ЕУ воведува нови правила за поправки на уреди

Европскиот парламент усвои нови правила со кои на европските потрошувачи им се обезбедува правото да поправаат производи за домаќинството и други производи.

На пленарната седница во Стразбур, европратениците ја усвоија директивата за т.н „правото на поправка“ на потрошувачите со 584 гласа за, 3 против и 14 воздржани, објави Европскиот парламент. Правилата ги појаснуваат обврските на производителите за поправка на стоката и ги охрабруваат потрошувачите да го продолжат животниот циклус на производите преку поправка, а имаат за цел да го намалат отпадот и да го зајакнат секторот за поправки со тоа што ќе го олеснат и поекономично поправката на стоката.

Новите правила гарантираат дека производителите обезбедуваат навремени и економични услуги за поправка и ги информираат потрошувачите за нивните права за поправка. Стоките што се поправаат под гаранција ќе имаат корист од дополнителното едногодишно продолжување на законската гаранција, дополнително охрабрувајќи ги потрошувачите да изберат поправка наместо замена.

Што се менува?
По истекот на законската гаранција, производителот сè уште е обврзан да ги поправа вообичаените производи за домаќинството, кои технички може да се поправаат според законите на ЕУ, како што се машини за перење, правосмукалки, па дури и паметни телефони. Списокот на категории на производи може да се прошири со текот на времето. Потрошувачите исто така можат да позајмат уред додека нивниот се поправа или, ако не може да се поправи, да се одлучат за реновирана единица како алтернатива, се вели во соопштението на ЕП.

Европски информативен формулар може да им се понуди на потрошувачите за да им помогне да ги проценат и споредат услугите за поправка (со детали за природата на дефектот, трошоците и времетраењето на поправката). За да се олесни процесот на поправка, ќе се постави европска онлајн платформа со национални секции за да им се помогне на потрошувачите полесно да најдат локални продавници за поправка, продавачи на преработени стоки, купувачи на неисправни предмети или иницијативи за поправка предводени од заедницата, како што се кафулињата за поправка.

Правилата имаат за цел да го зајакнат пазарот за поправки во ЕУ и да ги намалат трошоците за поправка за потрошувачите. Од производителите ќе се бара да обезбедат резервни делови и алатки по разумна цена и ќе им биде забрането да користат договорни клаузули, хардверски или софтверски техники кои ги попречуваат поправките. Особено, тие не можат да ја спречат употребата на искористени или 3D печатени резервни делови од независни сервисери, ниту пак можат да одбијат да поправат производ исклучиво од економски причини или затоа што претходно бил поправен од некој друг.

За да ги направи поправките попристапни, секоја земја-членка ќе мора да спроведе барем една мерка за промовирање на поправки, како што се ваучери и средства за поправка, водење информативни кампањи, нудење курсеви за поправка или поддршка на простори за поправка предводени од заедницата, рече ЕП.

Правото на поправка „станува реалност“
Откако Советот официјално ќе ја одобри директивата и ќе ја објави во Службениот весник на ЕУ, земјите-членки ќе имаат рок од 24 месеци да ја транспонираат во националното законодавство.

„Правото на потрошувачите да поправаат производи сега ќе стане реалност. Ќе биде полесно и поевтино да се поправаат наместо да купуваат нови, скапи артикли. Ова е значајно достигнување за Парламентот и неговата посветеност да ги зајакне потрошувачите во борбата против климатските промени. Новиот закон ги продолжува правните гаранции за 12 месеци кога се одлучува за поправка, дава подобар пристап до резервните делови и обезбедува полесна, поевтина и побрза поправка“, рече известувачот германскиот социјалдемократ Рене Репаси.

Хрватските европратеници Томислав Сокол и Билјана Борзан од Комитетот за заштита на потрошувачите (IMCO) исто така го поздравија усвојувањето на новите правила.

Сокол, потпретседател на одборот на IMCO, забележува дека „иако истражувањето покажало дека 77 отсто од граѓаните на ЕУ повеќе би сакале да ги поправаат своите уреди отколку да ги заменат со нови, факт е дека кога потрошувачите одлучуваат да поправат производ, тие се соочуваат со бројни проблеми како што е недостапноста на делови за замена, долготрајна и скапа поправка и недостапност на сервис за поправка“.

„Затоа со новиот закон утврдивме дека резервните делови мора да бидат достапни за потрошувачите и независните сервисери по разумна цена. Дополнително, овој закон ги обврзува производителите да ги поправат производите во разумен рок, што треба да ги поттикне потрошувачите почесто да ги поправаат производите. “ објаснува Сокол.

Борзан истакнува дека „резервните делови ќе бидат евтини, а услугите ќе бидат подостапни“. Така ќе постигнеме заштеди за граѓаните, но и зачувување на животната средина!“, забележува европратеникот од СДП. „Според моите истражувања, над 80 отсто од граѓаните на Република Хрватска сметаат дека поправката е неисплатлива.

Според Европската комисија, предвременото депонирање на стоки за широка потрошувачка произведува 261 милион тони CO2 еквивалентни емисии, троши 30 милиони тони ресурси и генерира 35 милиони тони отпад во ЕУ секоја година. Потрошувачите исто така губат околу 12 милијарди евра годишно со замена на стоки наместо да ги поправаат. Покрај тоа, новите правила се очекува да донесат 4,8 милијарди евра раст и инвестиции во ЕУ. Директивата ги надополнува другите нови правила на ЕУ за екодизајн и зајакнување на потрошувачите за зелената транзиција.