Добри вести за глобалната економија во 2024 година?

Посилниот од очекуваниот раст на БДП во 2023 година, наскоро ќе забави бидејќи заострените финансиски услови, слабиот раст на трговијата и пониската доверба на бизнисот и потрошувачите продолжуваат силно да влијаат врз глобалната економија, проценува Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД).

Во својот најнов извештај за економската перспективи и анализа на главните глобални трендови и перспективи за следните две години што ги пренесува „Еуроњуз Бизнис“, ОЕЦД предвидува меко приземјување за напредните економии.

На глобално ниво, се прогнозира намалување на растот на 2,7% во 2024 година, од 2,9% оваа година, пред да се зголеми на 3% во 2025 година, поради обновувањето на растот на реалниот приход и пониските каматни стапки.

Темпото на раст е нерамномерно

Напредните економии генерално се соочуваат со побавен раст од пазарите во развој, а перформансите на Европа заостануваат зад Северна Америка и големите азиски економии.

Европа, каде што економијата во голема мера е погодена од високите каматни стапки, а повисоките трошоци за енергија ги влечат приходите, се соочува со особено тежок пат до целосно закрепнување.

Спротивно на тоа, растот на БДП се одржа подобро во Соединетите Држави и многу други економии. Пазарите и економиите во развој колективно одржуваа стапки на раст блиски на оние забележани пред пандемијата.

Според ОЕЦД, еврозоната може да очекува годишен раст на БДП од 0,5% за последните три месеци од 2023 година. БДП на блокот се очекува да порасне за 0,6% оваа година, проследено со 0,9% во 2024 година и 1,5% во 2025.

Растот забавува во Европа, каде важноста на банкарското финансирање е релативно високо, а притисокот врз приходите од повисоките трошоци за енергија е особено силен. Гледајќи напред, сепак, се очекува потрошувачката да биде силна поради затегнатите пазари на труд и зголемувањето на реалните приходи бидејќи инфлацијата забавува. Од друга страна, се проценува дека целосното влијание на построгата монетарна политика во блокот допрва ќе се појави, и економската активност може да биде погодена посилно од очекуваното.

Инфлацијата попушта, но останува загрижувачка

Вкупната инфлација опадна речиси насекаде во текот на изминатата година, главно под влијание на умереното ниво на цените на енергијата во првата половина на 2023 година.

Сепак, намалувањата на клучните економии на ОПЕК + и пореметувањето во снабдувањето на пазарот на нафта резултира со повисоки цени на нафтата од јуни. Ова во комбинација со неизвесноста поради зголемените геополитички тензии ги заматува изгледите за инфлацијата.

Се проценува дека основната инфлација падна под 3% во економиите на Г7 во целина во третиот квартал од 2023 година, во споредба со претходниот квартал, забавувајќи од над 4,25% во првата половина од годината.

Според ОЕЦД, инфлацијата во еврозоната ќе забави на 2,9% следната година, по 5,5% оваа година и ќе се смири на 2,3% во 2025.

Целта на ЕЦБ од 2% не е реалност уште две години, прогнозата сигнализира 2,1% само на самиот крај на испитуваниот период – последните три месеци од 2025 година.

Невработеноста останува ниска

Низ земјите на ОЕЦД, стапките на невработеност остануваат ниски со очекувани 5,1% за 2024 и за 2025 година.

Се предвидува дека стапката ќе се зголеми во САД, Обединетото Кралство, Канада и Австралија. Сепак, во Јапонија и во еврозоната невработеноста се очекува да остане ниска и блиску до сегашните нивоа од 6,5%.

Растот на работната сила остана силен на глобално ниво, има забавување на годишниот раст на вработеноста, намалување на слободните работни места, а во некои случаи и благ пораст на стапките на невработеност.

Во моментов, затегнатите пазари на труд продолжуваат да ја поддржуваат приватната потрошувачка. Сепак, паралелно со ова, се предвидува дека приватните инвестиции ќе се намалуваат поради високите каматни стапки.

Ова, исто така, има влијание врз пазарот на недвижнини. Инвестициите во недвижности генерално беа слаби во економиите на ОЕЦД во втората половина на 2022 година и првата половина од 2023, во услови на високи каматни стапки на хипотекарните кредити. Зголемувањето на цените е забавено од крајот на 2022 година и во некои случаи има и намалување. Што се однесува до Европа, продажбата и инвестициите сè уште не се намалени, но продолжуваат да омекнуваат.

Економските последици од кризата Израел-Хамас

Проширениот конфликт на Блискиот Исток би можел да ги поништи сегашните глобални економски очекувања, особено за европските економии каде што шоковите се покажуваат како многу опипливи преку зголемените цени на енергијата и храната.

Засенувајќи ги глобалните економски перспективи, поширок конфликт на Блискиот Исток може да создаде значителни нарушувања на енергетските пазари и главните трговски патишта, а доколку финансиските пазари го ценат дополнителниот ризик, тоа дополнително ќе го забави растот и на крајот ќе ја зголеми инфлацијата.

Нагорното движење на инфлациските очекувања може да ги поттикне централните банки да ги задржат каматните стапки на повисоки ниво отколку што се очекуваше, што доаѓа со заострените кредитни стандарди кои ја забавуваат понатамошната потрошувачка и резултираат со зголемување на невработеноста и на банкротите.

Мораме да се оживее глобалната трговија

„Глобалната трговија е слаба“, оцени главниот економист на ОЕЦД, Клер Ломбардели. ОЕЦД проценува дека глобалната трговија со стоки и услуги пораснала за само 0,1% во првата половина на 2023 година.

Секторот е погоден од зголемените трговски ограничувања, протекционистичките политики и преструктуирањето на глобалните трговски синџири. Неизвесната перспектива за глобалната трговија е клучна грижа, со оглед на нејзината важност за продуктивноста и развојот.

ОЕЦД повикува на мултилатерална соработка за заживување на глобалната трговија.

Што треба да се направи за да се поддржи долгорочниот раст?

Глобалната економија е на пат кон враќање на инфлацијата на целта без значително забавување на растот или нагло зголемување на невработеноста, што ќе резултира со раст подобар од очекуваниот во 2024 година.

Со цел да се одржи оваа перспектива, ОЕЦД предлага да се држи чекор со моменталната затегната монетарна политика додека не се појават јасни знаци дека инфлацијата се држи под контрола, оставајќи простор за дополнителни зголемувања на каматните стапки доколку е потребно.

„Потребата да се одржи притисокот врз инфлацијата ќе ја ограничи можноста за намалување на референтните стапки во 2024 година“, се вели во извештајот.

ОЕЦД, исто така, повикува на претпазлива фискална политика, истакнувајќи дека владите се соочуваат со зголемени трошоци за рефинансирање на нивните зголемени долгови, додека жонглираат со дополнителни трошоци поради стареењето на населението, климатската транзиција и одбраната.

Некои од најсилните економии во еврозоната забележаа вртоглаво зголемување на нивните трошоци за задолжување во изминатата година, приносите на 10-годишните обврзници на Германија се зголемуваат сè поблиску до 3%, додека Италија неодамна надмина 4,5%.

Со цел да се избегнат идни шокови, важни се јасните планови за потрошувачката и за даноците, а зајакнувањето на инвестициите, особено „побрз напредок кон декарбонизацијата е исто така суштински“, се истакнува во извештајот на ОЕЦД.