Култот на Путин во Србија
Српските ултра-националисти чекаа Русија да влезе во одлучувачки конфликт со западниот антихрист, да ги порази безбожната Европа и САД и да воспостави поинаков светски поредок
„Украина ја нападна Русија!“ беше надреалниот наслов на извештајот на „Информер“, најпродаваниот српски таблоид од 22 февруари. Тој наслов не беше еднократен, тоа беше израз на путинофилијата која со години е силна во Србија. Додека поголемиот дел од светот ја осудуваше руската агресија врз Украина, голем дел од медиумите во Србија се свртеа кон величење на постапките на Русија. Таблоидите, веб-порталите, дневните весници, неделниците и телевизиските канали низ целата земја го прославија уништувањето на украинските градови и им дадоа сесрдна поддршка на руските вооружени сили. Убиството на цивили, срамнувањето на градовите и уништувањето на културните споменици се чинеше дека наполнија некои од српските уредници со ентузијазам и бујност.
Во Белград се одржаа проруски собири, на кои толпата го бодреше Путин, а буквата З беше исцртана на асфалтот. Остатокот од светот се згрози додека гледаше покривање во реално време на трупови на улиците на Буча, цивили кои се засолнуваат од руските гранати во подземните станици и милиони бегалци кои бегаат од својата земја, но наместо сочувство за невините жртви, имаше разбирање за злосторствата на српските фанови на Путин.
Ако сојузниците на претседателот Александар Вучиќ во српските медиуми изгледаат сангвистични за смртта и уништувањето во Украина, тој тврди дека земјата е политички неутрална. Србија неволно гласаше за резолуциите на Генералното собрание на ОН со кои се осудува руската употреба на сила и нелегалната анексија на украинска територија. Но, владата на Вучиќ постојано одбиваше да ги поддржи западните санкции против Русија. Европски функционери, американски сенатори и разни пратеници се собраа кај Вучиќ, велејќи му дека е време да избере: дали Србија ќе биде дел од Европа или сојузник на Русија? И покрај сиот притисок, Вучиќ ја држи Србија во неизвесност.
Но, не може да има неутралност кога станува збор за руската кампања против Украина. Да се остане неутрален додека џелатот касапи жртва значи морално да застане на страната на џелатот.
Односот на Србија кон војната во Украина бара дополнителен контекст. Додека во другите земји, руската државна новинска агенција Спутник и рускиот ТВ канал РТ ја дифузираат пропагандата на Кремљ, во Србија повеќето домашни медиуми се однесуваат како самите да се дел од руската машинерија под команда на комуникациските супервизори на Кремљ. Проблемот не е ограничен само на медиумите. Србија никогаш не се откажала од големосрпската националистичка идеологија што доведе до војните во поранешна Југославија. Исклучок беше краткото премиерство на Зоран Ѓинѓиќ, но тоа беше скратено со неговиот атентат во 2003 година.
Денешните српски политички лидери беа учесници во војните од 1990-тите. Вучиќ беше висок функционер на Српската радикална партија на осудениот воен злосторник Воислав Шешељ. Неговиот коалициски партнер Ивица Дачиќ, лидер на Социјалистичката партија на Србија, беше портпарол на Слободан Милошевиќ. Еден од најблиските соработници на Вучиќ, министерот за внатрешни работи, Александар Вулин, ја започна својата кариера како функционер на југословенската левица, партијата основана од покојната сопруга на Милошевиќ, Мирјана Марковиќ. Денешната министерка за евроинтеграции Јадранка Јоксимовиќ работеше на списанието на Српската радикална партија „Велика Србија“, чиј наслов зборува сам за себе.
Српските политички лидери сè уште јавно не ја признаваат Сребреница како геноцид. Ако треба, тие се реферираат на извршени „страшни злосторства“. Но, немаше справување со минатото на државно ниво. Напротив, политичките, медиумските, културните, црковните и општествените елити продолжуваат да ја негираат српската одговорност за воените злосторства. Неодамнешниот историски ревизионизам на Србија сугерира дека Србите биле жртви, а никогаш злосторници. Меѓународно осудените српски воени злосторници се враќаат дома по отслужувањето на казната и добиваат добредојде како херои, охрабрувања и медиумски простор за да ја образложат својата верзија на вистината, која Хашкиот трибунал, се разбира, не можеше да ја разбере.
Мурали го носат ликот на Ратко Младиќ често со слоганот „српски херој“ во градовите ширум Србија. Секој што зборува за српските злосторства, медиумскиот линч го валка како предавник. Во српското обвинителство за воени злосторства, 2.500 случаи се во фаза на предистражна постапка со години. Според проценките на Фондот за хуманитарно право во Белград, најмалку 6.000 неосудувани воени злосторници слободно шетаат по улиците на српските градови.
За екстремно десничарските српски националисти, моменталната состојба на мир на Балканот е привремена, исто како и границите. Тие сè уште сонуваат за голема српска држава која ќе ги опфати Косово, Црна Гора, Република Српска и делови од Хрватска. Остварувањето на тој сон не е можно како што стојат работите, но националистите се трпеливи. По поразот во војните во Југославија, тие се повлекоа за да ги излижат раните, да ја разгорат омразата кон соседите и да го одржат населението во состојба на борбена готовност преку медиумите. Дека мора да чекаат додека не се променат меѓународните околности е еден од главните наративи на руската пропаганда за српскиот пазар филтриран низ делови од српските медиуми повеќе од две децении.
Српските ултра-националисти чекаа Русија да влезе во одлучувачки конфликт со западниот антихрист, да ги порази безбожната Европа и САД и да воспостави поинаков светски поредок. Тие веруваат во Путин како месија и го замислуваат како надградена верзија на Слободан Милошевиќ: владетел на моќна империја со нуклеарен арсенал на располагање.
Кога Русија ја нападна Украина, следбениците на Путин овде мислеа дека е дојден нивниот час; ова беше почеток на големиот пресврт во кој стариот поредок ќе биде срамнет и од неговите урнатини ќе се појави свет каде што суверенитетот, границите и меѓународните договори немаат никаква важност. Наместо меѓународното право и другите западни ситници, ќе преовлада законот на џунглата, како што налага авторитарната традиција. Државите како Србија, фаворизирани од светскиот владетел устоличен во Кремљ, би добиле право да го завршат она што го започнале пред три децении за конечно да создадат проширена држава по која копнееле со векови, за да одговара на нивната замислена величественост.
Пофалбата за криминалната агресија на Русија против суверена земја може да изгледа чудно за неинформираните. Но, за оние од нас кои живееме во срцето на темнината, земја чии херои се Слободан Милошевиќ, Радован Караџиќ и Ратко Младиќ, не очекуваме ништо подобро. Оние кои сè уште веруваат во теориите на заговор за масакрот во Маркале во Сараево во 1994 година дека тој бил изведен и дека распарчените трупови всушност биле кукли, лесно ќе веруваат во слична пропаганда за масакрите на цивилите во Буча. Ако медиумските хиени можат да се потсмеваат на жртвите на геноцидот во Сребреница на ТВ ударен термин, зошто би тагувале за жртвите на злосторствата на Путин? Како што вели големиот српски писател и мислител Радомир Константиновиќ во 1991 година: „Живееме во свет (ако ова е живеачка) во кој монструозното станува природно, а природното чудовишно“. Неговата дијагноза за Србија, за жал, не изгуби ништо од својата точност.
(Томислав Марковиќ е српски новинар и писател. Овој негов текст е објавен во „Гардијан“)