Израел се нафрли на ОН со сите средства, дури и со обвинувања за тероризам

Главната агенција на ОН во Газа е во метеж откако Израел обвини некои од вработените за вмешаност во терористичките напади на Хамас на 7 октомври.

Агенцијата на Обединетите нации за помош и работа (UNRWA) отпушти неколку вработени по обвинувањата, кои не беа објавени во јавноста. САД и неколку други земји, исто така, го прекинаа финансирањето на организацијата, која вработува околу 13.000 луѓе во Газа, како спирала на хуманитарна катастрофа во опколената палестинска енклава.

Во соопштението објавено во неделата, генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш рече дека девет од 12-те членови на персоналот на УНРВА во центарот на обвинувањата биле отпуштени. Еден е мртов, а идентитетот на двајца други сѐ уште се „разјаснува“.

„Секој вработен во ОН вклучен во акти на терор ќе биде повикан на одговорност, вклучително и преку кривично гонење“, рече Гутереш, додавајќи дека претстои независна истрага. Сепак, тој ги повика земјите да продолжат со финансиската помош за УНРВА, која поддржува два милиони жители на Газа кои зависат од „критична помош за секојдневен опстанок“.

Во пресрет на обвинувањата, девет земји досега го паузираа финансирањето на главната агенција на ОН во Газа.

„Грозните наводни дела на овие членови на персоналот мора да имаат последици“, рече Гутереш. „Но, десетици илјади мажи и жени кои работат за УНРВА, многумина во некои од најопасните ситуации за хуманитарните работници, не треба да бидат казнети“, додаде тој. „Мора да се задоволат огромните потреби на очајното население на кое му служат“.

Што е УНВРА?

УНВРА беше основана од Обединетите нации по арапско-израелската војна во 1948 година за да обезбеди хуманитарна помош за раселените Палестинци.  Организацијата ги карактеризира палестинските бегалци како „личности чиешто нормално место на живеење беше Палестина во периодот од 1 јуни 1946 до 15 мај 1948 година, и кои ги загубија домот и средствата за живот како резултат на војната во 1948 година“. Оние кои одговараат на таа дефиниција сега се 5,9 милиони. Израел ја отфрли можноста да им дозволи на раселените Палестинци да се вратат дома, тврдејќи дека потегот ќе го промени еврејскиот карактер на земјата.

Од своето основање, Генералното собрание на Обединетите нации – тело со гласање на сите земји-членки – постојано го обновуваше мандатот на УНВРА. Агенцијата обезбеди помош за четири генерации палестински бегалци, според нејзината веб-страница, која опфаќа образование, здравство, инфраструктура во кампот, социјални услуги и итна помош, вклучително и во време на конфликт. Најмалку 152 вработени на УНРВА се убиени во Газа од почетокот на војната меѓу Израел и Хамас, според агенцијата.

Кои се наводите?

Ниту Израел ниту УНРВА не ја прецизираа природата на наводната вмешаност на вработените во УНРВА во настаните од 7 октомври, ниту пак го прецизираа бројот на наводно вмешани вработени.Сепак, израелски официјален претставник изјави за Си-Ен-Ен во петокот рече дека Израел споделил информации за 12 вработени наводно вклучени во нападите на 7 октомври и со УНРВА и со САД.

Генералниот комесар на УНРВА, Филип Лазарини, изјави дека добил „информации за наводна вмешаност на неколку вработени“. За да ја заштити способноста на агенцијата да испорача хуманитарна помош во Газа, тој одлучи „веднаш да ги раскине договорите на овие членови на персоналот и да започне истрага со цел да се утврди вистината“, се вели во соопштението.

Секој вработен во УНРВА кој бил вклучен во акти на терор „ќе одговара, вклучително и преку кривично гонење“, додаде тој.

Покрај наводната вмешаност на персоналот на 7 октомври, израелските одбранбени сили во саботата, исто така, тврдеа дека објектите на УНРВА биле користени за „терористички цели“.

„Од страна на Дирекцијата за разузнавање беше составен случај, инкриминирајќи неколку вработени во УНРВА за нивната наводна вмешаност во масакрот, заедно со докази кои укажуваат на употреба на објектите на УНРВА за терористички цели“, се вели во соопштението на израелската војска (ИДФ).

Хамас во официјалното соопштение објавено во саботата ја критикуваше одлуката за прекин на договорите на вработените и го обвини Израел дека се обидува да ја поткопа УНРВА и другите организации кои обезбедуваат хуманитарна помош во Газа.

Каков е моменталниот однос меѓу Израел и ОН?

Односите на Израел со  ОН паднаа на историски најниско ниво во последниве месеци. Високи функционери на ОН беа силно критични за военото однесување на Израел во Газа, во кое загинаа повеќе од 26.000 Палестинци, според здравствените власти на територијата, управувани од Хамас. Во меѓувреме, израелските дипломати беа лути од повиците на ОН за прекин на огнот.

Во декември, израелските дипломати се нафрлија кога генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш се повика на ретко користената дипломатска алатка за да го изнесе конфликтот пред Советот за безбедност на ОН. Во писмото до 15-члениот совет, Гутереш го повика телото да „притисне за да се избегне хуманитарна катастрофа“ и да се обедини во повикот за целосен хуманитарен прекин на огнот.

Израелскиот амбасадор во Обединетите нации Гилад Ердан, кој тврди дека прекинот на огнот „ја зацементира контролата на Хамас врз Газа“, го критикуваше Гутереш за потегот, истакнувајќи дека неодамнешните војни во Украина, Јемен и Сирија не го поттикнале истиот одговор.Наводите на УНРВА во петокот дојдоа на истиот ден кога највисокиот суд на ОН му нареди на Израел веднаш да дејствува за да го спречи геноцидот во Газа, иако не повика на прекин на огнот.

УНРВА долго време е цел на израелски критики. Израел ја обвини агенцијата на ОН за антиизраелско поттикнување, што УНРВА го негира. Во 2017 година, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се обиде да го разбие телото на ОН, велејќи дека треба да се спои со главната агенција на ОН за бегалци.

УНРВА постојано ги негираше наводите дека нејзината помош се пренасочува кон Хамас или дека предава омраза во неговите училишта, и ја доведе во прашање „мотивацијата на оние кои даваат такви тврдења“. Агенцијата го осуди нападот на Хамас на 7 октомври како „одвратен“.

Како реагираше светот?

Неколку западни земји најавија прекин на финансирањето на УНВРА по овие обвинувања. Американскиот Стејт департмент во петокот соопшти дека „привремено го паузирал дополнителното финансирање“ на агенцијата. Канада, Обединетото Кралство и Германија го следеа примерот, меѓу другите.

Ирска во саботата соопшти дека „нема планови да го суспендира финансирањето за виталната работа на УНРВА во Газа“, а ирскиот министер за надворешни работи Мишел Мартин твитна дека има „целосна доверба“ во одлуката на Лазарини да „спроведе темелна истрага“.

Швајцарија, Германија и Холандија беа меѓу неколкуте земји кои го прекинаа своето финансирање на УНРВА во светлината на наводите. „Швајцарија има нулта толеранција за каква било поддршка за тероризам и какво било поттикнување на омраза или насилство“, рече швајцарскиот министер за надворешни работи, додавајќи дека земјата „го очекува истото“ од своите партнери.

Норвешката влада во саботата соопшти дека ќе продолжи со финансиската поддршка за УНРВА додека го чека резултатот од истрагата. „Ситуацијата во Газа е катастрофална, а УНРВА е најважната хуманитарна организација таму. Норвешка ја продолжува нашата поддршка за палестинскиот народ преку УНРВА. Меѓународната поддршка за Палестина е потребна сега повеќе од кога било“, објави претставникот на Норвешка во палестинската управа.

Мустафа Баргути, генерален секретар на Палестинската национална иницијатива, ја опиша одлуката за суспендирање на средствата како „срамна“, нагласувајќи дека наводите се појавија истиот ден со пресудата на Меѓународниот суд на правдата.

Организацијата за ослободување на Палестина (ПЛО) ги повика земјите што ги намалуваат финансирањето „веднаш да ја повлечат својата одлука“. Генералниот секретар на ПЛО, Хусеим Ал-Шеик, рече дека прекинот на финансирањето „повлекува големи политички и ризици за помош“.

Министерот за одбрана на Израел, Јоав Галант, ја пофали одлуката на САД да го прекинат финансирањето во петокот, а израелскиот министер за надворешни работи, Израел Кац, повика повеќе нации да го прекинат финансирањето на УНРВА.

Одговорот на УНРВА

Во изјавата од саботата, шефот на УНРВА, Лазарини, ги опиша суспензиите на финансирањето како „шокантни“ и ги повика да размислат. Ваквите одлуки го загрозуваат хуманитарното олеснување на организацијата за милиони луѓе, предупреди тој.

„Би било неизмерно неодговорно да се санкционира агенција и цела заедница на која и служи поради наводи за криминални дејствија против некои поединци, особено во време на војна, раселување и политички кризи во регионот“, се вели во изјавата на Лазарини.

„УНРВА секоја година го споделува списокот со целиот свој персонал со земјите домаќини, вклучувајќи го и Израел. Агенцијата никогаш не добила загриженост за конкретни членови на персоналот“.

Финансирањето долго време беше предизвик за УНВРА и суспензијата на финансирањето од страна на клучните поддржувачи – колку и да е кратко – поставува прашање за тоа како ќе може да продолжи да им помага на луѓето во Газа во услови на растечки стравови од глад.

САД се најголемиот донатор на организацијата. Тие претходно целосно ја намалија поддршката за време на претседателството на Доналд Трамп пред да дојде на власта Џо Бајден. (Си-Ен-Ен)