што се таканаречените Камења на сопнување надвор од зградите каде што Евреите живееле пред холокаустот.

Не откако јорганот за сидата се проби низ Соединетите Држави, со најблиските кои додаваа квадрати за луѓето што подлегнаа, здравствената криза не беше предмет на споменици од размери како оние што сега им оддаваат чест на починатите од Ковид-19. Јорганот порасна на речиси 50.000 квадрати, што претставува повеќе од 105.000 поединци.

Спомен-обележјата како што се јорганот за сида и Камењата за сопнување помогнаа да се зацврсти трендот кон сеќавањата на основните корени и желбата да им се оддаде почит на жртвите како поединци, рече Ален. „Сакаме да дојдеме до поединците, кои ги сочинуваат сите милиони смртни случаи“, рече Ален. „Како што луѓето толку често истакнуваат: тоа беа мајки, татковци, браќа, сестри, деца, соседи“.

Колективното сеќавање на мртвите од корона вирусот беше комплицирано од тежината на приватната тага, која премногу често се носеше сама во првиот бран, кога погребите не можеа да се одржат, а најблиските често умираа без присуство или галење на некој близок.

Италијанската група на Фејсбук, Noi Denunceremo, беше основана како место за јавно, иако виртуелно, сеќавање на мртвите за време на првото драконско заклучување во земјата и брзо се разви во збирка на податоци за наводните неуспеси кои им беа предадени на обвинителите.

Во Индија, една од најпогодените земји во светот, во февруари беше лансиран онлајн-споменик, www.nationalcovidmemorial.in, поканувајќи поднесоци потврдени со изводи за смрт. Досега има само 250 почит, мал дел од над 457.000 потврдени мртви.

„Тоа не е само комеморација, туку како можеме да им оддадеме почит и достоинство“ на загинатите, рече Абхиџит Чудхури од Мрежата за грижа од ковид што го започна споменикот од источниот град Калкута.

Во вториот по големина град во Русија, Санкт Петербург, бронзена статуа наречена „Тажен ангел“ беше поставена во март пред медицинско училиште во чест на десетици лекари и медицински работници кои починаа од Ковид-19. Скулптурата на ангел со спуштени рамења и неутешно обесена глава е особено потресна затоа што нејзиниот творец, Роман Шустров, самиот почина од вирусот во мај 2020 година.

Италија не посвети национален споменик на своите околу 132.000 потврдени мртви, но назначи ден за сеќавање на корона вирусот. Премиерот Марио Драги застана меѓу првите новозасадени дрвја во паркот Трука во Бергамо на 18 март, на првата годишнина од неизбришливата слика на армиски камиони кои носат мртви во други градови на кремирање, откако градската мртовечница беше преплавена.

Градоначалникот на Бергамо рече дека градот ги разгледувал предлозите за статуи или плакети со имињата на загинатите. Едниот беше премногу монументален; другиот игнорираше дека толку многу мртви официјално не се изброени поради недостаток на тестирање.

„Дрвата на сеќавањето е жив споменик и веднаш ни се чинеше дека е најубедлив, најемотивен и најблизок до нашите чувства“, рече градоначалникот на Бергамо, Џорџо Гори.

Досега се засадени само 100 дрвја од планираните 700, кои се соочуваат со мртовечницата на болницата. Остатокот треба да се засади до денот на сеќавањето на 18 март следната година.

Нема планови да се додадат имиња, но во барем еден случај, најблиските побараа фиданка: во основата се засадени рози, со лични спомени што висат од него и бела карпа со рачно напишано име на драго починатиот: Серџо. (АП)