11 ноември во историјата – Ден на примирјето: Заврши Првата светска војна

Во 11-от час на 11-от ден од 11-от месец 1918 година, завршува Големата војна. Во 5 часот утрото, Германија, без доволно војници и залихи и соочена со неизбежна инвазија, потпиша договор за примирје со сојузниците во железнички вагон надвор од Компиењ, Франција. Првата светска војна остави девет милиони загинати и 21 милион ранети војници, при што Германија, Русија, Австро-Унгарија, Франција и Велика Британија секоја загуби речиси милион или повеќе луѓе. Покрај тоа, најмалку пет милиони цивили умреле од болест, глад или изложеност.

На 28 јуни 1914 година, во настан кој нашироко се смета дека го предизвика избувнувањето на Првата светска војна, надвојводата Франц Фердинанд, наследник на Австро-унгарската империја, беше убиен со неговата сопруга во Сараево од босанскиот Србин Гаврило Принцип. Фердинанд ги проверуваше империјалните вооружени сили на неговиот чичко во Босна и Херцеговина, и покрај заканите на српските националисти кои сакаа овие австроунгарски поседи да се приклучат на независна Србија. Австро-Унгарија ја обвини српската влада за нападот и се надеваше дека ќе го искористи инцидентот како оправдување за еднаш засекогаш да се реши проблемот со словенскиот национализам. Меѓутоа, бидејќи Русија ја поддржуваше Србија, австроунгарското објавување војна беше одложено додека нејзините водачи не добија гаранции од германскиот лидер Кајзер Вилхелм II дека Германија ќе ја поддржи нивната кауза во случај на руска интервенција.

На 28 јули, Австро-Унгарија ѝ објави војна на Србија, а слабиот мир меѓу големите европски сили пропадна. На 29 јули, австроунгарските сили почнаа да го гранатираат српскиот главен град Белград, а Русија, сојузникот на Србија, нареди мобилизација на трупи против Австро-Унгарија. Франција, сојузник со Русија, почна да се мобилизира на 1 август. Франција и Германија објавија војна една против друга на 3 август. По преминувањето низ неутрален Луксембург, германската армија ја нападна Белгија ноќта меѓу 3 и 4 август, што ги поттикна Велика Британија, белгиски сојузник, да ѝ објави војна на Германија.

Во најголем дел, народот на Европа избувнувањето на војната го дочека со радост. Повеќето патриотски претпоставуваа дека нивната земја ќе биде победничка за неколку месеци. Од првичните воинствени земји, Германија беше најподготвена за избувнување на непријателствата, а нејзините воени лидери формираа софистицирана воена стратегија позната како „Планот на Шлифен“, која предвидуваше освојување на Франција преку голема офанзива низ Белгија и северна Франција.  Русија, која бавно се мобилизираше, требаше да биде окупирана од австро-унгарските сили додека Германија ја нападна Франција.

Планот на Шлифен беше речиси успешен, но на почетокот на септември Французите се консолидираа и го запреа германскиот напредок во крвавата битка кај Марна во близина на Париз. До крајот на 1914 година, повеќе од еден милион војници од различни националности беа убиени на боиштата во Европа, а ниту за сојузниците ниту за Централните сили не беше на повидок конечна победа. На западниот фронт – борбената линија што се протегаше низ северна Франција и Белгија – борците се сместија во рововите за страшна војна на трошење.

Во 1915 година, сојузниците се обидоа да го скршат ќор-сокакот со амфибиска инвазија на Турција, која им се придружи на Централните сили во октомври 1914 година, но по тешки загуби сојузниците беа принудени да се повлечат на почетокот на 1916 година. Во 1916 година беа забележани големи офанзиви од Германија и Британија долж западниот фронт, но ниту една страна не постигна решавачка победа. На исток, Германија беше поуспешна, а неорганизираната руска армија претрпе страшни загуби, што го поттикна избувнувањето на Руската револуција во 1917 година. До крајот на 1917 година, болшевиците ја презедоа власта во Русија и веднаш започнаа да преговараат за мир со Германија. Во 1918 година, влегувањето на американските трупи и ресурси на западниот фронт конечно ја сврте скалата во корист на сојузниците. Германија потпиша договор за примирје со сојузниците на 11 ноември 1918 година.

Првата светска војна беше позната како „војна за ставање крај на сите војни“ поради големиот колеж и уништување што ги предизвика. За жал, мировниот договор со кој официјално заврши конфликтот – Версајскиот договор од 1919 година – наметна казнени услови за Германија кои ја дестабилизираа Европа и ги поставија темелите за Втората светска војна.