Како Европа може да се прилагоди да живее без руски гас со години

Русија историски испорачуваше околу 30 отсто од потрошувачката на гас на ЕУ и Велика Британија преку гасовод. Тој извоз веќе е намален за 75 отсто. Ако Москва целосно ги спречи, дали Европејците ќе замрзнат до смрт во зима, како што предупредуваа руските пропагандисти? Речиси сигурно не.

Всушност, изгледа како Европејците да имаат многу поголем капацитет за управување со ситуацијата отколку што мислеа љубителите на страв. Голем дел од европската побарувачка на гас доаѓа од греењето. Ако Европејците само ги спуштат термостатите во своите домови во просек за 3 степени Целзиусови – до 19 Целзиусови оваа зима – тоа може да направи голема разлика.

Меѓународната агенција за енергетика (ИАЕ) процени во мартовскиот извештај дека намалувањето на просечните нивоа на термостатот за 1Ц од 22C во зима ќе заштеди 10 милијарди кубни метри гас во побарувачката на ЕУ и Велика Британија. Но, да го погледнеме влијанието на намалувањето на 3Ц со фокусирање на група од девет европски земји за кои податоците се најдетални: Германија, Британија, Франција, Италија, Белгија, Холандија, Австрија, Чешка и Словачка.

Во 2021 година, оваа група ЕУ+ претставуваше 69 отсто од побарувачката на ЕУ и Британија. Зголемениот увоз на течен природен гас и префрлувањето на индустријата кон користење повеќе нафта намалија голем дел од дефицитот во 2023 година предизвикан од загубата на рускиот увоз. Намалувањето на просечните 19 Целзиусови степени би решило две третини од преостанатиот дефицит за овие девет земји.

И ако е придружено со намалување од 5 отсто во користењето на електрична енергија – што може да се постигне со исклучување во неискористените простории и згради – дефицитот ќе исчезне. Колку би било непријатно намалувањето на внатрешната температура за 3 степени? Тоа би вклучувало само намалување на тековните температури од 22 Целзиусови степени на нивоа што веќе биле забележани во поновата историја. Студијата од 1982 година покажа дека просечната внатрешна температура во Британија била околу 16 Целзиусови степени во 1978 година. Студијата од 1996 година од Одделот за животна средина, транспорт и региони на Обединетото Кралство покажа дека температурата во затворените простории се движи на околу 18 степени во зима.

Затоа, 19Ц не е многу висока цена што треба да се плати со оглед на тоа што е загрозено со однесувањето на Русија. Понатаму, оваа непријатност би требало да трае само неколку години, бидејќи Европа има сѐ поголемо снабдување со ЛНГ додека го зголемува производството на соларна и ветерна енергија. Се очекува увозот на природен гас од групата ЕУ+ од Русија преку цевководи да падне од 103 милијарди кубни метри во 2021 година на 42 милијарди кубни метри во 2022 година – што е пад од 61 милијарди кубни метри. Да претпоставиме дека тие паѓаат на нула од октомври 2022 година наваму. Ова делумно ќе биде неутрализирано со увоз на ЛНГ од друго место. Тие се зголемија повеќе отколку што ИЕА или други аналитичари веруваа дека се можни пред само неколку месеци.

За 2022 година, ЕУ+ се очекува да увезе 41 милијарда кубни метри повеќе ЛНГ од друго место отколку во 2021 година, покривајќи 67 отсто од очекуваниот пад на рускиот увоз. Од 2023 година наваму, можеме безбедно да претпоставиме дека земјите дополнително ќе увезуваат помеѓу 30 и 50 отсто од глобалните додатоци за производство на ЛНГ. Индустриското префрлување исто така беше многу над очекувањата на повеќето аналитичари. Индустрискиот сектор во групата ЕУ+ веќе префрли 35 отсто од потрошувачката на природен гас на нафта. Дополнителниот капацитет на енергија од ветер и сончева енергија се очекува да помогне во отстранувањето на 3 милијарди кубни метри природен гас годишно, со потенцијал за повеќе проширување.

Но, ова сè уште не е доволно за да се избегне недостигот на природен гас во иднина. Без натамошно намалување на побарувачката, се очекува дефицит за групата ЕУ+ од 28 милијарди кубни метри во 2023 година – со намалена руска понуда за 103 милијарди кубни метри, увоз на ЛНГ зголемен за 50 милијарди кубни метри и индустриска префрлање на нафта од 30 милијарди кубни метри. Според бројките на ИЕА, падот од 3 степени на просечните нивоа на термостатот би го намалил тоа за 21 милијарда кубни метри. Со цел да се избегнат социјални немири, владите во ЕУ и ОК избраа да ги заштитат потрошувачите од поголемиот дел од зголемувањето на големопродажните цени на природниот гас.

Како резултат на тоа, не треба да очекуваме значителен пад на побарувачката на клиентите, освен ако нема широко распространети кампањи за подигање на јавната свест за начините за заштеда на енергија, како што е намалувањето на нашите термостати. Најтешкото прилагодување ќе биде во наредните шест месеци. Ако Европа може да го направи она што е потребно за да ја намали побарувачката, ќе докаже и дека е поотпорна отколку што се мислеше, и дека може да живее без руски гас. Ова ќе одземе многу пена од пазарот и ќе донесе значително пониски цени, бидејќи ситуацијата потоа ќе се олеснува секоја година. Покрај потенцијалните приходи од 100 милијарди долари од извозот на природен гас во Европа, Русија ќе изгуби голем дел од својата способност да ги уценува европските земји поради енергијата.

(Пјер Андуран е основач и главен инвестициски директор на „Андуран капитал менаџмент“ од Франција. Текстот е објавен во „Фајненшел тајмс“)