Последици од поразот во Истанбул: Поранешните сојузници на Ердоган ќе формираат нова партија

Анкара – Двајца високи личности во владејачката партија на турскиот претседател Таип Ердоган планираат да покренат ривалска политичка група оваа година, велат луѓето што се запознаени со ова прашање, потег што би можел дополнително да ја поткопа поддршката за долгогодишниот лидер на земјата по исцрпувачкиот изборен пораз во Истанбул.
Зад овие планови стојат поранешниот вицепремиер Али Бабаџан и поранешниот претседател Абдула Ѓул, и двајцата основачки членови на АКП на Ердоган, тврдат двајца политички советници.
Изборите за градоначалници во неделата ја донесоа втората загуба во последниве месеци за АКП во најголемиот турски град, горчлив неуспех за претседателот со кој владееше 16 години. Исто така, тие ги охрабрија критичарите во неговата партија, кои со години навестуваа дека планираат да формираат соперничка партија поради незадоволството околу зголемените овластувања на Ердоган врз партијата и владата.
Со економска рецесија, невработеноста и инфлацијата што влијаат врз турските гласачи и ја поткопуваат базата на поддршката на АКП, секоја понатамошна ерозија, дури и од само неколку процентни поени, би можела да биде длабоко штетна за партијата, која сега се потпира на сојуз со националистите за да има парламентарно мнозинство.
„Бабаџан и Ѓул најверојатно ќе формираат партија наесен“, рече еден од советниците, кој е близок со Бабаџан.
Политиките на новата партија ќе ги отсликуваат првите години на АКП, додаде советникот. Кога АКП беше лансирана во 2001 година, таа имаше исламски корени со прозападен, демократски и либерален пазарен пристап кој уживаше широка народна поддршка.
Бабаџан и Ѓул размислуваат за формирање на партијата за околу шест месеци, но процесот беше нагласен со губењето на главните градови во Турција на локалните избори на 31 март, рече другиот советник, кој е запознаен со плановите за новата партија.
Тој не кажа како ќе се финансира партијата, но рече дека досегашната подготовка вклучувала средби со актуелните пратеници на АКП, други политичари и академици. Ниту Бабаџан ниту Ѓул не беа достапни за коментар.
Политичарите јавно не ги коментираа плановите, но Ѓул минатиот месец ги разбранува круговите на АКП за да го сигнализира своето незадоволство околу одлуката за поништување на првичната опозициска победа во Истанбул по серијата жалби од партијата на Ердоган.
Во твит, тој ја спореди одлуката со онаа на Уставниот суд од 2007 година, кој се сметаше за обид да го попречи неговиот пат кон претседателството.
Бабаџан беше министер за економија и министер за надворешни работи во првите години од владата на АКП, пред да стане заменик премиер, улога што ја задржа од 2009 до 2015 година. Ѓул беше претседател од 2007 до 2014 година, кога тогашниот премиер Ердоган се пресели во претседателската палата.
Официјален претставник на АКП, кој побара да не биде именуван, рече дека партијата е свесна за планот за започнување на ривалска група.
„Бабаџан е силна и почитувана фигура. Секако, партијата АК ќе биде погодена од новата партија, но ние сме во состојба да изгубиме некои поддржувачи на АК-партијата, како и некои други партии“, рече официјалното лице.
Тој додаде дека партијата мора да ја прифати одговорноста за резултатите од изборите. „Треба да се вратиме на политика каде што можеме да управуваме со државата, но сепак да бидеме со луѓето.“
Постојат многу преседани за нови партии во Турција, вклучувајќи ги и тие пред две години кога незадоволните членови на националистичката партија МХП се повлекоа за да ја формираат Добрата партија. Таа освои 10 отсто од гласовите на минатогодишните парламентарни избори.
Советникот близок на Бабаџан рече дека има поддршка од пратеници на АКП во групата за отцепување, без да наведе колку.
Тој додаде дека очекувал „неколку изненадувачки важни поддржувачи“, но не ги кажа имињата.
Ако се формира нова партија, тоа би можело да доведе до повеќе оставки и дезертерства од АКП, што ќе предизвика проблем за голем дел од побожните и конзервативни гласачи, вели Галип Далај, визитинг-професор на Оксфордскиот универзитет.
„Монополот на АКП врз конзервативниот сектор на општеството ќе биде прекинат“, рече тој.
Една истакната личност на АКП, поранешниот премиер Ахмет Давутоглу, отворено ја критикуваше партијата, нејзините економски политики, медиумските ограничувања и штетата што им се нанесува на турските институции.
Извор близок до Давутоглу изјави дека планира „нов чекор“, но не даде детали за тоа, иако политичарот засега не планира да им се приклучи на Ѓул и Бабаџан.
Ердоган претходно закрепна од неуспесите. Во јуни 2015 година неговата партија не успеа да освои целосно парламентарно мнозинство, што доведе до ќор-сокак, пред да го добие мнозинството на уште едни избори само пет месеци подоцна.
Непопустлив и искусен за кампањи, тој е суштината на повеќе од десетина успешни избори. Но, официјалните претставници на АКП приватно го критикуваа начинот на кој партијата ја водеше кампањата за изборите на 31 март и 23 јуни.
Ердоган водеше кампања неколку недели пред локалните избори во март, одејќи на осум митинзи дневно. Тој ги обвини противниците, вклучувајќи ја и прокурдската Народна демократска партија (ХДП), за врски со тероризмот и рече дека гласањето е прашање на опстанок на државата. ХДП негира какви било врски со тероризмот.
Тоа не успеа да го спречи поразот на АКП во главните градови Анкара и Истанбул за време на локалните избори во март, што натера некои високи партиски членови да кажат дека тонот на кампањата го отуѓил мнозинството гласачи кои повеќе биле загрижени за трошоците за живот и локалните услуги.
Пред повторното гласање во неделата во Истанбул, АКП се обиде да ги привлече Курдите со помалку конфронтирачка кампања, но тоа покажа дека промената на тактиката налути некои поддржувачи на националистичкиот сојузник, Партијата на националистичкото движење (МХП).
Конфликтните напори на АКП за освојување на меѓусебно непријателски курдски и националистички турски гласачи делумно ги рефлектираат тесните политички опции на Ердоган по една деценија и половина на власт.
Ердоган, во вторникот разговарајќи со членовите на пратеничката група во парламентот, го бранеше досието на својата влада и рече дека АКП ѝ помогна на Турција „да расте и да расте“. „Ние ќе оценуваме зошто не можевме да победиме на изборите во Истанбул на 23 јуни. Ние ќе ги идентификуваме недостатоците … и ќе стремиме да ги измениме“, рече тој. „Ние ќе продолжиме да работиме за да бидеме достојни за љубовта и почитта на нашите луѓе.“ (Ројтерс)