Дали проширувањето на БРИКС значи нешто?

ЛОНДОН – Кога го измислив акронимот БРИК во 2001 година, мојата примарна поента беше дека глобалното владеење треба да се прилагоди за да ги вклучи најголемите светски економии во развој. Не само што Бразил, Русија, Индија и Кина беа на врвот на листата на таа група; тие исто така беа колективно одговорни за управување со речиси половина од светското население. Беше разумно дека тие треба да бидат соодветно застапени.

Во текот на изминатите две децении, некои погрешно го прочитаа мојот првичен труд како еден вид инвестициска теза, додека други го толкуваа како поддршка на БРИКС (Јужна Африка беше додадена во 2010 година) како политичка групација. Но, никогаш немав намера за такво нешто. Напротив, откако бразилскиот и рускиот министер за надворешни работи ја предложија идејата за создавање формална политичка групација БРИК во 2009 година, јас ја доведувам во прашање целта на организацијата, освен што служеше како симболичен гест.

Сега кога БРИКС објави дека ќе додаде уште шест земји – Аргентина, Египет, Етиопија, Иран, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати – повторно го поставувам прашањето. Одлуката, на крајот на краиштата, се чини дека не е донесена по некоја јасна цел, а уште помалку по економски критериуми. Зошто, на пример, не беше прашана Индонезија? Зошто Аргентина, а не Мексико, или Етиопија, а не Нигерија?

Јасно е дека симболичната моќ на БРИКС ќе расте. Групата беше во можност да го искористи сомнежот на поширокиот Глобален Југ дека глобалните владини организации по Втората светска војна се премногу западни. Повремено можеше да се претстави како гласот на светот во подем и во развој – категорија која секако ги исклучува Соединетите Држави и другите напредни економии. Со оглед на тоа што ги потсети сите дека структурата на меѓународните институции не ги одразува глобалните економски промени во изминатите 30 години, тоа успеа.

Точно е дека во однос на паритетот на куповната моќ, БРИКС се нешто поголеми од Г7. Но, бидејќи нивните валути тргуваат по цени далеку под нивните нивоа на PPP, групата останува значително помала од нејзиниот пандан во развиената економија, кога се мери во тековните номинални американски долари.

Вистина е и дека Кина цврсто се етаблира како втора по големина економија во светот. Во номинална смисла, нејзиниот БДП е повеќе од три пати поголем од Јапонија и Германија и околу 75% од големината на САД. Во меѓувреме, Индија расте брзо и сега се обидува да стане трета по големина економија до крајот на оваа деценија. Но, ниту еден од другите во БРИКС не се претстави никаде толку добро како овие две (економии). Бразил и Русија имаат приближно ист удел во глобалниот БДП како и во 2001 година, а Јужна Африка не е ни најголемата економија во Африка (Нигерија ја надмина).
Се разбира, некои членки на Г7 се во ист брод. Италија и Јапонија бележат речиси никаков раст долги години, а Обединетото Кралство, исто така, се бори. Исто како што Кина доминира во БРИКС со тоа што е двојно поголема од сите други заедно, така и САД сега се поголеми од остатокот од Г7 заедно. Америка и Кина доминираат во нивните групи уште повеќе отколку во минатото. Она што сугерира оваа динамика е дека ниту Г7 ниту БРИКС (проширени или на друг начин) немаат многу смисла за справување со денешните глобални предизвици. Ниту еден од нив не може да направи многу без директно, еднакво учество на другиот.

Она што навистина му треба на светот е воскресната Г20, која веќе ги вклучува сите исти клучни играчи, плус други. Останува најдобриот форум за решавање на вистински глобални прашања како што се економскиот раст, меѓународната трговија, климатските промени, превенцијата од пандемија итн. Иако сега се соочува со значителни предизвици, сепак може да го врати духот од 2008-10 година, кога го координираше меѓународниот одговор на глобалната финансиска криза. Во одреден момент, САД и Кина ќе мора да ги надминат своите разлики и да дозволат Г-20 да се врати на својата централна позиција.

Што се однесува до БРИКС, групата би можела да биде поефикасна, на маргините, доколку клучните членови беа навистина сериозни во остварувањето на заедничките цели. Но, Кина и Индија ретко се согласуваат за нешто, и со оглед на нивните сегашни билатерални односи, веројатно ниту една од нив нема да биде ентузијаст за тоа дека другиот ќе добие поголемо влијание во клучните глобални институции (освен ако не се подеднакво избалансирани).

Така, ако Кина и Индија можат да ги решат своите гранични спорови и да развијат поблиски конструктивни односи, двете земји ќе имаат корист, како и светската трговија, глобалниот економски раст и ефективноста на БРИКС. Кина и Индија би можеле да соработуваат во многу области и на начини кои би влијаеле на другите во БРИКС и на многу други низ глобалниот југ.

Едно големо прашање е доминацијата на американскиот долар. Не е особено здраво светот да биде толку зависен од доларот и, како последица, од монетарната политика на Федералните резерви на САД. Воведувањето на еврото можеше да ја намали доминацијата на доларот доколку земјите-членки на еврозоната се согласија да дозволат нивните финансиски инструменти да бидат ликвидни и доволно големи за да му се допаднат на остатокот од светот. Слично на тоа, доколку некој од БРИКС – особено Кина и Индија – преземе значајни финансиски реформи за да ја постигне таа цел, нивните валути речиси сигурно би станале пошироко користени. Но, ако продолжат да се ограничуваат на жалење за доларот и апстрактно размислување за заедничка валута на БРИКС, веројатно нема да постигнат многу.

(Џим О’Нил, поранешен претседател на Голдман Сакс асет менаџмент и поранешен министер за финансии на Велика Британија, е член на Паневропската комисија за здравје и одржлив развој. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)