„Буквално пронајдоа игла во стог сено“: Како беше откриена радиоактивната капсула во Австралија

Сега кога е пронајдена капсулата, има многу неодговорени прашања. Првото е какви правила има за пренесување радиоактивна супстанца


Пронајдената капсула меѓу камчиња

 

По неколкудневна потрага, експертите ја пронајдоа малата радиоактивна капсула што падна од транспортен камион во западна Австралија. Тимовите за одговор од Австралиската агенција за радиоактивна заштита и нуклеарна безбедност (АРПАНСА) и противпожарната служба ја открија многу опасната капсула јужно од рударскиот град Њуман, објави Еј-Би-Си во средата, цитирајќи ја државната влада на Западна Австралија.

„Би сакал да истакнам дека ова е исклучителен резултат“, рече регионалниот министер за итни служби, Стивен Досон. „Пребарувачите буквално најдоа игла во стог сено.

Мини куќиштето со високо радиоактивен цезиум-137 падна од камион додека се превезуваше .1400 километри меѓу рудниците Рио Тинто во регионот Пилбара на север и метрополата Перт. Инцидентот се случил некаде по 12 јануари. Дури на 25 јануари, кога камионот бил истоварен, било забележано дека кутијата е празна, а капсулата ја нема.

На моменти се стравуваше дека може да се заглави во профилот на возило што поминува на Големиот северен автопат или да биде пригмечена од гуми. Маршрутата многу ја користат Australian Road Trains – огромни камиони со повеќе приколки и должина до 100 метри.

Сепак, според портпаролот на противпожарната служба Дарен Клем, капсулата била пронајдена на два метри од патот. Користејќи уреди за пребарување поставени на возила, специјалистите го возеле Големиот северен автопат во двете насоки. Детекторите можат да ја идентификуваат капсулата на растојание до десет или петнаесет метри. Околу локацијата беше воспоставена безбедносна зона од 200 метри. Капсулата е прицврстена во контејнер со олово и е предвидено да се чува во текот на ноќта на безбедно место во Њуман. Таа во четврток ќе биде пренесена во објект со кој раководи Министерството за здравство, каде ќе биде извршен преглед за евентуална штета.

Капсулата осум на шест милиметри содржи радиоактивен цезиум-137 и емитува бета и гама зрачење. Таквите чаури често се користат за мерење на густина или ниво во системите во рударството и во секторот за нафта и гас. Според давателот на услуги Radiation Services SA, таквите извори на зрачење и нивните куќишта се дизајнирани на таков начин што можат да останат инсталирани 15 години без никакво одржување – освен редовните проверки. Колку долго капсулата веќе била во употреба не е јасно.

Цезиум-137 има полуживот од 30 години; по околу три децении, емитира само половина од својата почетна радиоактивност. Врз основа на неговата оригинална радиоактивност, зрачењето од капсулата на растојание од еден метар е 1,665 милисиверти на час.

Возила на местото каде што е пронајдена капсулата

Во Германија, Федералната канцеларија за заштита од радијација ја проценува вкупната изложеност на природна радијација или ефективна доза на поединец во просек од 2,1 милисиверти годишно, што може да варира помеѓу еден и десет милисиверти во зависност од тоа каде живеете, вашата исхрана и начин на живот. Според тоа, човек кој стои на еден метар од капсулата еден час би бил изложен на нивоа на радијација од околу 80 проценти од природното годишно зрачење.

Здравствениот орган го предупреди австралиското население да држи растојание од најмалку пет метри при пронаоѓање на капсулата или дури и сомнителни предмети и во никој случај да не ја подига. Портпаролот на здравствените власти предупреди дека допирањето на капсулата може да предизвика изгореници на кожата и сериозно оштетување на здравјето.

Мистериозната загуба на капсулата го внесе во јавната дебата недостатокот на последици за кршење на безбедносните прописи во рударството. Според федералните регулативи, максималната казна за небезбедно складирање, пакување и транспорт на радиоактивен материјал е 1.000 австралиски долари. Австралискиот премиер Ентони Албанес сегашната парична казна ја нарече смешна. Барем исчезнувањето на капсулата не се сметаше за сомнително. Властите исклучија дека може да се користи како оружје.

Британско-австралискиот рударски гигант Рио Тинто се извини за инцидентот. Корпорацијата управува со рудникот Гудаи Дари, од каде што е транспортирана капсулата. Рио Тинто соопшти дека ангажирала трета страна со соодветна експертиза и сертификат за безбедно пакување на капсулата, која е помала од монета од еден евроцент.

Се верува дека вибрациите предизвикале олабавување на завртката во контејнерот за време на патувањето и мини куќиштето паднало низ дупката за завртката. Се смета дека е малку веројатно дека ќе има судски постапки. Владата на Западна Австралија во моментов се обидува да разјасни како треба да се плати скапата и долготрајна потрага. (Зидојче цајтунг)