ЕУ му се додворува на Западен Балкан додека ѕиркаат Русија и Кина

ЕУ се соочи со речиси бојкот последниот пат кога се обиде да ги собере земјите од Западен Балкан во Брисел, кога тројца лидери, предводени од српскиот Александар Вучиќ, се заканија дека нема да дојдат. Овојпат, Брисел оди кај нив, во желба да не го изгуби регионот од руското и кинеското влијание.

Сите 27 лидери на ЕУ ќе отпатуваат во главниот град на Албанија во вторник на еднодневен собир за да го кажат својот случај, со што ќе се одбележи првпат самит ЕУ-Западен Балкан да се одржува во регионот. Промената на локацијата, рече еден висок функционер на ЕУ централно вклучен во планирањето, „претставува нова динамика во нашите односи“.

Сите шест учесници кои не се членки на ЕУ – Албанија, Босна, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија – се во различни фази во нивните обиди да се приклучат на блокот. И тие се обединети во еден поглед – фрустрација од бавното темпо на нивното патување.

Процесот на проширување е ефективно закочен откако Романија и Бугарија се приклучија во 2007 година, при што многу западни членки жалат дека неодамнешните членки како Унгарија и Полска едноставно ги прекршуваат стандардите на ЕУ за владеење на правото и демократијата.

Русија долго време е во регионот каде што има силни историски врски.

Србија, убедливо најголемата земја на Западен Балкан, ги има можеби најтесните врски со Москва. Двете земји одржаа заеднички воени вежби во близина на главниот град на Србија, Белград минатата година, а Русија и обезбеди на земјата борбени авиони „МиГ-29“.

Претседателот Вучиќ, исто така, одолеа на притисокот да се усогласи со санкциите на ЕУ против Москва и продолжува да го увезува целиот српски гас од Русија. Во меѓувреме, големата српска нафтена компанија, НИС, е во мнозинска сопственост на рускиот енергетски гигант „Гаспром“.

Но, Србија, исто така, успеа да гази тенка линија со осуда на Русија кога е потребно. На пример, таа ја поддржа резолуцијата на Генералното собрание на Обединетите нации со која се осудува употребата на лажни референдуми во источна Украина од страна на Москва како изговор за обид за анексија.

Активноста на Кина во регионот е исто така зголемена загриженост за ЕУ во услови на преоценување на односот на блокот со втората по големина економија во светот. Во последниве години, Пекинг направи упад во Западен Балкан во рамките на својата масивна инвестициска програма „Појас и пат“, нудејќи атрактивна алтернатива на земјите уморни од чекање во крилата на ЕУ.

Доказите за длабоките џебови на Кина се расфрлани низ Западен Балкан.

Црна Гора се бори да го отплати кинескиот заем што го подигна во 2014 година за да помогне во финансирањето на контроверзниот проект за автопат кој останува недовршен – гласен симбол на компромисите вклучени во кинеските инвестиции.

Во Србија, China Rail International (CRI) и China Communications Construction Company започнаа со работа на пругата Белград-Будимпешта вредна 1 милијарда евра минатата година, додека кинеската Hesteel Group го купи српскиот производител на железо Железара Смедерево во 2016 година.

Севкупно, Балканската мрежа за истражувачко новинарство (БИРН) проценува дека Кина била вклучена во 136 големи регионални проекти, во износ од над 32 милијарди евра помеѓу 2009 и 2021 година.

„Кина игра долга игра“, вели Горан Булдиоски, кој го следи влијанието на Пекинг во регионот како директор на програмите за Отворено општество – Европа и Централна Азија.

„Тие не носат само пари и инвестиции, туку и многу предизвици кога станува збор за преговорите со ЕУ“, додаде тој, истакнувајќи дека парите на Кина доаѓаат без антикорупциските и еколошките стандарди на ЕУ.

Влијанието на малигните актери како Кина и Русија помага да се изострат умовите додека лидерите на ЕУ се собираат во Тирана.

Меѓу точките на агендата во вторник е борбата против манипулациите со странски информации и подобрувањето на сајбер безбедноста, во услови на зголемена свест дека ЕУ ги губи битките за комуникација кога станува збор за продажба на својата приказна на земјите од Западен Балкан.

Медиумите поврзани со Кремљ, како рускиот Спутник, помогнаа да се поттикне прорускиот наратив во регионот. Потонат е обидот на ЕУ да пренесе дека е убедливо најголемиот инвеститор и трговски партнер во регионот, одговорен за околу 70 отсто од трговијата со Западен Балкан.

Анкетата летово покажа дека 51 отсто од Србите би гласале против членството во ЕУ на референдум, додека 40 отсто од испитаниците високо го оцениле рускиот лидер Владимир Путин.

Сепак, во последните неколку месеци е забележан напредок во односот ЕУ-Западен Балкан. Земјите на ЕУ минатата недела се согласија да им дозволат на косовските граѓани да патуваат без визи низ ЕУ почнувајќи од 2024 година.

Самитот во вторник, исто така, се очекува да даде повеќе резултати.

Ќе се потпише договор за олеснување на роаминг таксите, како надоврзување на најавата оф минатата година.

ЕУ, исто така, се очекува да пријави понатамошен напредок во образовните програми за да се справи со она што се смета за „одлив на мозоци“ од регионот (на пример, Албанија забележа бран млади луѓе што ја напуштаат земјата во Британија оваа година).

Лидерите ќе разговараат и за новата заедничка платформа за купување гас на ЕУ, која треба да ги намали високите цени. Механизмот е отворен за членовите на Западен Балкан за да им помогне да ги намамат од руското фосилно гориво.

Но, и Брисел ќе сака нешто за возврат.

Усогласувањето со надворешната и безбедносната политика на Европа е меѓу клучните цели на состанокот во вторник, изјавија официјални лица.

ЕУ, исто така, бара повеќе обврски од Србија за усогласување на нејзините визни политики со оние на ЕУ, по порастот на мигрантите кои влегуваат во ЕУ оваа година преку Западен Балкан. Србија во моментов дозволува безвизно патување од места како Индија, Тунис и Бурунди, но има и договор за безвизно патување со ЕУ, што им го олеснува преминувањето на овие мигранти во ЕУ.

Како што рече еден функционер на ЕУ пред самитот, „солидарноста функционира во двата правци“. (Политико)