Босна и Херцеговина профитира од извозот на струја
И додека поради актуелната енергетска криза во регионот веќе се воведуваат мерки за намалување на потрошувачката на електрична енергија (Косово, Северна Македонија), а другите земји како Србија и Албанија даваат огромни суми пари за увоз, Босна и Херцеговина е во прилично добра ситуација со овој извор на енергија и остварува добар профит од извозот.
Босна и Херцеговина е единствената земја во регионот која има вишоци и која изобилно извезува струја, а само во првата половина од годинава по овој основ се добиени 701,4 милиони конвертибилни марки, покажуваат податоците на Надворешно-трговската комора на Босна и Херцеговина, пренесува регионалниот бизнис портал СЕЕбиз.
Босна и Херцеговина го продава овој стратешки производ најмногу на своите соседи – извоз во вредност од 307,1 милиони КМ во Србија и 210,8 милиони КМ во Хрватска.
Минатата година билансниот вишок изнесувал околу 4.900 гигават часови од вкупно околу 17.000 гигавати произведена електрична енергија.
Благодарение на овие можности, цените на струјата за домаќинствата се непроменети, додека за индустриските потрошувачи во ФБиХ поскапувањето е ограничено на максимални 20 проценти. Секако дека не многу земји можат да си дозволат толку добра ситуација за потрошувачите во актуелната криза.
На пример, Србија до крајот на годината ќе потроши милијарда евра за увоз на струја и јаглен, од кои околу 530 милиони евра по несреќата во ТЕ „Костолац“ во декември минатата година.
Досега оваа година Албанија беше принудена да увезува повеќе од половина од потребната количина електрична енергија за да ги задоволи потребите поради помалото производство во хидроелектраните, кои се главни производители, а тоа значи „шокантна сметка“ од 600 милиони евра годинава.
Но, и покрај тоа што увезува огромни количини струја, Албанија излезе во пресрет на Косово, кое исто така е во големи проблеми и од понеделник воведе прекини во снабдувањето со струја на потрошувачите. По постигнатиот договор меѓу двете земји, прекините на струјата засега се откажани.
Во Северна Македонија одлучија да ја намалат потрошувачката на струја за 15 отсто од 1 септември преку заштеда, бидејќи оваа земја, која активираше и некои претходно стопирани термоблокови, не може да обезбеди доволно струја за своите потреби.
И во Хрватска се загрижени, па се најавуваат можни прекини на струјата. Владата најверојатно ќе мора да направи некои потези, според експертите, поради зголемената цена на струјата на пазарот што е голем товар за добавувачите, особено за ХЕП кој држи голем дел од малопродажниот пазар во земјава, и разлика во однос на цената за домаќинствата што некој ќе треба да ја плати, пишува Индикатор.
Во Босна и Херцеговина ситуацијата е многу подобра отколку во соседните земји, иако Електропривреда ХЗБХБ, чие производство во целина се заснова на обновливи извори на енергија, пред се хидроцентрали, неодамна побара поддршка од Владата како превентивна мерка во случај компанијата да се соочи тешкотии во снабдувањето на потрошувачите.
Мостарското електростопанство поради сушата има потешка ситуација од сараевското и е принудено да увезува одредени количини струја на пазарот по пазарни цени.
Електричните компании во Босна и Херцеговина ги чувствуваат последиците од сушата, што се потврдува и со намаленото производство на електрична енергија, особено во хидроцентралите во вториот квартал од годинава. Така, производството на електрична енергија во Босна и Херцеговина во мај изнесува 1.269 гигават часови, што е најниско во последните неколку месеци и е за 13,5 отсто помалку од април. Во април, во однос на март, производството исто така е намалено за 2,2 отсто.
Производството во хидроцентралите падна на најниско ниво во мај од само 367 GWh по 477 GWh во април и учествуваше со само 28,9 отсто од вкупното производство на електрична енергија.
Сепак, и покрај тоа, Босна и Херцеговина има доволно струја за да ги задоволи своите потреби и не е принудена да прибегнува кон некои мерки кои одамна се преземени на други места, како што се гасење светла во градовите и слично.
Товарот на состојбата во која пазарната цена на струјата се искачи на „небесни височини“ и остана ниска за потрошувачот засега го носат електрокомпаниите, па добивката на Електропривреда БиХ, по ланските 45,3 милиони, се стопи на 219 илјада КМ во првата половина од годинава.
Придобивките од овој развој секако најмногу ги чувствува економијата, која е заштитена од големи ценовни шокови благодарение на владината мерка за ограничување на цената на електричната енергија.
Дали вака ќе остане и следната година во ситуација кога сите се плашат од претстојната зима, засега е рано да се каже.