Мител-капут? Германската индустрија гледа во бездна

ФРАНКФУРТ – Дали е ова почеток на крајот за германската индустрија? Производствениот гигант на Европа ќе се спаси оваа зима благодарение на резервите на гас создадени во последните осум месеци, избегнувајќи енергетско затемнување. Но, помрачно сценарио демне веднаш над хоризонтот, бидејќи високите цени на енергијата и пониските резерви на гас би можеле да предизвикаат бран на затворање меѓу средните компании кои не можат да ја надминат бурата, бидејќи поголемите фирми со подлабок џеб бараат побезбедна економска почва во другите земји.

Без олеснување во форма на поевтина струја, кошмарот во 2023 година и натаму би можел да биде бездна за тешката индустрија на Германија – која не само што ја заснова нејзината економија на извозот, туку е и нераскинливо поврзана со илјадници добавувачи од соседните земји на ЕУ како Чешка. Република и Словачка. За нив, и за остатокот од економијата на ЕУ, последиците од деиндустријализацијата во најголемата европска економија би можеле да бидат катастрофални.

„Кога ќе погледнеме наназад на актуелната енергетска криза за околу 10 години, можеби ќе го сметаме овој пат како почетна точка за забрзана деиндустријализација во Германија“, рече економистот на Дојче банк, Стефан Шнајдер.

Во знак на она што може да дојде, хемискиот гигант БАСФ – столб на германската индустрија основан пред 157 години – на крајот на октомври објави дека „трајно“ ќе ги намали своите операции во Европа за да ги избегне високите трошоци за енергија. Се очекува да следат и други.

Додека BASF е огромен потрошувач на енергија, чијашто главна локација во Европа користи гас колку и Швајцарија, фармацевтските компании и производителите се исто така незаситни корисници кои може да бидат во искушение да бараат поевтина енергија на друго место. Навистина, околу 9 отсто од компаниите во Мителштанд – познатиот германски индустриски сектор – сериозно размислуваат да го преселат своето производство во странство, според истражувањето нарачано од Фондацијата за семејни бизниси во Германија и Европа, што е зголемување од 6 отсто во споредба со шест месеци наназад.

„Постојат основни очекувања дека многу од производствените активности со висока енергија, особено околу хемикалиите и фармацевтските производи, ќе заминат на други локации“, рече главниот економист на Институтот за меѓународни финансии, Робин Брукс.

Оние кои немаат финансиска  моќ да се преселат можеби немаат друг избор освен да се затворат – вклучувајќи ги и сопствениците на бизниси како Пер Кадах, сопственик на месарница од петта генерација кој вработува 100 луѓе во Спрембург, источна Германија, и чиј бизнис датира од пред Француско-пруска војна.Според новите договори за гас кои стапуваат во сила следната година, Кадач рече дека ќе мора да плати осум пати повеќе од неговата сегашна сметка, додека цената на суровините што му се потребни за да го води бизнисот се зголеми нагоре.

„Цената за пакувањето за колбаси од црниот дроб се удвои во текот на изминатата година“, рече тој. „Не можам да ви кажам уште колку можеме да преживееме доколку работите не се сменат.

Засега најголемата европска економија се држи. Бруто домашниот производ порасна за 0,3 отсто во третиот квартал, а Голдман Сакс предвидува намалување од 1,1 отсто во 2023 година – болно, но не и катастрофално.

„Очекуваме значителна рецесија, но умерена во споредба со она што го видовме за време на финансиската криза и пандемиската криза“, рече Јари Штен, економист во Голдман Сакс.

Оптимистите го посочуваат фактот дека Германија успеа да изгради значителни резерви на гас и дека цените  се намалија од највисоките нивоа, како причина да се надеваме. Плус, германската влада стави 200 милијарди евра на маса за да го ублажи ударот од високите цени на енергијата. „Ризиците од рационализирање на енергијата донекаде се намалија во однос на она што го видовме пред неколку недели“, додаде Штен.

Сепак, одложувањето е кревко. Германската економија е многу повеќе зависна од рускиот гас отколку повеќето нејзини соседи и нема лесна алтернатива за посегнување, со оглед на тоа што Зелените во владата се желни да се спротивстават на какво било продолжување на нуклеарната енергија надвор од сегашниот рок од 2023 година.

Во меѓувреме, има мала надеж дека цените на бензинот ќе се вратат на нивните нивоа пред пандемијата во скоро време. Додека среднорочните проекции се во најдобар случај нејасни, повеќето инвеститори очекуваат цената на природниот гас да падне под 100 евра по MWh само до 2025 година, така што останува пет пати повисока отколку пред пандемијата.Колку подолго цените остануваат високи, толку работите стануваат потешки за германските производители и другите енергетски интензивни индустрии.

Затоа Меѓународниот монетарен фонд и другите институции предупредуваат дека вистинската опасност за Германија не е оваа зима – тоа е следната. „Зимата ќе биде тешка, но зимата 2023 година би можела да биде уште полоша“, рече првиот заменик директор на ММФ Гита Гопинат во едно неодамнешно интервју.

Штен се согласи: „Штом ќе излеземе од оваа зима, мислиме дека резервоарите за складирање ќе бидат прилично празни и на Германија ќе и биде многу потешко следната година отколку оваа година да ги наполни  без значителен проток на руски гас, особено ако Кина почнува да купува повеќе течен гас од глобалниот пазар“.

И не е во прашање само зголемување на трошоците за енергија – „деглобализацијата и одвојувањето од Кина најверојатно ќе останат спротивен ветер во годините што доаѓаат“, рече економистот на Natixis, Дирк Шумахер.

„Германската економија може потенцијално да се упатува кон години на слаби перформанси во однос на многу нејзини европски сојузници, бидејќи треба да се трансформира“.

Во таа насока, Штен ги посочува патентите, како и истражувањето и развојот во зелените сектори како идни економски двигатели за Германија. Вакцината Pfizer-BioNTech COVID-19 е светол пример за тоа како оваа предност може да се претвори во вистинска економска вредност, придонесувајќи околу 0,5 во германскиот БДП во 2021 година.Исто така, ниското ниво на јавен долг на Германија ќе и помогне на владата да обезбеди поголема помош, доколку е потребно.

„Токму ова е вид на среднорочен шок во кој Германија сега може да го искористи фискалниот простор што го има за да ја ублажи транзицијата, да им помогне на луѓето да ги задржат работните места и да ги субвенционира индустриите додека се реструктуира“, додаде Брукс од Институтот за меѓународни финансии. Но, Кадач, на пример, не е надежен.

„Дури и столарот рече дека му се намалува бизнисот затоа што никој повеќе не може да си ги дозволи. Мајсторите за покриви остануваат без работа бидејќи нема ќерамиди. Со овие цени на енергијата, едноставно е премногу скапо да се печат плочките“, рече тој.„Доколку работите не се сменат, компаниите ќе згаснат“. (Политико)