Парламентарни избори во Словенија: Јанша со помош на Орбан сака да се врати на власт

Словенија денеска излегува на избори и поранешниот премиер сега со антиимигрантска политика води во анкетите. Сепак, малку е веројатно дека тој ќе има доволно поддршка да ја поврати власта по трет пат, а противниците маневрираат да го задржат надвор од функцијата.

Поранешната југословенска држава стана првата поранешна комунистичка земја во регионот која се приклучи на еврото во 2007 година и беше стабилен сојузник на Германија и на Европската Унија. Но, откако италијанските националистички партии преовладаа на последните избори, Словенија сега се наоѓа во сендвич меѓу земја во политички хаос и одметнатата Унгарија и треба да одлучи што ќе направи.

Во центарот на борбата се Јанез Јанша, сојузник на унгарскиот премиер Виктор Орбан и неговата „илиберална демократија“, и Марјан Шарец, комичар кој стана градоначалник, кој вети дека ќе ја избрише политичката елита која се одржува од времето на падот на железната завеса.

Последните анкети покажуваат дека Словенечката демократска партија на Јанша има 25 отсто поддршка и игра на загриженоста околу приливот на бегалци. Групата на Шарец е на второ место со 16 отсто, а социјалдемократите, чиј лидер ја отвори можноста за формирање влада со Шарец, на 14 отсто.

„Превртливата левица во Словенија ги поканува емигрантите од сосема туѓи цивилизации“, рече Јанша (59) во Цеље овој месец на собир каде што гостинска ѕвезда беше Орбан. „Ние ќе ставиме крај на такви антисловенечки и антиевропски политики.“

Шарец (40) се спротивставува на таа порака, напаѓајќи го Јанша за негување на незадоволство кон имигрантите. На второ место на минатогодишните претседателски избори, тој изгради популарност со ветување дека ќе ја исчисти словенечката стара гарда и ќе донесе нови лица во клучните институции, вклучувајќи ја и централната банка.

Земјата од два милиони луѓе ја преминаа повеќе од 600.000 бегалци на врвот на најлошата миграциска криза во Европа по Втората светска војна.

„Тоа е заплашување – станува збор за создавање на несоодветна атмосфера – и хранењето на стравот на луѓето никогаш не може да донесе успех“, рече Шарец, кој некогаш играше пијан селанец, критикувајќи ја владата во популарната телевизиска емисија, во интервјуто минатата недела. „Силно веруваме дека можеме да формираме влада, коалиција која ќе се фокусира на центарот, која ќе се фокусира на развојот и иднината на нашата земја.“

Политичките партии кои се противат на Јанша укажуваат на тоа дека нивното усогласување и на економската и социјалната политика може да им даде шанса да го остават настрана поранешниот премиер дури и ако ги победи на изборите. „Тенео интелиџенс“ во една истражувачка белешка соопшти дека изборите се „отворена трка“ која ќе доведе до фрагментиран парламент.

Претседателот Борут Пахор рече дека ќе побара од оној што ќе биде прв на изборите да се обиде да формира влада. Сепак, претседателот, исто така, рече дека ако победникот не успее да обезбеди мнозинство, тој ќе го понуди мандатот на друг партиски лидер.

„Социјалдемократите се подготвени да влезат во коалиција со сите луѓе што мислат добро“, ни изјави партискиот лидер Дејан Зидан. „И ние ги исклучуваме оние што шират лаги и страв.“

Формирањето влада може да потрае, забавувајќи ги одлуките во земја која треба да ги пополни важните места и да продава државен имот.

Словенечката централна банка е без шеф, бидејќи гувернерот Боштјан Јазбец замина во април на друга работа. Засега, ова отсуство го ослабува гласот на земјата во Управниот совет на Европската централна банка. Кандидатите за наследник допрва треба да бидат предложени и изборот треба да биде извршен од новиот парламент откако ќе биде формиран.

Земјата се обидува да ги спречи ефектите од двојната рецесија што ги погоди животните стандарди до 83 проценти од просекот на ЕУ, од околу 90 проценти во 2008 година, според најновите податоци на Евростат. Минатите администрации ги повлекоа намерите да се продаваат државни компании, вклучувајќи го и најголемиот кредитор зајмувач Нова љубљанска банка. Европската комисија сега ја испитува одлуката за откажување на таа продажба.

„Се чини дека Јанша ќе има прв шанса за формирање коалиција, но тоа нема да биде лесно, а потоа Словенија може да оди според италијанско сценарио“, вели Жарко Пуховски, политички аналитичар и професор на Универзитетот во Загреб. „Не во однос на политичките партии и нивните ставови, туку неуспехот да се изгради стабилна коалиција и веројатноста за уште едно гласање.“ (Блумберг)