Понизно барам прошка за злосторствата на Германците

„ZEIT GEZUNT CHAVEYRIM UN FREIND, ZEI GEZUNT YIDDISH FOLK, DERLOZT NISHT MER ZU AZELCHE CHURBOYNES“.

 [„Збогум, мои пријатели. Збогум, еврејски народ. Никогаш повеќе не дозволувајте таква катастрофа“.]

Тешко е да ви се обратам денес, овде каде некогаш беше Варшавското гето. И поради оваа причина не сакам да започнам со мои зборови, туку повеќе да зборува една од хероините на гетото, на јазикот што го зборуваа толку многу Евреи овде во Варшава, во Полска, во Европа. На јазикот што Германците сакаа да го искоренат. Сликарката Гела Секстајн ни го остави овој погубен тестамент пред да биде депортирана во Треблинка со нејзината мала ќерка Маргалит.

Толку е неопходно, а сепак толку тешко да се дојде овде како Германец и како федерален претседател на Германија. Страшните злосторства што ги извршија Германците овде ме исполнуваат со длабок срам. Но, исто така ме исполнуваат со благодарност и понизност што можам да учествувам на оваа комеморација, како прв шеф на германска држава што го сторил тоа.

Претседателе Дуда,

Ви благодарам што ме поканивте да дојдам. За мене значи повеќе отколку што можам да кажам да бидам овде денес заедно со вас и вашите сонародници, да се придружам во сеќавањето заедно со вас, претседателе Херцог (Исак Херцог, претседател на Израел – н.з.), заедно со вас, Маријан Турски, Кристина Будницка, Елжбиета Фицовска.

Стојам пред вас денес како федерален претседател на Германија и се поклонувам пред храбрите борци од Варшавското гето. Се поклонувам пред мртвите во тага и жал.

„Безмилосно, првите студени денови ги збришуваат оние кои веќе живеат на улица, кои ја продадоа целата своја облека и се слаби како есенски муви. Залудна е неверојатната виталност на варшавските Евреи. Тие викаат и се бранат до крај, до последниот час и минута, но овој час и минута ќе дојде“.

Рејчел Ауербах, која и самата беше принудена да живее во гетото, ги напиша овие редови во својот дневник. Колку болка ги исполнува овие неколку реченици. Колку тага. Но, исто така, колку смиреност. Рејчел Ауербах знаеше дека Евреите од Варшава се изгубени. На нејзините записи и оние на другите соработници на Архивата Рингелблум го должиме нашето знаење за злосторствата што нацистите ги извршија овде – и сеќавањето на светот што тие го избришаа.

„Град е уништен и народ е уништен“, напиша Рејчел Ауербах. Шокантно е да се прочита за ужасот што го претрпеа луѓето зад високите ѕидови на гетото. Тоа е извештај директно од пеколот. Но, исто така е длабоко трогателно да се чита за силата, хуманоста, храброста што ја задржаа толку многу луѓе. Дури и љубовта имаше свое место во гетото, како што толку потресно раскажува големиот Марек Еделман.

Младите околу Мордехај Анилевич, Марек Еделман, Јицак Цукерман и многу други, херои од Варшавското гето, покажаа незамислива храброст во најтемната ноќ. Сакаа да испратат порака: знак на непоколебливо достоинство пред сигурна смрт. Се кренаа против бруталната неправда, против деспотизмот, теророт, убиствата. Нивната храброст блесна подалеку од Варшава и ги охрабри другите. Нивната храброст сјае и во нашата сегашност.

Рејчел Ауербах и Марек Еделман беа меѓу ретките преживеани од гетото. Во текот на целиот свој живот, тие гледаа како нивна задача да сведочат. Рејчел Ауербах во Израел, Марек Еделман овде во Полска. „Ние што преживеавме ви го оставаме ова, за да не се изгуби споменот […]“. Тоа е нивното наследство за нас: да го зачуваме и пренесуваме овој спомен. За да не се повтори тоа што се случи, како што рече големиот Примо Леви. Тоа е должноста што ни ја оставаат. Тоа е должноста што ја презеде музејот ПОЛИН. Да се ​​зачува споменот на еврејскиот живот во Полска и Европа. Еврејскиот живот кој процвета уште еднаш и ќе продолжи да напредува.

Затоа е толку важно за нас да се сеќаваме. Затоа е толку важно за нас Германците да се сеќаваме. Гела Секстајн, Рејчел Ауербах, Марек Еделман, Мордехај Анилевич, Емануел Рингелблум – кој ги знае нивните имиња во Германија денес? Размислувањето за злосторствата што Германците ги извршија овде во окупирана Полска, овде во Варшавското гето, заслужува поголем простор во нашата меморија.

Затоа ми е толку важно да бидам овде денес. Денеска сум тука да ви кажам дека ние Германците сме свесни за нашата одговорност и свесни сме за должноста што ни ја оставија преживеаните и загинатите. И ние ја прифаќаме. За нас Германците никогаш не може да се повлече линија под одговорноста наметната од нашата историја. Останува со нас како предупредување и должност и за сегашноста и за иднината.

Германците ја нападнаа Полска. Тие го нападнаа Виелун на 1 септември 1939 година. Војна која ги однесе животите на повеќе од 50 милиони луѓе, вклучително и милиони Полјаци. Војна која овде и на истокот на Европа стана убиствена војна на уништување. Војна што доведе до варварство.

Германците прецизно го планираа и извршија злосторството против човештвото, а тоа е Шоа.

Германците ги прогонуваа, поробуваа, ги убиваа европските Евреи, Евреите од Варшава, со суровост и нечовечност за која немаме зборови. Фактот дека човекот првенствено одговорен за ликвидацијата на гетото, бруталниот и циничен месар Јирген Струп, потекнува од градот во кој сум роден е историска случајност, но тоа е она што ме принуди постојано да размислувам за пеколот на гетото во Варшава, жртвите и дијаболичниот сторител и неговите соучесници. Исто така, точно е дека многу малку од другите сторители беа повикани на одговорност по војната.

Денеска стојам пред вас и барам прошка за злосторствата извршени овде од Германците.

Претседателе Дуда, претседателе Херцог,

Многу луѓе во вашите две земји, во Полска и во Израел, ни го дадоа на Германците дарот на помирување и покрај овие злосторства, и покрај злосторството против човештвото, што беше Шоа. Колку неискажливо скапоцен подарок беше тоа! Подарок кој не можевме да го очекуваме и немавме право да го очекуваме. Токму овој подарок овозможи нашите земји, Полска и Германија, Израел и Германија, сега да бидат обединети во длабоко пријателство. Ова пријателство меѓу нашите земји е навистина чудесно достигнување! Тоа е чудесно по невидените злосторства на Германците – и тоа е достигнување на генерациите пред нас, храбрата, макотрпна работа на Израелците, Полјаците и Германците кои посегнаа еден до друг преку бездната на минатото – за подобра иднина. .

Денес, 75 години по основањето на државата Израел, речиси 60 години по писмото на полските бискупи, повеќе од 50 години откако Вили Брант падна на колена овде на овој плоштад, речиси 40 години по првата израелска државна посета на Германија, од вашиот татко Хаим Херцог, стоиме овде, драг Анджеј, драг Буги, на ова историско место, во спомен на убиените и во прифаќање на нашата одговорност за чудесното постигнување на помирувањето. Знам дека сите тројца сме обврзани со иста посветеност. Мораме и ќе го зачуваме чудесното достигнување на помирувањето и ќе го пренесеме во иднината.

Најважната лекција што треба да се извлече од нашата историја е: Никогаш повеќе! Nigdy więcej! !לעולם לא עוד Никогаш повеќе расистички фанатизам, никогаш повеќе незауздан национализам, никогаш повеќе варварска агресивна војна. Никогаш повеќе – ова е основата на нашата заедничка Европа. Сите ние што се придружуваме на сеќавањето денес веруваме во нашата заедничка иднина и нашите заеднички вредности: почитувањето на меѓународното право, мирниот соживот на сите човечки суштества во слобода и демократија.

Со нелегалниот напад на Владимир Путин на мирна, демократска соседна земја, тој ги исмеа овие вредности и ги уништи темелите на нашиот европски безбедносен поредок. Рускиот претседател го прекрши меѓународното право, ги доведе во прашање границите, изврши грабеж на земјиште. Оваа војна носи неизмерно страдање, насилство, уништување и смрт на луѓето во Украина.

Во Полска, во Израел, од вашата историја знаете дека за слободата и независноста мора да се бори и да се брани. Знаете колку е важно за една демократија да покаже дека е будна и способна да се брани себеси.

Сепак, и ние Германците ги научивме лекциите од нашето минато. Никогаш повеќе: тоа значи дека не смее да има брутална агресивна војна во Европа како онаа што Русија ја води против Украина. Никогаш повеќе: тоа значи дека стоиме цврсто на страната на Украина – заедно со Полска и другите наши сојузници. На Украина ѝ даваме хуманитарна, политичка и воена поддршка – заедно со Полска и другите наши сојузници. Никогаш повеќе: тоа значи дека ние, либералните демократии, сме силни кога дејствуваме заедно и единство.

На ова мислам кога зборувам за одговорноста наметната од нашата историја. Ние Германците ќе ја исполниме оваа одговорност за одбрана на мирот и слободата. И јас сум убеден дека нашите земји, нашите либерални демократии, се зближија уште повеќе во изминатите месеци. Нашето пријателство сега почива на уште поцврсти темели.

Овде, на овој плоштад, покрај споменикот на востанието во Варшавското гето, стојам пред вас во тага и понизност. Ја потврдувам нашата одговорност за злосторствата од минатото и нашата одговорност за нашата заедничка иднина!

(Франк-Валтер Штајнмаер е претседател на Германија. Ова е неговиот говор што го одржа на 19 април, на 80-годишнината од востанието во Варшавското гето.)