Ова се седумте клучни точки од договорот меѓу Украина и САД

САД и Украина потпишаа договор со кој на Вашингтон му се дава пристап до дел од природните ресурси на земјата, разурната од војна. Договорот, кој се подготвуваше со месеци, воспоставува инвестициски фонд за реконструкција за кој Украина верува дека ќе ја зајакне поддршката на САД во третата година од отпорот кон руската агресија.

Би-Би-Си имаше пристап до нацрт-договорот, но не и до неговата конечна верзија. Врз основа на тој нацрт и изјавите од Киев и Вашингтон, ова се седум клучни точки, пренесува Индекс.хр:

1. Украина нема да мора да враќа никаков долг кон САД

Американскиот претседател Доналд Трамп претходно побара Украина да врати 350 милијарди долари, што, според неговите тврдења, изнесува воена и финансиска помош на САД од почетокот на војната. Украинскиот претседател Володимир Зеленски го отфрли барањето.

Но, Вашингтон се чини дека попушти. Украинскиот премиер Денис Шмихал изјави дека договорот не предвидува никаква обврска за враќање на наводниот „долг“.

Сепак, Трамп го претстави договорот како победа за неговата страна, велејќи дека САД „теоретски ќе добијат значително повеќе“ отколку што претходната администрација инвестираше во помош на Украина.

2. САД заземаат поостар тон кон Русија

Американската администрација употреби многу поостар јазик отколку што беше случај досега во изјавите на администрацијата на Трамп.

Во соопштението на Министерството за финансии на САД се наведува дека станува збор за „тотална руска инвазија“ и се додава: „Ниту една земја или поединец што ја финансирал или снабдувал руската воена машинерија нема да има корист од реконструкцијата на Украина“.

Овој тон веројатно ќе го охрабри Киев, кој инсистираше на поголем притисок врз Русија во преговорите меѓу Москва и Вашингтон.

3. Договорот, исто така, вклучува проекти за нафта и гас

Иако поголемиот дел од јавните разговори се однесуваат на минералното богатство на Украина, договорот вклучува и нови проекти поврзани со нафтата и гасот и сродната инфраструктура.

Во сите случаи, сопственоста на ресурсите останува украинска, иако САД ќе имаат заеднички пристап. Ова се смета за омекнување на претходната позиција на Украина, бидејќи таквите елементи не беа дел од првите верзии на договорот.

On behalf of the Government of Ukraine, I signed the Agreement on the Establishment of a United States–Ukraine Reconstruction Investment Fund.

Together with the United States, we are creating the Fund that will attract global investment into our country. pic.twitter.com/8ryyAMqW83

— Yulia Svyrydenko (@Svyrydenko_Y) April 30, 2025

4. Договорот не го попречува пристапувањето на Украина во ЕУ

Украина со години се стреми кон членство во ЕУ, а преговорите официјално беа отворени минатиот јуни.

Постоеше загриженост дека договорот со Вашингтон би можел да го отежни пристапувањето кон ЕУ, особено ако на американските инвеститори им се даде преференцијален статус, со оглед на тоа што Украина веќе има стратешко партнерство со Брисел за суровини.

Но, во текстот на договорот се наведува дека САД ја признаваат намерата на Украина да се приклучи кон ЕУ и дека оваа цел не смее да биде доведена во прашање со овој договор.

Договорот, исто така, предвидува дека, доколку Украина треба да ги ревидира условите поради обврските за пристапување, САД се согласуваат да преговараат „со добра намера“. Киев понатаму изјави дека САД, исто така, ќе го поддржат трансферот на инвестиции и технологија од ЕУ и други земји.

5. Профитот се реинвестира во Украина во првите десет години

Според договорот, во првата деценија од работењето на фондот за обнова, целата остварена добивка ќе биде целосно реинвестирана во украинската економија.

Ова би можело да биде од големо значење ако се потврди дека САД не остваруваат директна финансиска корист во првите десет години. Украина очекува сите приходи од фондот да бидат насочени кон обнова на земјата и нови проекти.

По тој период, добивката ќе се дели меѓу партнерите. Американскиот министер за финансии Скот Бесент изјави за „Фокс њуз“ дека договорот „испраќа порака до американскиот народ дека имаме можност да учествуваме, да надоместиме дел од трошоците и да станеме партнери во успехот на украинскиот народ“.

6. Воената помош на САД е повторно на маса

Договорот е формулиран на таков начин што го претставува како предуслов за продолжување на воената помош на САД за Украина.

Првата вицепремиерка на Украина, Јулија Свириденко, која отпатува во Вашингтон за да го потпише договорот, рече дека тој предвидува нова американска поддршка, вклучително и испорака на системи за воздушна одбрана.

Ова би можело да претставува промена во политиката на Трамп, со оглед на тоа што неговата администрација претходно се залагаше за намалување на воената помош за Украина.

Не е познато како договорот ќе влијае на ситуацијата на фронтот. Москва сè уште не даде официјална изјава.

7. САД сè уште можат да се повлечат во секое време

Договорот не содржи цврсти безбедносни гаранции од САД, кои Украина и нејзините европски сојузници долго време ги бараат од Вашингтон. Трамп постојано покажуваше неподготвеност да се обврзе на воена помош со ист интензитет како претходната администрација.

Американската поддршка за Украина во овој случај е условена исклучиво од економските компоненти на договорот. Поради ова, сè уште постои одредена неизвесност околу трајноста на американската посветеност на Киев.

Зеленски, сепак, може да слави

Со оглед на тоа што договорот не вклучува отплата на долгот, предвидува десетгодишно реинвестирање на профитот, не ја попречува европската интеграција и повторно ги отвора вратите за американска воена помош, и сето тоа без формални отстапки кон Москва, кон која Америка зазема поцврст став, Киев навистина има причина да биде задоволен, особено во споредба со претходните, значително помалку поволни предлози.