Како Русија регрутира Срби да се борат во Украина?

На почетокот на септември Бранко се качи на директен лет од Белград за Москва.

По неколку дена во руската престолнина, Бранко, со уште тројца српски државјани, беше однесен во воен регрутен центар во Красногорск, град близу Москва, каде групата потпиша договор со руската војска.

„Сè помина многу брзо; за еден ден станав војник на Русија… Сега чекам да ме испратат во Украина“, рече Бранко во размената на текстови на Телеграм, барајќи анонимност за да може слободно да зборува.

Бранко, тоа не е неговото вистинско име, беше дел од најновиот обид на Москва да регрутира Срби да се борат за руската армија во Украина, додека Кремљ се обидува да ги надополни своите сили, исцрпени од 18-месечните борби.

Врз основа на профилите обезбедени од двајца српски борци кои отпатувале во Русија, како и протечената листа на регрутирани Срби, „Гардијан“ откри дека руските функционери се чини дека направиле планови за регрутирање на стотици српски државјани за да ја зајакнат армијата.

Од почетокот на војната во Украина, Русија воведе низа закони за да ги намами странските граѓани да се приклучат на нејзините редови. Владимир Путин, на безбедносен состанок веднаш по инвазијата на неговите војници во Украина, рече дека Кремљ треба да им помогне на луѓето од странство кои планираат да се борат на страната на Русија.

Оттогаш, рускиот лидер потпиша наредба за намалување на минималната должина на договорен воен рок за странци од пет на една година и понуди брза регрутација на неруски борци.

Србија, кандидат за членство во ЕУ од 2012 година, се бори да ги балансира историските блиски врски со Русија наспроти аспирациите за интеграција со Европа, а тензиите беа влошени со војната во Украина, при што многу Срби се наклонети кон Русија.

Проруските чувства се особено високи меѓу српските ултра-националистички групи, кои организираа голем број про-московски митинзи од почетокот на војната во Украина.

Иако бројот на регрутирани Срби досега не се чини дека е доволно значаен за да се направи опиплива разлика на бојното поле, акциите на Москва ризикуваат да ги заострат нејзините односи со Србија, еден од ретките нејзини сојузници на запад.

Предводник на српската шема за регрутирање, план кој се чини дека е смислен во текот на летото, беше Давор Савичиќ, Србин кој поминал години борејќи се како дел од првиот упад на Русија во Украина во 2014 година.

Савичиќ е поврзан и со паравоената група „Вагнер“. Медиумот „Фонтанка“ објави дека тој претходно се борел во Сирија со „Вагнер“. Два извори блиски до паравоената група ја потврдија за „Гардијан“ претходната вмешаност на Савичиќ.

Во интервју на 21 август со истакнатиот про-Кремљ ТВ водител Владимир Соловјов, Савичиќ отворено зборуваше за тоа како бил поставен на чело на единицата на српски државјани во Украина.

„Сега официјално потпишуваме договор со руското министерство за одбрана. Војниците минуваат низ воената канцеларија за регистрација и упис во Красногорск“, рече тој, опишувајќи детали што одговараат на тоа што го кажа за регрутирањето Бранко. „По дополнителна обука, момците се испраќаат во насока Луганск“, додаде Савичиќ, мислејќи на источниот украински регион кој е една од клучните цели на Путин.

До Савичиќ за време на интервјуто седеше уште еден Србин, Дејан Бериќ, кој му кажа на Соловјов дека српските борци се пријавиле како дел од 106. воздухопловна дивизија на Русија.

„Кога Владимир Владимирович [Путин] дозволи странците да дојдат, направив план како сето тоа ќе функционира и се свртев кон мојот генерал“, рече Бериќ, покажувајќи на Савичиќ.

„Момците пристигнуваат, ги пречекуваме, потоа веднаш одат за воено регистрирање и регрутирање и потпишуваат договор. Повеќето од странските доброволци во руската армија се од Србија“, додаде тој.

Бериќ, слаб маж со долга црна коса, претходно дал интервјуа за руските државни медиуми во кои опишал како се борел како дел од проруската самопрогласена Донецка Народна Република во Украина од 2014 година.

Се чини дека руските официјални лица тесно го координираат процесот на регрутирање.

Сервисот на руски јазик на Би-Би-Си, кој минатата недела првпат известуваше за српската шема за регрутирање, соопшти дека дошла до приватна снимка од средбата меѓу Савичиќ и неименувани официјални лица во Москва, на која Савичиќ рекол дека планира да регрутира до 1.000 српски државјани кои би формирале свој баталјон како дел од 106. воздухополовна дивизија.

Останува нејасен точниот број на Срби кои потпишале договор со руската војска.

„Орден республики“, антивоена руска свиркачка група, сподели со „Гардијан список со 13 Срби кои, наводно, се пријавиле со руската војска од септември. Двајца од 13-те луѓе на списокот, меѓу кои и Бранко, одговорија на барањата за коментар од „Гардијан“.

„Досега сме околу 60-70 луѓе“, рече еден од Србите на списокот, кој исто така отпатува од Србија во Москва во септември, додавајќи дека потпишал со „106-та воздухопловна дивизија“.

Човекот рече дека одлучил да се приклучи на руската војска од „идеолошки причини“ и дека профитабилните воени исплати играле „второстепена улога“.

Нагонот за регрутирање ризикува да поттикне тензии меѓу Москва и Белград. Минатиот јануари, претседателот на Србија, Александар Вучиќ, луто реагираше на националната телевизија откако руското новинарско видео тврдеше дека покажува српски доброволци кои тренираат да се борат заедно со трупите на „Вагнер“ во Украина.

„Зошто вие, од ‘Вагнер’, повикувате некого од Србија кога знаете дека тоа е спротивно на нашите правила?“ рече претседателот, повикувајќи се на законот кој им забранува на Србите да учествуваат во конфликти во странство.

Српскиот министер за одбрана, Милош Вучевиќ, исто така ги предупреди Србите да не се приклучат на руските редови. Повеќе од дваесетина српски националисти оттогаш беа кривично гонети.

Виктор Заплатин, руски воен ветеран кој регрутирал српски доброволци во борбите заедно со проруските сили во Украина во 2014 година, рече дека српските власти ги презеле борците кои оделе во Русија.

„Ризиците од кривично гонење за оние кои заминале во Русија и се вратиле во Србија се многу високи“, рече Заплатин. „Во Русија отсекогаш имало волонтери од Србија. Тоа значи дека таму сега има волонтери, но бројот и во какво својство учествуваат и служат е организациска тајна“. (Гардијан)