Контрабанда

Нема причина да ѝ се воведуваат санкции на Србија и тоа нема да се случи. Сите закани од тој вид најмногу доаѓаат од српските власти. Кои се точно нивните пропагандни и политички цели, може само да се претпостави. Тоа, сепак, не е толку важно.

Она што се однесува на санкциите важи и за наводните притисоци. Главно се работи за барања српските власти да се одредат спрема санкциите воведени кон Русија. Затоа што од тоа зависат мерките што треба да се воведат за успешно спроведување на режимот на санкции, во зависност од тоа што може да се очекува да се направи од српските власти.

Така е и во случајот со другите земји, големи и мали. На пример, секако е важно да се знае што ќе направи Кина или Индија, како и секоја друга земја, без разлика колку е мала, бидејќи од тоа зависи ефективноста на системот за санкции. Затоа што едно е ако, да речеме, Кина се грижи за финансиските санкции против Русија, а друго ако не се грижи. Во зависност од тоа ќе се променат финансиските односи со таа земја или со која било друга земја.

Во ниту еден од тие случаи, без разлика какви зборови се употребуваат за тоа, особено во печатот, не се работи за притисок, туку за политика на примена на санкции под услов на соработка и под спротивен услов.

Можеби најдобриот начин да се види разликата е да се окарактеризира однесувањето на земји како Србија како занимавање со контрабанда. Додека некои ги сносат трошоците за санкциите, српските власти, стопанството и граѓаните имаат корист од неизрекувањето на санкциите токму затоа што, и тоа е важно, другите се оштетени. И донекаде, можеби мала, тоа е српска придобивка на штета на оние кои се придржуваат до санкциите. А ако е пример што може да се имитира, таа штета не би морала ни да биде мала.

Како резултат на тоа, не е неочекувано ако земјите кои воведоа санкции кон Русија се обидат да ја намалат штетата, ако не можат целосно да ја отстранат. На кој начин тоа ќе зависи од видот на работата, односно од природата на дејноста со која се заработуваат пари на сметка на системот на санкции, односно со нивно непочитување.

Се споменува можноста за повлекување на инвестициите во Србија и други економски мерки. И тогаш тоа се толкува и како закана и притисок. Има, секако, мислења дека тоа нема да се случи бидејќи странските компании добро заработуваат во Србија, а тие самите се или би биле корисници на политиката на непочитување на руските санкции.

Последново всушност може да биде причината поради која странските инвестиции во српската економија нема да се охрабруваат, а може да бидат обесхрабрени, па дури и спречени. Причината и натаму е иста.

Доколку не се почитуваат санкциите, овие активности се еден вид контрабанда. И во одреден момент ќе треба да се усогласат со системот на санкции за да не се прават пари од тоа што не се почитуваат.

Конечно, истото важи и за преговорите од секаков вид со Европската унија. Повторно, тоа не е ниту закана ниту притисок. Ако не сакате да се придржувате до политиката на Унијата, направете го тоа на ваш трошок. Кога станува збор за земја-членка, тоа е поинаква бидејќи таа учествува во процесот на донесување одлуки. Но, ако зборуваме за земја која сака да се приближи до ЕУ, а смета на искористување на фактот што не е членка на штета на самата ЕУ, тогаш не е неочекувано што нема ништо да да се добие од согласувањето на таквото однесување, кое е форма на контрабанда, барем не на неодредено време.

(Владимир Глигоров е економист. Текстот е објавен во „Нови магазин“.)