Европските истражители ја презедоа истрагата за пораките на Урсула фон дер Лајен и шефот на „Фајзер“

Европските обвинители истражуваат потенцијални кривични дела во врска со преговорите за набавка на вакцина против коронавирус меѓу претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и извршниот директор на „Фајзер“, потврди портпаролот на обвинителството во Лиеж.

„Уништување СМС, корупција, конфликт на интереси…“
Инспекторите на Европското јавно обвинителство (ЕJO) ја презедоа истрагата од белгиските обвинители во последните месеци, кои ја истражуваа Фон дер Лајен за „мешање во јавните работи, уништување на СМС пораки, корупција и судир на интереси“, според правните документи во кои увид имаше „Политико“ Иако обвинителите на ЕЈО истражуваат потенцијални кривични дела, сè уште никој не е обвинет во врска со случајот.

Истрагата првично беше отворена од белгиските власти во градот Лиеж на почетокот на 2023 година, по кривичната пријава поднесена од локалниот лобист Фредерик Балдан. Подоцна ѝ се приклучија унгарската и полската влада, иако последната е во процес на повлекување на жалбата по изборната победа на проевропската влада предводена од Доналд Туск, изјави портпаролот на полската влада за Политико.

Аферата „Фајзергејт“
Жалбата на Балдан се фокусираше на наводна размена на СМС пораки помеѓу Фон дер Лајен и шефот на „Фајзер“, Алберт Бурла, пред најголемиот договор за вакцини на ЕУ во екот на пандемијата „Ковид-19“, во афера наречена „Фајзергејт“.

Њујорк тајмс, кој прв откри дека размената се случила додека лидерите на ЕК и „Фајзер“ преговарале за условите, започна паралелна тужба против Комисијата откако таа одби да ја открие содржината на пораките и покрај барањето за пристап до документите.

Веста дека EJO сега го истражува случајот дополнително ја нагласува улогата на претседателот на Комисијата во мегадилот за вакцини, кој се проценува дека вреди повеќе од 20 милијарди евра. EJO води паневропски истраги за финансиски криминал и теоретски може да заплени мобилни телефони и друг релевантен материјал од канцелариите на Комисијата или во други земји во Европа, како Германија, од каде што е Фон дер Лајен.

Ваквиот развој на настаните доаѓа во деликатен момент за шефот на ЕУ, бидејќи наскоро се европските избори, а во Брисел се очекува Фон дер Лајен да добие втор мандат на чело на Европската комисија, што досега не само одби да ја открие содржината на СМС-пораката, но не го потврди ниту нивното постоење.

Договор кој се сметаше за триумф на Фон дер Лајен
Договорот, склучен во екот на пандемијата во 2021 година, првично се сметаше за триумф на Фон дер Лајен. Но, огромната количина купена вакцина оттогаш предизвика чудење, а Политико на крајот на минатата година откри дека дозата на вакцина вредна најмалку 4 милијарди евра не успеала. Во меѓувреме, договорот за вакцина со „Фајзер“ е препреговаран под различни услови.

Активистите за транспарентност и некои политички противници се обидоа да извршат притисок врз Комисијата да зборува за случајот, но Фон дер Лајен досега избегнуваше да зборува за тоа. Во одговор на директното прашање на Политико за исчезнатите СМС пораки, Фон дер Лејен рече: „Сѐ што треба да се каже за тоа е кажано. Ќе ги чекаме резултатите“.

Во 2022 година, EPPO објави дека гледа пошироко во набавката на вакцини во ЕУ, но ова е прв пат канцеларијата да биде конкретно поврзана со Pfizergate.

Правна борба

Случајот што сега го разгледува ЕЈО обединува неколку различни правни, политички и финансиски нишки – и е испреплетен со тужбите што ги покрена фармацевтскиот гигант „Фајзер“ против Унгарија и Полска.

Минатата година, Балдан, 36-годишен белгиски лобист поврзан со групата Бон Сенс, која е скептична кон вакцините, поднесе кривична пријава во Белгија поради улогата на Фон дер Лајен во преговорите за вакцините со „Фајзер“ за, како што вели, „мешање во јавните функции. уништување СМС, корупција и судир на интереси“, стои во правната информација што ја презентираше неговиот адвокат.

Додавањето на европските влади во неговата тужба дава тежина на она што инаку би можело да се смета за лична крстоносна војна. Унгарија, предводена од Виктор Орбан, жесток противник на Фон дер Лајен, исто така поднесе жалба за улогата на претседателот на комисијата во разговорите за вакцината со „Фајзер“, изјавија двајца извори запознаени со ова прашање, кои зборуваа под услов да останат анонимни поради чувствителноста на предметот.

Полска поднесе сопствена жалба во ноември минатата година, потврди портпаролот на полската влада. Сепак, по изборот на Туск во декември, „новата влада работи на повлекување на Полска од овие постапки“, рече портпаролот.

Различни жалби
Деталите за случајот не се јавни, но упатените велат дека иако жалбата поднесена од Унгарија е различна од онаа на Балдан, таа се фокусира на истата размена на СМС пораки. Жалбата на Полска беше на иста линија, изјавија две лица запознаени со деталите за случајот.

„Фајзер“, исто така, ги тужеше Унгарија и Полска за неплаќање на дозите на вакцини по запирањето на пратките, наведувајќи го прекумерното снабдување и финансискиот притисок од војната во Украина. Официјален претставник на Европската комисија изјави дека Комисијата нема сознанија за можни процедури освен за написи во весници.

Унгарската влада не одговори на барањето за коментар. „Фајзер“ и ЕЈО одбија да го коментираат случајот.