Макрон ќе му отвори фронт на Трамп во ОН заради Палестина

ПАРИЗ — Францускиот претседател Емануел Макрон сака да изведе голем дипломатски удар во понеделник со тоа што ќе собере неколку западни земји за да ја признаат палестинска држава, но е далеку од тоа да постигне вистински пробив во Газа, пишува „Политико“ во текстот објавен денес.

Според „Политико“, границите на она што може да го постигне на Генералното собрание на Обединетите нации се јасни. Европските гиганти како Германија и Италија нема да се приклучат на неговата иницијатива и има малку изгледи неговите напори да го убедат американскиот претседател Доналд Трамп или израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху да ја прекинат војната.

Големата идеја во Њујорк е да се труби признавањето на палестинската државност од страна на Франција, Обединетото Кралство, Белгија, Португалија, Луксембург, Малта, Андора, Австралија и Канада. Еден француски функционер го нарече тоа „дипломатска победа“ за Париз.

Крајната цел на Макрон е да покаже дека постои глобална противтежа на поддршката на Трамп за израелската војна во Газа и да го зголеми притисокот за мир. Споредбите веќе се прават со пркосот на Франција под Жак Ширак да им се спротивстави на САД поради инвазијата на Ирак во 2003 година – став што беше артикулиран и во значаен говор во ОН.

Секако, постои и силен внатрешно-политички мотив. Европските лидери се свесни за нивната потреба да се возат на бранот на јавен гнев поради војната, кој само расте како што се зголемува бројот на жртви во Газа. Агенцијата YouGov откри дека јавната поддршка за Израел во Западна Европа паѓа на историски ниски нивоа.

Но, колку влијание всушност има Макрон? Дури и Французите признаваат дека грандиозноста и големите гестови во Њујорк нема да направат непосредна разлика во влошувањето на хуманитарната криза во Газа, додека израелските тенкови напредуваат во копнена офанзива. Ниту Израел ниту САД нема да се воздржат поради Макрон. Уште повеќе, обидот на францускиот претседател да покаже заеднички фронт, исто така, открива колку изгледа разединета Западна Европа, особено кога земјите од ЕУ и НАТО газат по лушпи од јајца околу Трамп поради војната во Украина.

Германија, Италија, Грција и Холандија нема да се пријават. Германскиот канцелар Фридрих Мерц дури нема ни да присуствува, бидејќи има поитни загрижености дома. Италијанката Џорџија Мелони инсистираше дека не е за признавање на палестинска држава „пред нејзиното основање“ и ќе пристигне еден ден по настанот на Макрон.

„Тоа не менува ништо“

Коцкањето, според еден европски дипломат, е дека „Израел ќе отстапи дел од земјата“ додека меѓународниот притисок против него се зголемува. Но, дипломатот призна дека не изгледа дека коцкањето се исплати: „Тоа не изгледа како да се случува. САД го поддржуваат Израел, а тие ги забрзуваат анексиите на Западниот Брег“.

Друг дипломат забележа дека сè додека Израел ја има поддршката од „нивниот голем сојузник САД со нивната Железна купола… тоа не менува ништо“.

Сепак, за многу набљудувачи, притисокот на Макрон е помалку за непосредното влијание, а повеќе за создавање пресвртница во односите на Европа со Израел. Европа е прогонувана од својата улога во Холокаустот и досега презела само „симболични, мали“ чекори против Израел, рече Кристина Кауш, експерт за Блискиот Исток во тинк-тенкот Германски Маршалов фонд, дури и ако Европејците „не се чувствувале удобно од тоа како Израел се однесувал кон Палестинците“.

„Но, случувањата во последните две години и во последните месеци доведоа до сознание дека работите не можат да продолжат“, рече таа.

За Кауш, потегот на Европската комисија минатата недела кон воведување санкции и царини врз Израел претставува пресвртница во начинот на размислување на Европа. „Тоа е без преседан“, рече таа. „Трговските мерки обично се преземаат само против авторитарни земји како што се Мјанмар или Белорусија“, рече таа.

Под притисок

Во неделите и деновите пред конференцијата на Макрон за Палестина, САД и Израел се обидоа да ја спречат дипломатската офанзива на Франција. Вашингтон минатиот месец одби да му одобри виза на претседателот на Палестинската самоуправа, Махмуд Абас, за да патува во САД за да присуствува на годишниот собир на Обединетите нации.

Израел предлага разни одмазднички мерки против Франција, а премиерот Нетанјаху и неговите врвни помошници се обидуваат во последен момент да го убедат Макрон да го поврзе француското признавање на палестинската државност со ослободувањето на преостанатите израелски заробеници што ги држи милитантната група Хамас.

„Ако тој  го поврзе признавањето со ослободувањето на заложниците, тогаш Израел може да го проголта“, изјави израелски функционер за ПОЛИТИКО под услов да остане анонимен за чувствително прашање.

За Франција, реакцијата е доказ дека нејзините дипломатски напори имаат ефект и дека Израел и САД се сè повеќе изолирани.

„Тоа нема да промени многу за жителите на Газа“, рече поранешниот амбасадор на Франција во Медитеранот, Карим Амелал. „Но, гледаме како сојузите се менуваат. Тука се Израел и САД против повеќето европски земји, вклучувајќи ја и Германија… и динамиката сега ќе ја нагласи нивната изолација“, рече тој.

Поранешниот амбасадор на Франција во Сирија, Мишел Дукло, направи директни паралели со притисокот на Франција против војната во Ирак во 2003 година. „Франција беше ослабена политички, економски, но сепак беше способна да ги канализира чувствата на мнозинството земји“, рече тој. Но, јасна е и друга паралела. Како што се сеќава Дукло, пресвртот на Франција во дипломатското внимание во 2003 година не ја спречи инвазијата на Ирак или последователните години превирања низ Блискиот Исток. „Ризикува да биде губење време“, рече тој.

Првиот европски дипломат цитиран погоре ја отфрли конференцијата на Макрон за државност како „последен чин на претседател кој сака да остави наследство зад себе“.

Шпанскиот премиер Педро Санчез, Белгиецот Барт Де Вевер, Португалецот Марсело Ребело де Соуза и лидерите од Луксембург и Малта ќе присуствуваат на конференцијата во понеделник. Малку повеќе ќе бидat во форма Канаѓанецот Марк Карни и Австралијанецот Ентони Албанезе, од кои се очекува да одржат говори. Како знак дека европската решителност да се спротивстави на САД и Израел е кревка, мнозинството други европски лидери, дури и истомисленици, пронајдоа причини да се воздржат од конференцијата на Макрон.

Британскиот премиер Кир Стармер се обидува да се снајде помеѓу притисокот од сопствената партија и избегнувањето на осудата од Трамп, кој минатата недела беше во голема мера во пријателска посета на Велика Британија. Не се очекува Стармер да присуствува на собирот на ОН, оставајќи им го на вицепремиерот Дејвид Лами и на министерката за надворешни работи Ивет Купер. Тој се соочи со критики откако ја презеде функцијата за времето што го помина во странство на меѓународни самити, додека неколку од неговите најитните домашни мисии остануваа нерешени.

И  германскиот канцелар Мерц нема да присуствува, туку наместо тоа ќе го испрати својот министер за надворешни работи Јохан Вадефул. Официјално, отсуството на Мерц се должи на домашни прашања што бараат негово внимание, како што се парламентарните дискусии за националниот буџет за следната година. Практичниот судир на распоредот му овозможува и на германскиот канцелар, цврст противник на признавањето на палестинската државност, да избегне директно соочување со Париз – и другите – на меѓународната сцена. Канцеларот и неговата влада постојано се изјаснуваат против таков чекор.

„Германската влада во моментов не размислува за признавање на палестинската државност“, рече Мерц во четвртокот навечер за време на посетата на Мадрид. „Продолжуваме да го гледаме таквото признавање како еден од последните чекори, а не како еден од првите, на патот кон решение за две држави.“

Кауш од Германскиот Маршалов фонд објасни: „Не е потребно, ниту политички погодно за него да  оди. … Доволно е тие да не ги блокираат работите и да им дозволат на Франција и Шпанија да го продолжат разговорот“, рече таа, осврнувајќи се на одлуката на Германија да ја поддржи декларацијата на Франција за поддршка на решението за две држави. Шпанија веќе ја признава палестинската држава.

Застанувајќи покрај Санчез, кој зазеде особено цврст став кон Израел меѓу земјите од ЕУ, Мерц додаде: „Не е изненадувачки што може да имаме различни мислења за ова прашање. Секако, ова има врска и со германската историја.“

Италијанскиот премиер Џорџа Мелони, кој никогаш не била обожавател на иницијативите на Макрон, исто така се држи настрана, избирајќи да пристигне во Њујорк еден ден по конференцијата. Минатата недела, италијанскиот министер за надворешни работи Антонио Тајани ги отфрли потезите за признавање на Палестина како „апсолутно бескорисни“.

„Признавањето на палестинска држава денес е начин да си обезбедиме мирна совест и не го решава проблемот“, рече тој во италијанскиот Сенат во четврток.

Висок грчки функционер рече дека времето е погрешно: „Ние сме безрезервно за воспоставување палестинска држава. Сепак, веруваме дека едностраното признавање во овој момент не дава никакви корисни резултати“.

Во понеделник, Макрон можеби ќе може да ги отстрани поделбите меѓу Европејците со возбудлив говор и внимателно кореографирана конференција, но поделбите се важни кога станува збор за преземање акција. Засега, нема доволна поддршка меѓу земјите од ЕУ за да се донесат санкции или тарифи против Израел, при што за второто е потребно квалификувано мнозинство. Но, ова би можело да се промени. Според двајца дипломати во Брисел, ако Израел преземе чекори како што е анектирање на територија по конференцијата за државност на Макрон, земјите од ЕУ кои досега се спротивставуваа на какви било мерки на ниво на ЕУ против Израел, особено Германија, може да одлучат да го променат својот став.

Сепак, дури и тогаш, вистинската моќ сè уште ќе лежи кај цврстите сојузници на Израел во Вашингтон. Американскиот државен секретар Марко Рубио не штеди зборови за „неодговорниот“ план на францускиот претседател за кој вели дека ќе биде „шлаканица во лицето на жртвите од 7 октомври“.

Инаку и македонска делегација предводена од претседателката Гордана Сиљановска ќе биде во ОН идната недела за да учествува, по се изгледа, во уште една срамна епизода на изјаснување против Палестина  – за да оваа власт влезе во периметарот на Доналд  Трамп. Иако станува збор за најкрупното надворешно-политичко прашање во светот во моментов покрај Украина, никој од Владата или претседателката не најдоа за потребно да направат брифинг и да ги објаснат позициите на Македонија што ќе ги застапуваат  на Генералното собрание на Обединетите нации, однесувајќи се како од господ да им е даден мандатот сами и без отчет  да решаваат во име на граѓаните на Македонија околу геноцидот што се случува во Газа.

Наспроти Македонија која гласаше неколкупати спротивно од позициите на повеќето европски земји, вклучувајќи и против правото на Палестина за самоопределување (што беше дисконтинуитет од досегашната политика водена со децении), претседателката на Словенија Наташа Пирц одржа говор на Бледскиот форум што го пренесуваше цел свет и со кој покажа како мала држава може да биде достоинствена и да придонесе за светските принципи – додека Еди Рама гледаше во под , а нашиот шеф на дипломатијата Тимчо Муцунски никој не го забележа дека е таму и Македонија беше преставена токму поради ваквата политика на пониско ниво. 

Од кабинетоит на Сиљановска соопштија дека таа ќе се обрати на генералната дебата во ОН и ќе учествува на повеќе самити, лидерски форуми и состаноци на високо ниво, што се одржуваат по повод 80. Генерално собрание на ОН. Претседателката ќе оствари средба со Генералниот секретар на Обединетите Нации, Антонио Гутереш, а предвидени се и други билатерални средби со светски лидери.